Anwar Sadat: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Sobaka (besprekings | bydraes)
opruim na vertaling
Lyn 15:
|voorganger2=Mustafa Khalil
|opvolger2=Hosni Mubarak
|geboorte_datum= {{Geboortedatum|1918-12-|1|25}}
|birth_date=1918-12-25
|geboorte_plek= Monufia, Egipte
|sterfte_datum=6 Oktober {{SDEO|1918|1|25|1981|10|6}}
|sterfte_plek=[[Kaïro]], Egipte
|party=Nasionale Demokratiese Party
|eggenoot=Eqbal Afifi; Ehsan Madi; Jehan Sadat
Line 26 ⟶ 25:
}}
 
'''Mohammed Anwar el-Sadat''' (محمد أنور السادات) ''Muḥammad as Anwar-Sādāt'', <small>Egipties</small> <small>:</small>[muħæmmæd ˈʔɑnwɑɾ essæˈdæːt] (* 25 Desember 1918&nbsp;–, † 6 Oktober 1981) was die derde President van Egipte, 'n amp wat hy vanaf 15 Oktober 1970 tot en met sy moord deur fundamentalistiese offisiere op 6 Oktober 1981 beklee het. Sadat was 'n senior lid van die Vrye Offisiere-beweging wat Koning Farouk in die Egiptiese Revolusie van 1952 onttroon het, en 'n vertroueling van President [[Gamal Abdel Nasser]], onder wie hy tweekeer as Vise-President gedien het, en wie hy in 1970 as President opgevolg het.
 
In sy elf jaar as president, het hy [[Egipte]] se koers verander, deur uit baie van die politieke en ekonomiese beginsels van Nasserisme terug te trek, na 'n veelparty-demokrasieveelpartydemokrasie terug te keer, en die Infitah ekonomiese beleid van stapel te stuur. As President, het hy Egipte in die Joom Kippoer Oorlog-oorlog van 1973 gelei om Egipte se [[Sinai|Sinai Skiereiland]] te herwin, wat [[Israel]] sedert die Ses-Dag Oorlog van 1967 beset het. Dit het van hom 'n held in Egipte en, vir 'n tyd, die res van die Arabiese Wêreld gemaak. Daarna het hy onderhandelinge met Israel begin, wat tot die Egipte–Israel Vredesverdrag gelei het;. hyHy en die Israeliese Eerste Minister, [[Menachem Begin]], het daarvoor die [[Nobelprys vir Vrede]] gekryverower.<ref>{{en}} {{cite web | title = The Nobel Peace Prize 1978 | publisher = Nobelprize.org | url = https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1978/index.html|accessdate=6 Oktober 2017}}</ref> Daardeur het Sadat die eerste [[Islam|Moslem]] nobelpryswenner geword. Alhoewel Egiptiese reaksie op die verdrag, wat Sinai as Egiptiese gebied bevestig het, oor die algemeen gunstig was,<ref name=constu>[http://countrystudies.us/egypt/44.htm Peace with Israel]</ref> is dit deur die se Moslem-Broederskap verwerp, wat gevoel het dat Sadat pogings om 'n [[Staat Palestina|Palestynse]] staat]] te verseker, laat vaar het.<ref name=constu /> Met die uitsondering van Soedan, was die Arabiese wêreld en die [[Palestynse Bevrydingsorganisasie]] (PBO) sterk gekant teen Sadat se pogings om 'n aparte vrede met Israel te maakbeding sonder om dit vooraf met die Arabiese state te bespreek.<ref name=constu /> Sy weiering om met hulle te versoen oor die Palestynse kwessie het daartoe gelei dat Egipte se lidmaatskap in die [[Arabiese Liga]] tussen 1979 en 1989 opgeskort is.<ref>{{cite news |url=http://www.huffingtonpost.com/2010/08/21/middle-east-peace-talks-i_n_690008.html |title=Middle East Peace Talks: Israel, Palestinian Negotiations More Hopeless Than Ever |work=The Huffington Post |date=21 August 2010|accessdate=2 February 2011|first=Nick|last=Graham}}</ref><ref>Vatikiotis, P. J. (1992). ''The History of Modern Egypt'' (4th edition ed.). Baltimore: Johns Hopkins University. p. 443.</ref><ref>{{cite web|url=http://textus.diplomacy.edu/thina/TxGetXdoc.asp?IDconv=2848|title=The Failure at Camp David - Part III Possibilities and pitfalls for further negotiations|publisher=Textus|accessdate=2 February 2011}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/big/0326.html|work=The New York Times|title=Egypt and Israel Sign Formal Treaty, Ending a State of War After 30 Years; Sadat and Begin Praise Carter's Role}}</ref> Die vredesverdrag was ook een van die hooffaktore wat gelei het tot sy moord.
 
