Cyrillus en Methodius: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
"Kiril_i_metodii.jpg" is verwyder omdat dit in Commons deur Explicit verwyder is omrede: per c:Commons:Deletion requests/File:Kiril i metodii.jpg |
k + Prent |
||
Lyn 3:
|kleur = #FFDEAD
|titel = '' ''
|beeld =
|beeld_wydte = 220px
|beeld_onderskrif =
Lyn 12:
|1 = 826 of 827 en 815
|opskrif2 = Oorlede
|2 = [[14 Februarie]] [[869]] en [[6 April]] [[885]], Rome en Morawië
|opskrif3 = Geëer in
|3 = [[Oosters-Ortodokse Kerk]] <br /> [[Rooms-Katolieke Kerk]]<br /> [[Anglikaanse Gemeenskap]]<br />[[Lutherse Kerk]]
Lyn 25:
}}
Sinte '''Cyrillus en Methodius''' (826/827-869, 815-885; [[Grieks]]: Κύριλλος καὶ Μεθόδιος; [[Ou Kerkslawies]]: К[[Izjitsa|ѷ]]риллъ и Ме[[Fita|ѳ]]одїи) was twee broers wat [[Bisantium|Bisantynse]] [[Christelike]] teoloë en sendelinge was. Deur hul werk het hulle die kulturele ontwikkeling van alle [[Slawiërs]] beïnvloed, en daarvoor het hulle die titel "Apostels van die Slawiërs" gekry. Hulle het volgens oorlewering die [[Glagolitiese alfabet]] ontwerp, die eerste alfabet waarin [[Ou Kerkslawies]] geskryf is.<ref>Liturgy of the Hours, Vol. III, 14 Februarie.</ref>
Ná hul dood het hul studente hul sendingwerk onder die Slawiërs voortgesit. Albei word in die [[Oosters-Ortodokse Kerk]] as [[heilige]]s vereer met die titel "gelykes van die apostels". In 1880 het [[Pous Leo XIII]] hul feesdag in die [[Rooms-Katolieke Kerk]] ingestel.
== Vroeë loopbaan ==
=== Vroeë lewe ===
Die twee broers is in [[Thessaloniki]], in die hedendaagse [[Griekeland]], gebore – Cyrillus omstreeks 827-828 en Methodius omstreeks 815-820. Cyrillus was vermoedelik die jongste van sewe broers; sy doopnaam was Konstantyn,<ref>''Cyril and Methodius'', [[Encyclopædia Britannica]] 2005</ref> maar hy het die naam Cyrillus aangeneem toe hy kort voor sy dood in Rome ’n [[monnik]] geword het,<ref>''Vita Constantini slavica'', [https://books.google.com/books?id=RIdFAAAAcAAJ&pg=PA246 Cap. 18: Denkschriften der kaiserl. Akademie der Wissenschaften 19, Wene 1870, p. 246]</ref><ref>Hoofstuk 18 van die Slawiese [http://www.clas.ufl.edu/users/fcurta/Cyril.html ''Life of Constantine''], ’n Engelse vertaling</ref> volgens die ''Vita Cyrilli'' ("Die Lewe van Cyrillus"). Methodius se doopnaam was Michael en hy het die naam Methodius aangeneem toe hy in die hedendaagse Uludağ in Noordwes-Turkye ’n monnik geword het.<ref>http://www.carpatho-rusyn.org/spirit/cyril.htm</ref>
Die broers se etnisiteit is nie bekend nie; daar is twyfel of hulle Slawies
<ref>* Mortimer Chambers, Barbara Hanawalt, Theodore Rabb, Isser Woloch, Raymond Grew. ''The Western Experience with Powerweb''. Eighth Edition. McGraw-Hill Higher Education 2002. University of Michigan. p. 214. {{ISBN|9780072565447}}▼
▲* Mortimer Chambers, Barbara Hanawalt, Theodore Rabb, Isser Woloch, Raymond Grew. ''The Western Experience with Powerweb''. Eighth Edition. McGraw-Hill Higher Education 2002. University of Michigan. p. 214. {{ISBN|9780072565447}}
* ''Balkan Studies'', Volume 22. Hidryma Meletōn Chersonēsou tou Haimou (Thessalonikē, Greece). The Institute, 1981. Original from the University of Michigan. p. 381
* Loring M. Danforth. ''The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World''. Princeton University Press, 1995. p. 49 {{ISBN|9780691043562}}.
