Aarde: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Lyn 385:
=== Interne struktuur en plaattektonika ===
[[Lêer:Jordens inre-numbers.svg|duimnael|links|Die Aarde en sy interne opbouing: (1) binnekern; (2) buitekern; (3) binnemantel; (4) oorgangssone; (5) buitemantel; (6) kors]]
Die aardkors bestaan uit 95100% stollingsgesteentes en 5% afsettings- of sedimentgesteentes. Desondanks bedek laasgenoemde ongeveer 75% van die aardoppervlak, terwyl die stollingsgesteentes hoofsaaklik onder die oppervlak voorkom. Die kors bestaan veral uit stollingsgesteentes met 'n lae digtheid, soos [[andesiet]] en [[graniet]], terwyl die oseaniese kors veral uit gabbro en [[basalt]] bestaan. Daar bestaan ook 'n derde soort gesteente, metamorfe gesteente, wat uit afsettings- en stollingsgesteentes vorm deur die groei van nuwe minerale in die dieper dele van die kors.
 
Tussen die kern van ie Aarde en die kors lê die mantel, wat hoofsaaklik saamgestel is uit yster- en magnesiumryke silikate en oksiede. Die mantel se digtheid is hoër as dié van die kors en neem toe met diepte, gemiddeld 3,5 tot 5&nbsp;g/cm<sup>3</sup>. Danksy die Aarde se hoë druk sit die mantel vas, maar is hy tog taaivloeibaar, wat beteken dat materiaal in die mantel kan stroom. Baie naby aan die kern is die mantel (as gevolg van die groot druk) onbeweeglik, maar hoe nader mens aan die kors beweeg, hoe viskeus of "sagter" word hy. Die mantel is tussen 2800 en 2900&nbsp;km dik. Afhanklik van die mantel se viskositeit kan 'n onder- en bomantel (ook 'n binne- en buitemantel genoem) onderskei word, met 'n breë oorgangssone tussenin.<ref name="opbouw">Vir die opbou van die Aarde kan ook verwys word na byvoorbeeld Fowler (1990), p. 1-2 & 105; Duff (1993), p. 598; Stanley (1999), p. 14-16; of [http://pubs.usgs.gov/gip/interior/ hierdie teks] van E.C. Robertson op die webwerf van die [[USGS]].</ref> Die aardkern het 'n digtheid van 10 tot 13&nbsp;g/cm<sup>3</sup> en bestaan vernaamlik uit yster en nkkel, met spore van ander elemente. Die kern kan in 'n vaste binnekern en 'n vloeibare buitekern opgedeel word. Die binnekern het 'n deursnit van ruim 2500&nbsp;km en is, ondanks die uiters hoë temperatuur van 5000&nbsp;K, in vaste vorm, as gevolg van die enorme druk wat daarop uitgeoefen word. Om die binnekern is die buitekern geleë, met 'n dikte van 2200&nbsp;km en 'n temperatuur van 4500&nbsp;K.<ref name="opbouw" /> Konveksiestrominge in die buitekern is verantwoordelik vir die opwekking van die Aarde se magneetveld.