Pjotr Tsjaikofski: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Inligting bygewerk |
|||
Lyn 26:
}}
'''Pjotr Iljitsj Tsjaikofski''' ([[Russies]]: Пётр Ильич Чайковский), Wotkinsk, [[7 Mei]] [[1840]] – [[Sint Petersburg]], [[6 November]] [[1893]], was ’n [[Rusland|Russiese]] komponis wie se musiek deur sommige kritici as "te Westers" beskou is. Op skool in St. Petersburg het hy onderrig in sang, klavier en harmonie ontvang, en baie operaopvoerings bygewoon. Die dood van sy moeder (toe hy 14 jaar oud was) het hom diep getref. Dit was die begin van 'n neurotiese toestand en dit kom in heelwat van sy musiek na vore.
== Lewe ==
Tsjaikofski was eers ’n amptenaar en het toe musiek gaan studeer aan die N.W. Rimskogo-Korsakowa-konservatorium in [[Sint Petersburg]]. Hy het later ’n dosent aan dieselfde konservatorium geword. ’n Ryk bewonderaar, gravin Nadesjda Filaretowna von Meck, het dit vir hom in [[1877]] moontlik gemaak om sy lewe aan die skryf van musiek te wy.
Hulle het jare lank gekorrespondeer, maar in [[1890]] het sy skielik om ’n onduidelike rede haar geldelike steun onttrek – moontlik óf omdat sy bankrot was óf omdat sy haar nie met sy [[homoseksualiteit]] kon vereenselwig nie. In [[1866]] het hy hoogleraar in harmonie aan die Moskouse Konservatorium geword, en in daardie jaar het hy sy Eerste Simfonie in G-mineur gekomponeer.
Sy koorsagtige werk aan die simfonie het die eerste van 'n reeks geestelike krisisse veroorsaak. Hy het in [[1868]] in Moskou met Balakiref en ander nasionalistiese komponiste kennis gemaak, maar hy het onafhanklik gebly en sy eie rigting in die musiek gevolg. Sy fantasie ouverture ''Romeo en Juliet'' ([[1869]]) het 'n baie gewilde konsertstuk geword. In die middel van die sewentigerjare, tydens byna histeriese skeppingsaktiwiteit wat tot die Vierde Simfonie in F-mineur (1877) en die opera ''Eugene Onegin'' (na ʼn gedig van [[Poesjkin]]; [[1878]]) gelei het, het hy 'n senuwee-ineenstorting gekry.
Benewens ses simfonieë het Tsjaikofski onder andere simfoniese gedigte en [[opera]]'s geskryf, asook [[klavier]]- en [[viool]]werke. Veral sy eerste klavierkonsert, sy vioolkonsert, sy laaste drie simfonieë, sy balletmusiek en sy bombastiese [[1812-overture]] word dikwels uitgevoer. Hy het geslaag om Wes-Europese musiekinvloede in Russiese musiek in te bring. Sy werke is ook gelief vanweë die welluidende orkestrasie. Tsjaikofski het in ’n paar komposisies op ’n besondere wyse walsmusiek ingebring – nie net in sy ballette nie, maar ook in sy simfonieë.▼
Ander belangrike werke uit hierdie tydperk is die ouverture ''Francesca da Rimini'' ([[1876]]), die Eerste Klavierkonsert ([[1875]]). Die ''Rococo-variasies'' vir tjello en orkes en die manjifieke balletstuk, ''Swanemeer'' ([[1876]]). Reeds in [[1877]] het hy begin korrespondeer met een van sy bewonderaars, Nadezhda von Meck, 'n gegoede weduwee, wat aan hom 'n toelaag gegee het sodat hy kon ophou doseer en voltyds kon komponeer. Hulle het mekaar nooit ontmoet nie - dit was haar wens – en die reëling het Tsjaikofski goed gepas. Sy nuwe vryheid het aanleiding gegee tot werke soos die Eerste Orkessuite ([[1879]]), die opera ''Die meisie van Orleans'' ([[1879]]), die skitterende Vioolkonsert in D-majeur ([[1878]]), die gewilde ''Serenade vir Strykers'' en die ''Capriccio ltalien'' (albei [[1880]]), en die [[1812]]-ouverture ([[1880]]; die musiek herdenk [[Napoleon III van Frankryk|Napoleon]] se mislukte Russiese veldtog van [[1812]]). In [[1885]], na reise in [[Switserland]][[Frankryk|, Frankryk]] en [[Italië|Italië,]] het Tsjaikofski hom in 'n huis in Maidonof, naby [[Moskou]], gevestig.