* Roland Herbert Bainton. ''Christianity: An American Heritage Book Series''. Houghton Mifflin Harcourt, 2000. p. 156. {{ISBN|9780618056873}}
* Johann Heinrich Kurtz, John Macpherson. ''Church History''. Hodder and Stoughton, 1891. University of California. p. 431</ref> of [[Grieke]] van Bisantynse oorsprong<ref>* ''Columbia Encyclopedia'', Sixth Edition. 2001–05, s.v. "Cyril and Methodius, Saints" "Greek missionaries, brothers, called Apostles to the Slavs and fathers of Slavonic literature."
* ''Encyclopedia of World Cultures'', David H. Levinson, 1991, p.239, s.v., "Social Science"▼
▲*''Encyclopedia of World Cultures'', David H. Levinson, 1991, p.239, s.v., "Social Science"
* Eric M. Meyers, ''The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East'', p.151, 1997
* V.Bogdanovich, ''History of the ancient Serbian literature'', Belgrade, 1980, p.119
* {{Cite book | last1 = Hastings | first1 = Adrian | title = The construction of nationhood: ethnicity, religion, and nationalism | year = 1997 | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge | isbn = 0-521-62544-0 | page =126}}</ref> was, of albei.<ref>* Philip Lief Group. ''Saintly Support: A Prayer For Every Problem''. Andrews McMeel Publishing, 2003. p. 37. {{ISBN|9780740733369}}
* ''UNESCO Features: A Fortnightly Press Service''. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization., 1984. University of Michigan</ref>▼
▲* ''UNESCO Features: A Fortnightly Press Service''. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization., 1984. University of Michigan
Die broers het hul pa verloor toe Cyrillus 14 was en Theoktistos, een van die hoofministers van die [[Romeinse Ryk]], het hul beskermheer geword. Hy was saam met die regent Bardas verantwoordelik vir ’n verreikende opvoedingsprogram in die Ryk wat gelei het tot die stigting van die Universiteit van Magnaura, waar Cyrillus sou klas gee. Cyrillus het die een of ander tyd ná sy opvoeding ’n priester geword, terwyl sy broer tot 867/868 ’n diaken was.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=q7EuWhDYxM4C&pg=PA254&lpg=PA254&dq=Constantine+was+ordained+as+priest++Methodius++deacon#v=onepage&q=Constantine%20was%20ordained%20as%20priest%20%20Methodius%20%20deacon&f=false |title=The Lives of the Ninth-Century Popes (Liber Pontificalis)– Google Knihy |publisher=Books.google.cz |date= 1 Januarie 1995|accessdate=2015-12-24|isbn=0-85323-479-5}}</ref>
Line 55 ⟶ 50:
Cyrillus se kennis van [[teologie]] en van beide [[Arabies]] en [[Hebreeus]] het hom geskik gemaak vir sy eerste staatsending. Hy is na die [[Abbasidiese Kalifaat]] gestuur om die beginsels van die Heilige [[Drie-eenheid]] met Arabiese teoloë te bespreek en die betrekkinge tussen die kalifaat en die ryk te verbeter.
Die tweede sending (860), wat aangevra is deur die Bisantynse keiser [[Michael III van Bisantium|Michael III]] en die [[Patriarg van Konstantinopel]] [[Photius I van Konstantinopel|Photius]] (’n professor aan Cyrillus se universiteit wat hom vroeër jare leiding gegee het) was ’n sendelingekspedisie na die [[Chasare]] om die uitbreiding van [[Judaïsme]] daar te keer. Dié sending was onsuksesvol, aangesien die [[khagan]] Judaïsme aanvaar het as sy volk se staatsgodsdiens.
Ná sy terugkeer na Konstantinopel het Cyrillus ’n filosofieprofessor aan die universiteit geword. Sy broer was teen dié tyd ’n belangrike man in Bisantynse politiek en administratiewe sake, asook ’n ab van sy [[klooster]].
