Vrug: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Wysigings deur Gigagigipet136 teruggerol na laaste weergawe deur KabouterBot Etiket: Terugrol |
Inligting bygewerk |
||
Lyn 1:
'n '''Vrug''' is 'n gewysigde vrugbeginsel en word dus slegs by bedeksadige plante aangetref. Dikwels neem ander dele van 'n blom (blomdek, blombodem, vrugsteel, skutblare) deel aan die vorming van vrugte en sulke vrugte staan bekend as skynvrugte. Die vrug van 'n aarbei is byvoorbeeld 'n gewysigde, vlesige blombodem en die pitjies is eintlik die vruggies.
In [[plantkunde]], is 'n '''vrug''' dié deel van 'n [[angiosperms|blomdraende plant]] wat die weefsel van die [[blom]], een of meer ovaria, en in sommige gevalle ook ondersteunende weefsel verteenwoordig.▼
By pynappels word die skutblare van die blomme vlesig ten einde die skynvrug te vorm. Vrugte kan 'n groot verskeidenheid van vorme aanneem en dikwels is dit slegs 'n struktuur waaruit die sade vrygestel word en geen verdere funksie het nie. Veral in die geval van vlesige vrugte is die doel van die vrug egter om diere aan te trek wat die vrugte kan eet en so die sade versprei. Die verspreidingseenheid of diaspoor van 'n plant kan dus of ʼn saad, of 'n hele vrug wees.
▲In [[plantkunde]], is 'n
Vrugte is 'n effektiewe metode vir hierdie plante om hulle [[saad]] te versprei sodat dit 'n plek kan vind waar dit kan ontkiem en groei. Die vrug verleen ook beskerming aan die saad.
Line 12 ⟶ 16:
Lêer:Fruit Basket.jpg|'n Vrugtemandjie geskilder deur Balthasar van der Ast
</gallery>
== Anatomie ==
Die meeste vrugte word uit die vrugbeginsel van die stamper gevorm. Die stamper bestaan uit een of meer vrugblare wat aan die rande of aan die binnekant saadknoppe dra. By sommige plante het die vrugbeginsel sodanig ontwikkel dat die saadknoppe op 'n sentrale as gedra word. Al die vrugblare saam staan bekend as die ginesium.
By die meeste blomme is hulle vergroei tot 'n vrugbeginsel en word daar van ʼn sinkarpe ginesium gepraat. By blomme soos die ranonkel vorm elke vrugblaar egter 'n aparte stamper en in daardie geval is die ginesium apokarp. Ook die talle vruggies op die vlesige, gewysigde blombodem van 'n aarbei is ʼn apokarpe ginesium. 'n Basiese onderskeid word gemaak tussen enkelvoudige vrugte, waar die vrug uit die vrugbeginsel van 'n enkele blom ontstaan, en saamgestelde vrugte, waar verskeie blomme en die bloeias deelneem aan vrugvorming.
Enkelvoudige vrugte het almal ʼn [[perikarp]] (vrugwand) wat uit 3 lae bestaan, naamlik die eksokarp (buitenste laag), die mesokarp (middelste laag) en die endokarp (binneste laag). By 'n vrug soos ʼn perske is hierdie lae duidelik waarneembaar in die vorm van onderskeidelik die skil, die vleis en die steen van die pit.
Enkelvoudige vrugte word weer onderverdeel in droë vrugte en vlesige vrugte, en droë vrugte kan weer onderverdeel word in oopspringende en nie-oopspringende vrugte. 'n Kenmerk van vlesige vrugte is dat hulle geweldig toeneem in grootte tydens hul ontwikkeling en dele van die perikarp of die hele perikarp is dik en vlesig.
== Partenokarpie ==
By die meeste plante moet bestuiwing en bevrugting eers plaasvind voordat 'n vrug kan ontwikkel. In enkele gevalle ontwikkel die vrugte egter wel sonder dat bevrugting plaasgevind het; die verskynsel staan bekend as partenokarpie. Bekende gevalle waar hierdie verskynsel plaasvind, is [[Piesang|piesangs]] (''Musa paradisiaca''), [[Nawellemoen|nawellemoene]] (''Citrus sinensis'') en [[Pynappel|pynappels]] (''Ananas comosus''). By piesangs en pynappels kom die proses natuurlik voor, maar by lemoene word dit kunsmatig geïnduseer.
== Vrugsoorte ==
Line 57 ⟶ 74:
== Bronnelys ==
* Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409656, volume 24, bl. 199
* KENNIS, vol 8, 1980, bl. 1524-1525, ISBN 0 7981 0830 4
| |||