== Vroeë lewe en revolusionêre aktiwiteite ==
Anwar Sadat is gebore op 25 Desember 1918 in Mit Abu El Kom, Monufia, Egipte, in 'n arm Nubiese familie, een van 13 broers en susters.<ref>{{cite news |url=http://www.aljazeera.com/focus/2009/03/20093266460706634.html |title=Profile: Anwar Sadat The former Egyptian president believed a peace deal with Israel was vital to end wars. |publisher=Al Jazeera|accessdate=14 May 2013|date=25 January 2010}}</ref> Een van sy broers, Atef Sadat, het later'n [[vlieënier]] geword, en het tydens die Oktoberoorlog van 1973 gesneuwel.<ref>[https://aad.archives.gov/aad/createpdf?rid=58045&dt=2474&dl=1345 US diplomatic cable about Atef Sadat's funeral]</ref> Sy vader, Anwar Mohammed El Sadat was van Bo-Egipte, en sy moeder, Sit Al-Berain, se vader was Soedanees.<ref name=Wet2006>{{cite book|author=C. J. De Wet|title=Development-induced Displacement: Problems, Policies, and People|url=https://books.google.com/books?id=1SQpTIxa63MC&pg=PA198|accessdate=31 January 2013|year=2006|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-095-3|pages=198}}</ref><ref>[http://www.masress.com/almesryoon/23704 Sadat's Wife autobiography]</ref> Sy teenstaanders het gesê dat sy ma nie "Egipties genoeg" gelyk het nie, en sommige het hom "Nasser se swart poedel" genoem.<ref name=racismdivide>{{cite news | url = http://www.npr.org/2011/02/07/133562448/the-root-egypts-race-problem | title = The Root: Race And Racism Divide Egypt | first = Sunni M. | last = Khalid |date = February 7, 2011 | work = npr.org | accessdate = March 3, 2011}}</ref>
 
Hy het vanaan die Koninklike Militêre Akademie in [[Kaïro]] in 1938 gegradueer, en is aangestel in die seinkorps. Hy het sy weermagloopbaan as 'n onderluitenant begin, en is in [[Soedan]] geplaas, wat op daardie tyd deel van Egipte was. Daar het hy [[Gamal Abdel Nasser]] ontmoet, en saam met 'n paar ander onderoffisiers, het hulle het die geheime beweging "Vrye Offisiere" gestig om Egipte en Soedan van Britse oorheersing en koninklike korrupsie te bevry.
 
Gedurende die [[Tweede Wêreldoorlog]] is hy deur die Britte in hegtenis geneem vir sy pogings om hulp van die [[Spilmoondhede]] te kry om die Britse besettingsmagte te verdryf. Anwar Sadat was aktief in baie politieke bewegings, insluitend die Moslem-Broederskap, die fascistiese Jong Egipte, die pro-koninklike Yster Garde van Egipte, en die geheime militêre groep genaamd die Vrye Offisiere.<ref>{{cite web|publisher=The Washington Institute|author=Jon B. Alterman|date=April 1998|url=http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/sadat-and-his-legacy-egypt-and-the-world-1977-1997|title=Sadat and His Legacy: Egypt and the World, 1977-1997}}</ref> Sadat het deelgeneem in die militêre staatsgreep deur die Vrye Offisiere wat die Egiptiese Revolusie van 1952 ontlont het, waarin Koning Farouk op 23 Julie onttroon is. Sadat is aangewys om die nuus van die rewolusie oor die radionetwerke aan die Egiptiese volk aan te kondig.
Line 42 ⟶ 41:
 
== Presidentskap ==
Van die belangrikste gebeure van Sadat se presidentskap was sy "Regstellende Revolusie" om die regering se mag te konsolideer, die breuk met Egipte se jarelange bondgenoot en ondersteuner, die [[Sowjetunie]], die 1973 Oktoberoorlog teen Israel, die Camp David -vredesverdrag met Israel, die Infitah ("opening") van Egipte se ekonomie, en sy sluipmoord in 1981.
 