Hier het hy die opera ''Die skoppensvrou'' en die prag ballet ''Die slapende skone'' (albei [[1890]]) gekomponeer, sowel as die grootse Vyfde Simfonie in E-mineur, waarin sy geestestoestand weerspieël word in die intense emosionele inhoud wat wissel tussen histeriese verrukking en neurotiese wan hoop. 'n Konsertreis het vroeg in die negentigerjare gevolg en Tsjaikofski het die [[Verenigde State van Amerika|VSA]] en [[Engeland]] onder meer besoek, waar hy in [[1893]] 'n eredoktorsgraad in [[Cambridge]] ontvang het.
Ondanks die welslae van die reis het Tsjaikofski se geestelike agteruitgang voortgeduur. Toe die weduwee Von Meck byvoorbeeld hul korrespondensie en sy toelaag in [[1890]] skielik staak, het dit so ʼn sielkundige uitwerking op hom gehad dat hy 3 jaar later op sy sterfbed haar naam herhaaldelik verontwaardig uitgeroep het. Na die sprankelende ''Neutkraker-suite'' van [[1892]] het Tsjaikofski in [[1893]] die Sesde Simfonie in B-mineur voltooi.
Hy het dit as ʼn meesterstuk beskou. Die eerste uitvoering is in Oktober [[1893]] deur die komponis gedirigeer, maar die werk is nie goed ontvang nie. Tsjaikofski het sy hele gemoed in hierdie werk, wat hy die ''Pathetique'' genoem het, gestort. Tydens ʼn [[cholera]]-epidemie in [[Sint Petersburg|St. Petersburg]] het hy 'n glas ongekookte water gedrink, en as gevolg daarvan is hy op [[6 November]] [[1893]] aan die siekte dood.
== Waardering ==
▲Benewens ses simfonieë het Tsjaikofski onder andere simfoniese gedigte en [[opera]]'s geskryf, asook [[klavier]]- en [[viool]]werke. Veral sy eerste klavierkonsert, sy vioolkonsert, sy laaste drie simfonieë, sy balletmusiek en sy bombastiese [[1812-overture]] word dikwels uitgevoer. Hy het geslaag om Wes-Europese musiekinvloede in Russiese musiek in te bring.
Sy werke is ook gelief vanweë die welluidende orkestrasie. Tsjaikofski het in ’n paar komposisies op ’n besondere wyse walsmusiek ingebring – nie net in sy ballette nie, maar ook in sy simfonieë.
Tsjaikofski was die eerste komponis wat op musiekgebied aan Rusland internasionale status besorg het. Hy was sander twyfel die grootste meester van die klassieke ballet, en hoewel die simfonieë van ongelyke gehalte is, bevat almal belangrike musiek. Telkens word vir momentele verslapping in sy musikale inspirasie vergoed deur verstommende melodiese verbeelding, indrukwekkende orkestrasie en groot tegniese vermoë. Hy het Igor Strawinski onder andere beïnvloed.
== Komposisies ==
Line 107 ⟶ 122:
== Verwysings ==
* Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409656, volume 24, bl. 168
{{nl-vertaal|Pjotr_Iljitsj_Tsjaikovski}}
{{Verwysings}}
| |||