== Sending na die Slawiërs ==
=== Groot-Morawië ===
[[
Die broers het in 862 begin met die werk wat hulle later beroemd sou maak. In dié jaar het prins [[Rastislaf van Morawië|Rastislaf]] van [[Groot-Morawië]] keiser Michael III en patriarg Photius versoek om sendelinge te stuur om die evangelie aan sy Slawiese onderdane te verkondig. Sy motief was waarskynlik meer polities as godsdienstig. Rastislaf het koning geword met die hulp van die [[Franke|Frankiese]] heerser [[Lodewyk die Duitser]], maar wou later onafhanklik van die Franke raak.
▲Die broers het in 862 begin met die werk wat hulle later beroemd sou maak. In dié jaar het prins [[Rastislaf van Morawië|Rastislaf]] van [[Groot-Morawië]] keiser Michael III en patriarg Photius versoek om sendelinge te stuur om die evangelie aan sy Slawiese onderdane te verkondig. Sy motief was waarskynlik meer polities as godsdienstig. Rastislaf het koning geword met die hulp van die [[Franke|Frankiese]] heerser [[Lodewyk die Duitser]], maar wou later onafhanklik van die Franke raak.
Cyrillus en Methodius was nie die eerste mense wat die Christendom in Morawië verkondig het nie; die brief van Rastislaf aan Michael III stel dit duidelik sy volk "het reeds die heidendom verwerp en hulle aan die Christelike wette onderwerp".<ref name=Ivanov>Vizantijskoje missionerstwo, Iwanof S.A., ''Iaziki slawianskoi koel'toeri'', Moskou 2003, p. 147</ref> Rastislaf het na bewering vroeër sendelinge van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] uit die land gesit en hom na Konstantinopel gewend vir hulp en vermoedelik ’n mate van politieke steun.<ref name=Brit>Encyclopædia Britannica, Cyril and Methodius, Saints, O.Ed., 2008</ref> Die keiser het Cyrillus en sy broer gestuur. Dit was ’n gulde geleentheid vir die uitbreiding van Bisantynse invloed. Die broers moes assistente oplei, en in 863 het hulle die [[Bybel]] begin vertaal in wat nou beked is as [[Ou Kerkslawies]]. Hulle het na Morawië gereis om dit bekend te stel. Hulle was taamlik suksesvol, maar het met Duitse kerklikes gebots wat teen die idee was van ’n spesifiek Slawiese liturgie.
Vir die doel van hierdie sending het hulle die [[Glagolitiese alfabet]] geskep; dit was die eerste alfabet wat vir Slawiese manuskripte gebruik is. Die alfabet is ontwerp om spesifiek aan die vereistes van die Slawiese taal te voldoen. Die alfabet wat dit vervang het, die [[Cyrilliese alfabet]], word vandag nog vir baie tale gebruik.<ref name="Brit" />
Die broers het ook die eerste Slawiese burgerlike kode geskryf wat in Groot-Morawië gebruik is. Die taal wat uit Ou Kerkslawies ontstaan het, bekend as [[Kerkslawies]], word steeds as liturgiese taal gebruik deur baie [[Oosters-Ortodokse Kerk|Oosters-Ortodokse kerke]] en ook in sommige Oosters-Katolieke kerke.
Dit is onmoontlik om vas te stel watter dele van die Bybel die broers vertaal het. Dit lyk of die [[Nuwe Testament]] en die [[Psalms]] eerste was, gevolg deur dele van die [[Ou Testament]].
Dit is ook nie bekend watter liturgie, dié van [[Rome]] of dié van Konstantinopel, hulle as bron gebruik het nie. Hulle kon die [[Latynse alfabet|Romeinse teks]] gebruik het, soos lyk uit liturgiese fragmente met teks wat baie met die Latynse bewoording ooreenstem. Dié mening word ondersteun deur sekere ou Glagolitiese liturgiese fragmente wat waarskynlik die oudste dokument in Slawies is. Die broers sou in elk geval nie permanente sukses behaal het sonder die goedkeuring van Rome nie.