Sadat het na Nasser se dood in Oktober 1970 vir hom as president opgevolg.<ref name=ottowac>{{cite news|title=Big 'yes' for Anwar Sadat|url=https://news.google.com/newspapers?id=lccyAAAAIBAJ&sjid=h-wFAAAAIBAJ&pg=1767,5177440&dq=anwar+sadat&hl=en|accessdate=22 December 2012|newspaper=Ottawa Citizen|date=16 October 1970|agency=AP|location=Cairo}}</ref> Die aanname was dat Sadat se presidentskap van korte duur sou wees.<ref name="nytimes.com" /> Nasser se ondersteuners in die regering het Sadat as 'n marionet van die vorige president gesien, en geglo dat hulle hom maklik so kon manipuleer. Sadat het almal verras met 'n reeks van slim politieke skuiwe waardeur hy in staat was om die presidentskap te behou en as 'n leier in eie reg na vore te kom.<ref>{{cite web|url=http://www.onwar.com/aced/chrono/c1900s/yr70/fegypt1971a.htm|title=Egypt Corrective Revolution 1971|publisher=Onwar|date=16 DecemberDesember 2000|accessdate=2 FebruaryFebruarie 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110201042948/http://www.onwar.com/aced/chrono/c1900s/yr70/fegypt1971a.htm|archivedate=1 FebruaryFebruarie 2011<!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> Op 15 Mei 1971,<ref name="Pharaon' p.74">''Le prophète et Pharaon'' by Kepel, p. 74</ref> het Sadat sy ''Korrektiewe Revolusie'' aangekondig, waarin hy die vurigste Nasseriste uit hulle poste in politieke, regerings- en sekuriteitsinstellings gehaalverwyder het. Sadat het 'n Islamitiese beweging aangemoedig, wat deur Nasser onderdruk was. Aangesien hy geglo het dat Islamiete sosiaal konserwatief was, het hy vir hulle aansienlike kulturele en ideologiese outonomie toegestaan in ruil vir hulle politieke ondersteuning.<ref>Gilles Kepel, ''Jihad: The Trail of Political Islam'', p. 83</ref>
 
In 1971, drie jaar na die begin van die uitputtingsoorlog rondom die Suezkanaal, het Sadat in 'n brief die vredevoorstel van die VN-onderhandelaar Gunnar Jarring onderskryf, wat 'n totale vrede met [[Israel]] voorgestel het, op die voorwaarde dat Israel sou terugtrek na sy grense soos voor die oorlog. Hierdie vredesinisiatief het misluk, aangesien nóg Israel nóg die Verenigde State van Amerika die terme wou aanvaar.
Line 52 ⟶ 51:
 
=== Joom Kippoer Oorlog ===
Op 6 Oktober 1973, in samewerking met Hafez al-Assad van [[Sirië]], het Sadat die Oktober Oorlog-oorlog, ook bekend as die Joom Kippoer Oorlog-oorlog, en minder algemeen as die Ramadan OorlogRamadaan-oorlog van stapel gestuur. Dit was 'n verrassingsaanval teen die Israeliese besettingsmagte op die Egiptiese [[Sinai|Sinaï-Skiereiland]] en die Siriese Golan HoogtesGolanhoogtes in 'n poging om hierdie onderskeie Egiptiese en Siriese gebiede terug te wen, wat ses jaar tevore in die sesdaagseSesdaagse Oorlog deur Israel oorgeneemingeneem is. Die Egiptiese en Siriese sukses in die beginstadiums van die oorlog het beide Israel en die Arabiese Wêreld verras. Die mees opvallende prestasie (Operasie Badr, ook bekend as Die Kruising) was die Egiptiese weermag se opmars tot ongeveer 15&nbsp;km in die besette Sinai Skiereiland nadat hulle die Bar Lev Lyn-lyn deurdring het en grotendeels vernietig het. Hierdie lyn is voorheen algemeen as 'n ondeurdringbare defensiewe ketting gesien.
 
