Stereofonie: Verskil tussen weergawes

Onder '''stereofonie''' word verstaan die vermoë van die oor om te onderskei uit watter rigting 'n [[geluid]] kom. Op grond van hierdie vermoë word daar by stereotoniese klankweergawes 2twee of meer [[Luidspreker|luidsprekers]] (kanale) gebruik om die indruk van dieselfde geluidsverspreiding te wek as wat tydens die opname gegeld het.

Dit word dan moeilik om te bepaal uit watter rigting laetoongeluide kom. Daar is ook 'n tydsverskil tussen geluide wat die ore afsonderlik bereik. Geluid wat byvoorbeeld van links kom, sal die regteroor effens later as die linkeroor bereik. By ʼn enkele geluidspuls (byvoorbeeld ʼn klikgeluid) of by periodieke (aaneenlopende) geluide is die faseverskil duidelik waarneembaar en kan die rigting waaruit die geluid kom, bepaal word. Namate die geluidsfrekwensie egter hoër word, word die [[golflengte]] van die geluid korter en is die geluidsgolwe by byvoorbeeld die regteroor naderhand presies 1een periode (siklus) agter die golwe by die linkeroor.

Net soos by laetoongeluide word dit dan moeilik om te bepaal uit watter rigting hoëtoongeluide kom. Albei metodes van rigtingbepaling is ewe doeltreffend by ongeveer 3 000 Hz (3 000 trillings per [[sekonde]] met 'n golflengte van ongeveer 10 cm); daarbo word rigtingbepaling dus die beste uit die sterkteverskille in geluide gedoen en daaronder die beste uit faseverskille. Geluide word in die binneoor in senuweeprikkels omgesit en die senuweevesels van die linker- en regteroor ontmoet in die laagliggende dele van die brein. Daar vind die bepaling van die faseverskille plaas, terwyl die prikkels dan na die hoër liggendehoërliggende dele van die brein verplaas word, waar die intensiteitsverskille waargeneem kan word.

By hierdie 2twee metodes van rigtingbepaling bly dit steeds moeilik om die rigting vas te stel van geluide wat van voor, van bo en van agter kom en nie van die kante nie. Daarom het 'n mens die natuurlike neiging om die oor in die rigting van 'n geluidsbron te draai. Sommige diere het die vermoë om die ore te beweeg (te spits).

Aangesien rigtingbepaling byvan geluid gebaseer is op die verskil tussen die geluide (byvoorbeeld faseverskille) wat die ore bereik, is die logiese afleiding dat minstens 2twee afsonderlike geluidsbronne nodig is om geluide (byvoorbeeld musiek) ruimtelik weer te gee. Die geluidsbronne word stereokanale genoem en daar is gewoonlik 'n linker- en 'n regterkanaal. In die dertigerjare is stereokanale byvoorbeeld gevorm deur 2twee afsonderlike radiosenders te gebruik.

Vir stereo-ontvangs moet 2twee ontvangers dan gebruik word. Met die ontwikkeling van FM (frekwensiemodulasie) en kodeer- en dekodeerstelsels het dit egter moontlik geword om slegs 1een sender en 1een ontvanger te gebruik. By bandopnemers word ʼn'n spesiale magneetkop met 2twee [[Elektromagnetisme|elektromagnete]] gebruik om 2twee geluidspore op die magneetband te verkry. By platespelers word steeds 'n enkele naald maar 2twee omsetters (piësoëlektries of magneto-dinamies) in die toonkop gebruik.

Die klankweergawe word met behulp van 2twee luidsprekers verkry, wat so opgestel word dat dit min of meer 'n gelyksydige driehoek met die luisteraar vorm. Vir die klankversterking word 'n stereoversterker met 2twee kanale gebruik. Stereo-opnames word met behulp van 2twee mikrofone gedoen, wat egter nie altyd die moontlikhede van die klankateljee ten vol levolle kan benut nie. In plaas van 2twee [[Mikrofoon|mikrofone]] word ʼn hele aantal mikrofone daarom dikwels gebruik, wat egter weer lei tot 'n minder goeie weergawe van die middel- en lae tone deur middel van 'n stereostel. Dit het gelei tot die ontwikkeling van die [[kwadrofonie]], waarby vier kanale gebruik word.

Dit het gelei tot die ontwikkeling van die [[kwadrofonie]], waarby 4 kanale gebruik word. In plaas van luidsprekers word dikwels oorfone gebruik. Daardeur word 'n goeie ruimtelike weergawe van klank verkry aangesien die akoestiek om die weergaweruimte waarin die luisteraar hom bevind, nie meer 'n rol speel nie. Oorfone kan egter dikwels ook 'n onnatuurlike, oordrewe stereoweergawe lewer.