=== Reis na Rome ===
[[
In 867 het [[Pous Nicolaas I|pous Nikolaas I]] die broers na Rome genooi. Hul evangelisasiewerk in Morawië het teen dié tyd die fokus geword van ’n dispuut met Dietmar I, die aartsbiskop van Salzburg en biskop van Passau, wat aanspraak gemaak het op ekklesiastiese beheer oor dieselfde gebied en wou hê dat slegs die Latynse liturgie gebruik word. Hulle het in 868 in Rome aangekom, waar hulle hartlik ontvang is.
Hul projek in Morawië het die steun geniet van [[pous Adrianus II]], wat die gebruik van die nuwe Slawiese liturgie goedgekeur het. Hy het Methodius daarna self as priester ingewy. Ander priesters en diakens is ook ingewy.<ref>{{cite web|url=http://www.frantiskani.sk/kazatel/svati/0727.htm|title=Sv. Gorazd a spoločníci|trans-title=St. Gorazd and his colleagues|language=sk|work=Franciscan Friars of Slovakia|accessdate=27 August 2015}}</ref>
▲In 867 het [[Pous Nicolaas I|pous Nikolaas I]] die broers na Rome genooi. Hul evangelisasiewerk in Morawië het teen dié tyd die fokus geword van ’n dispuut met Dietmar I, die aartsbiskop van Salzburg en biskop van Passau, wat aanspraak gemaak het op ekklesiastiese beheer oor dieselfde gebied en wou hê dat slegs die Latynse liturgie gebruik word. Hulle het in 868 in Rome aangekom, waar hulle hartlik ontvang is.
In dié tyd het Cyrillus gevoel hy het nie meer lank oor om te lewe nie en hy het ’n monnik geword. Hy is 50 dae later (op 14 Februarie 869) in Rome oorlede.
▲Hul projek in Morawië het die steun geniet van [[pous Adrianus II]], wat die gebruik van die nuwe Slawiese liturgie goedgekeur het. Hy het Methodius daarna self as priester ingewy. Ander priesters en diakens is ook ingewy.<ref>{{cite web|url=http://www.frantiskani.sk/kazatel/svati/0727.htm|title=Sv. Gorazd a spoločníci|trans-title=St. Gorazd and his colleagues|language=sk|work=Franciscan Friars of Slovakia|accessdate=27 August 2015}}</ref>
▲In dié tyd het Cyrillus gevoel hy het nie meer lank oor om te lewe nie en hy het ’n monnik geword. Hy is 50 dae later (op 14 Februarie 869) in Rome oorlede.
=== Methodius op sy eie ===
Methodius het nou alleen die werk onder die Slawiërs voortgesit, maar eers in Pannonië weens politieke onrus in Groot-Morawië. Dit het nuwe onmin veroorsaak met die biskop van Salzburg, onder wie se jurisdiksie Pannonië 75 jaar geval het. Pous Adrianus het Methodius toe aangestel as aartsbiskop van Sirmium, ’n ouer titel as dié van Salzburg, met jurisdiksie oor Groot-Morawië en Pannonië.
Ná Methodius se dood op 6 April 885<ref>Житїе Меөодїя (''Die Lewe van Methodius''), hoofst. XVIII
Methodius is in die hoofkatedraal van Groot-Morawië begrawe, maar omdat dit onbekend is wat die land se hoofstad was, is die plek van sy graf onbekend.<ref>Short Life of Cyril & Methodius. Translated by Ján Stanislav: Životy slovanských apoštolov Cyrila a Metoda v legendách a listoch. Turčiansky Sv. Martin: Matica slovenská, 1950, p. 88. (Slovak)</ref>
== Ontwerp van die Slawiese alfabette ==
[[
Die [[Glagolitiese alfabet|Glagolitiese]] en die [[Cyrilliese alfabet]] is die oudste bekende Slawiese [[alfabet]]te en is deur die twee broers en hul studente ontwerp om die Bybel en ander dokumente in Slawies te vertaal.<ref name=BritGlago>Encyclopædia Britannica, ''Major alphabets of the world, Cyrillic and Glagolitic alphabets'', 2008, Ou uitg.