Soos die oorlog voortgesleep het, het drie afdelings van die Israeliese weermag onder Generaal [[Ariel Sharon]] die [[Suezkanaal|Suez-Kanaal]] oorgesteek, en eers probeer om die Egiptiese Tweede Leër te omsingel. Alhoewel dit onsuksesvol was, het 'n ooreenkoms tussen die VSA en die Sowjet-UnieSowjetunie daartoe gelei dat die Verenigde Nasies se Veiligheidsraad op 22 Oktober 1973 Resolusie 338 aanvaar het, waarin 'n onmiddellike skietstilstand geëis is.<ref>{{cite web|author=Mary Ann Fay| title=A Country Study|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+eg0051)|pages=Chapter 1, Egypt: The Aftermath of War: October 1973 War|publisher=The Library of Congress|date=December 1990|accessdate=13 February 2008}}</ref> Hoewel dit uitgeroep is, is die skietstilstand onmiddellik gebreekverbreek.<ref>{{cite web|title=Situation report in the Middle East|url=http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB98/octwar-59.pdf|publisher=Department of State|accessdate=22 December 2012}}</ref> Alexei Kosygin, die voorsitter van die Sowjet-Unie se Raad van Ministers, het 'n amptelike vergadering met die Deense Eerste Minister Anker Jørgensen gekanselleer om na Egipte te reis, waar hy probeer het om Sadat te oorreed om 'n vredesverdrag te onderteken. Dit is onseker of Kosygin en Sadat tydens sy twee dae lange besoek ooit persoonlik ontmoet het.<ref>{{Cite book|author=Golan, Galia|title=Soviet Policies in the Middle East: From World War Two to Gorbachev|publisher=Cambridge University Press Archive|year=1990|isbn=978- 0521358590|page=89}}</ref> Die Israeliese weermag het voortgegaan in hulle pogings om die Egiptiese leër te omsingel. Die omsingeling is op 24 Oktober voltooi, drie dae na die verbreking van die skietstilstand. Hierdie ontwikkeling het spanning tussen die supermoondhede teweeg gebring, maar 'n tweede skietstilstand is samewerkend op 25 Oktober opgelê om 'n einde aan die oorlog te bring. Teen die einde van die oorlog, was die Israeliese magte 40 km vanaf [[Damaskus]] en 101 km vanaf [[Kaïro]].
 
=== Vrede met Israel ===
Die aanvanklike Egiptiese en Siriese oorwinnings in die oorlog het die moraal in Egipte en die Arabiese Wêreld herstel, en Sadat het vir jare daarna bekend gestaan as die "Held van die Kruising". Israel het Egipte as 'n gedugte vyand erken, en Egipte se hernude politieke betekenis het uiteindelik gelei tot die herstel en heropening van die [[Suezkanaal]] deur die vredesonderhandelinge. Sy nuwe beleid van vrede het gelei tot die sluiting van twee ooreenkomste oor ontkoppeling van kragte met die Israeliese regering. Die eerste van hierdie ooreenkomste is onderteken op 18 Januarie 1974, en die tweede op 4 September 1975.
 
Een belangrike aspek van Sadat se vredesbeleid was godsdienstige ondersteuning vir sy pogings. Reeds tydens sy besoek aan die VSA in Oktober en November 1975, het hy die Evangeliese pastoor [[Billy Graham]] tot 'n amptelike besoek uitgenooi, wat 'n paar dae na Sadat se besoek plaasgevind het.<ref>{{cite web|url=https://aad.archives.gov/aad/createpdf?rid=200199&dt=2476&dl=1345 |title=Text of diplomatic cable regarding Graham's visit to Egypt (US government website)|accessdate=2 February 2011}}</ref> Benewens die kweek van verhoudings met Evangeliese Christene in die VSA, het hy ook met die Vatikaan begin saamwerk. Op 8 April 1976, het hy het die Vatikaan vir die eerste keer besoek, en hetontvang 'n boodskap van ondersteuning van [[Pous Paulus VI]] ten opsigte van vrede met Israel, om 'n regverdige oplossing vir die Palestynse kwessie in te sluit.<ref>{{cite web|url=http://www.vatican.va/holy_father/paul_vi/speeches/1976/documents/hf_p-vi_spe_19760408_presidente-egitto_en.html|title=Text of Pope's message to Sadat|publisher=Vatican|year=1976|accessdate=2 February 2011}}</ref> Sadat het van sy kant 'n openbare uitnodiging aan die Pous uitgereik om Kaïro te besoek.<ref>{{cite web|url=https://aad.archives.gov/aad/createpdf?rid=80873&dt=2082&dl=1345|title=John Anthony Volpe (US Ambassador to Italy), cable describing Sadat's visit to the Vatican|accessdate=2 FebruaryFebruarie 2011}}</ref>
 
Sadat het ook die media gebruik om sy doele te bevorder. In 'n onderhoud wat hy aan die Libanese koerant ''El Hawadeth'' in Februarie 1976 gegee het, het hy beweer dat hy 'n geheime verbintenis van die Amerikaanse regering gekry het om druk op die Israeliese regering uit te oefen vir 'n groot onttrekking uit Sinai en die Golan HoogtesGolanhoogtes.<ref>{{cite web|url=http://www.sadat.umd.edu/archives/remarks/AAFX%20Hawadeth2.3.76.pdf.PDF|title=Sadat interview to El Hawadeth|format=PDF|accessdate=2 February 2011|archiveurl= https://web.archive.org/web/20110112220609/http://sadat.umd.edu/archives/remarks/AAFX%20Hawadeth2.3.76.pdf.PDF|archivedate=12 January 2011 <!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref> Hierdie verklaring het hoofbrekens vir die Israeliese regering besorg, maar Kissinger het ontken dat so 'n belofte ooit gemaak is.<ref>{{cite web|url=http://foia.state.gov/documents/Kissinger/0000D748.pdf|title=Telephone conversation between Kissinger and Rabin, February 5, 1976|format=PDF|accessdate=2 February 2011}}</ref>
 
In Januarie 1977 het 'n reeks van sogenaamde "Broodonluste" uitgebreek, waarin teen Sadat se ekonomiese liberalisering geprotesteer is, veral 'n regeringsbesluit wat prysbeheer op basiese noodsaaklikhede soos brood opgehef het. Die onluste het vir twee dae geduur, honderde duisende het in Kaïro daaraan deelgeneem. 120 busse en honderde geboue is alleen in Kaïro vernietig.<ref>Mary Ann Weaver, ''Portrait of Egypt'', p. 25</ref> Die onluste het geëindig met die inset van die weermag en die her-instelling van die subsidies en prysbeheer.<ref>{{cite book|last=Olivier|first=Roy|page= 56|title=Failure of Political Islam|location=Cambridge|publisher=[[Harvard University Press]]|year=1994|isbn=0-674-29140-9 }}</ref><ref>{{cite book|last=Weaver|first=Mary Ann|page=25|title=Portrait of Egypt|location=New York|publisher=Farrar, Straus and Giroux|year=1999|isbn=0-374-23542-2}}</ref> Gedurende hierdie tyd, het Sadat ook 'n nuwe benadering tot die verbetering van betrekkinge met die Weste ingeneem.<ref name="nytimes.com" />
 
Die Verenigde State en die Sowjet-UnieSowjetunie het op 1 Oktober 1977 ooreengekom op die beginsels waaronder 'n Geneefse konferensie oor die Midde-Ooste sou plaasvind.<ref name="nytimes.com" /> Sirië het het egter steeds so 'n konferensie teengestaan.<ref name="nytimes.com" /> Aangesien hy nie wou hê dat Sirië of die Sowjet-UnieSowjetunie die vredesproses moes beïnvloed nie het, Sadat besluit om 'n meer progressiewe houding teenoor 'n omvattende vrede ooreenkomsvredesooreenkoms met Israel in te neem.<ref name="nytimes.com" />
 
Op 19 November 1977, het Sadat die eerste Arabiese leier geword om Israel amptelik te besoek toe hy die Israeliese Eerste Minister, [[Menachem Begin]], ontmoet het en voor die [[Knesset]] in [[Jerusalem]] gepraat het oor sy sienings oor hoe om 'n omvattende vrede na die [[Arabies-Israeliese konflik|Arabies–Israeliese konflik]] te bereik, wat die volledige implementering van die VN-resolusie 242 en 338 ingesluit het. Hy het tydens sy besoek gepraat van sy hoop dat die momentum in Genève behou kon word, asook die groot behoefte vir harde en drastiese besluite.<ref>{{cite web|url=http://www.upi.com/Audio/Year_in_Review/Sadat-Visits-Israel/12361881614363-1/|title=Sadat Visits Israel: 1977 Year in Review.|publisher=UPI|accessdate=2 February 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110119105302/http://www.upi.com/Audio/Year_in_Review/Sadat-Visits-Israel/12361881614363-1/|archivedate=19 JanuaryJanuarie 2011<!--DASHBot-->|deadurl=no}}</ref>
 
[[Lêer:Anwar Sadat greets Ezer Weizman 9-7-78.gif|regs|duimnael|Sadat (links) skud hande met die Israeliese Minister van Verdediging, Eser Weizman, 1978]]
[[Lêer:Sadat and Begin clean3.jpg|regs|duimnael|President Anwar Sadat en die Israeliese Eerste Minister, [[Menachem Begin]] erken die applous tydens 'n gesamentlike sessie van die Kongres in Washington, d. c.DC, waartydens President [[Jimmy Carter]] het aangekondig dat die resultate van die Camp David-ooreenkoms Ooreenkomsteaangekondig het, 18 September 1978]]
[[Lêer:Sadat Carter Begin handshake (cropped) - USNWR.jpg|regs|duimnael|President Jimmy Carter skud hande met Sadat en die Israeliese Eerste Minister, [[Menachem Begin]] by die ondertekening van die Egiptiese–Israeliese Vrede Verdrag buite die [[Withuis|Wit Huis]], 1979]]
[[Lêer:Biden-Church-Sadat.jpg|regs|duimnael|250x250px|President Sadat met Senator Joe Biden (links), en die Senator Frank Church (middel), by [[Camp David]], 1979.]]