▲Die [[Glagolitiese alfabet|Glagolitiese]] en die [[Cyrilliese alfabet]] is die oudste bekende Slawiese [[alfabet]]te en is deur die twee broers en hul studente ontwerp om die Bybel en ander dokumente in Slawies te vertaal.<ref name=BritGlago>Encyclopædia Britannica, ''Major alphabets of the world, Cyrillic and Glagolitic alphabets'', 2008, Ou uitg. </ref> Die vroeë Glagolitiese alfabet is tussen 863 (die aankoms van Cyrillus en Methodius) en 885 (die verbanning van hul studente) in Groot-Morawië gebruik vir regerings- en godsdienstige dokumente en boeke, asook by die Groot-Morawiese Akademie (''Veľkomoravské učilište'') wat Cyrillus gestig het en waar sy en Methodius se volgelinge opgelei is. Cyrillus was tradisioneel die uitvinder van die alfabet. Dié tradisie is bevestig deur die pouslike brief ''Industriae tuae'' (880) waarin die gebruik van Ou Kerkslawies goedgekeur word; daarin word gesê die alfabet "is uitgevind deur Konstantyn die Filosoof". Dit impliseer daar was nie voorheen ’n skrif vir Slawiese tale nie.
Die vroeë Cyrilliese alfabet is in die [[Bulgarye|Eerste Bulgaarse Ryk]] ontwerp<ref name="Paul Cubberley 1996">Paul Cubberley (1996) "The Slavic Alphabets"</ref> en later in die Ohrid- en die Preslav-skool van tsaar [[Boris I van Bulgarye|Boris I]] van Bulgarye gefinaliseer en versprei deur die broers se dissipels<ref>Daniels en Bright, reds. ''The World's Writing Systems.'' Oxford University Press. {{ISBN|0-19-507993-0}}</ref> as ’n vereenvoudiging van die Glagolitiese alfabet sodat dit meer soos die [[Griekse alfabet]] lyk.
Ná Cyrillus se dood het [[Clemens van Ohrid]] Methodius van Rome vergesel na Pannonië en Groot-Morawië. Ná Methodius se dood het Clemens die stryd teen die Duitse kerklikes in die land gevoer. Ná ’n tyd in die tronk en sy verbanning uit Groot-Morawië het hy in Bulgarye aangekom. Hy is na die hoofstad, [[Pliska]], gestuur waar hy opdrag van tsaar Boris I gekry het om die toekomstige kerklui van die staat in Slawies en die Glagolitiese alfabet op te lei. Hy het in die volgende sewe jaar sowat 3 500 studente gehad.
Line 102 ⟶ 94:
== Monumente van Cyrillus en Methodius ==
<gallery>
Beeld:Cyril and Methodius Thessaloniki.jpg|[[Thessaloniki]], [[Griekeland]]
Beeld:Cyril and Methodius monument Sofia.jpg|[[Sofia]], [[Bulgarye]]
Beeld:Kiril i metodi monument pred NDK Sofia 20090406 002.JPG|Sofia
Beeld:Monument to Saints Cyril and Methodius (Samara).jpg|[[Samara]], [[Rusland]]
Beeld:Kiril and Metodij - Skopje.JPG|[[Skopje]], [[Noord-Masedonië]]
Beeld:Charles Bridge St Cyril&Methodus.jpg|[[Praag]], [[Tsjeggië]]
Beeld:Przemyśl,
Beeld:Holy Trinity Column-Saint Methodius.jpg|Morawië, Tsjeggië
Beeld:The True Cross. Saint Cyril and Methodius.jpg|[[Chanti-Mansiisk]], [[Rusland]]
Beeld:Београд Ћирило и Методије2.jpg|[[Belgrado]], [[Serwië]]
Beeld:Komárom200.JPG|Komárom, [[Slowakye]]
Beeld:Києво-
Beeld:
Beeld:Statue, Saints Cyril and Methodius, Trebic, Czech Republic.JPG|Třebíč, Tsjeggië
</gallery>
Line 127 ⟶ 119:
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en: Saints Cyril and Methodius|Engelse Wikipedia]]
{{Normdata}}
| |||
