Venus: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Lêerparameters vertaal |
Inligting bygewerk |
||
Lyn 111:
=== Oppervlak ===
[[Lêer:Venus.jpg|thumbnail|links|200px|Foto wat die oppervlakstrukture onder die wolkbedekking aantoon.]]
Op Venus kan twee groot [[kontinent]]agtige hooglande onderskei word. Op die noordelike hoogland wat ''Ishtar Terra'' heet en ongeveer so groot as [[Australië]] is, word baie berge aangetref.
Die hoogste punt is ''Maxwell Montes'' wat ongeveer 10 km bo die omliggende land uittroon. In die suidelik [[halfrond]] lê ''Aphrodite Terra'' wat in grootte vergelykbaar is met [[Suid-Amerika]]. Tussen hierdie hooglande word diepliggende dele gevind soos ''Atalanta Planitia'', ''Guinevere Planitia'' en ''Lavinia Planitia''.
Die digte atmosfeer sorg daarvoor dat die meeste [[meteoriet]]e opbreek voordat dit die oppervlak bereik en daarom is daar nouliks enige [[krater]]s op die Venus te vind. Oor die hele planeet heen kan groot afgeplatte vulkane gevind word. Met die uitsondering van Maxwell Montes is alle berge, vlaktes en ander [[geologie]]se strukture na werklike en [[mitologie]]se [[vrou]]e vernoem.
<br />
== Optiese ondersoek ==
Venus is die tweede planeet van die son af. Die planeet wentel in ʼn feitlik sirkelvormige baan wat heeltemal binne die van die [[aarde]] lê. Venus is dus 'n binneplaneet en kan net in die nabyheid van die son waargeneem word. Die planeet se grootste boogafstand ten opsigte van die son (elongasie) is 47° en kan as gevolg hiervan net enkele ure voor sonsopkoms of na sonsondergang waargeneem word.
Venus staan daarom ook as die more- en aandster bekend. In die Oudheid het sterrekundiges trouens gedink dat hulle met 2 afsonderlike sterre te make het en derhalwe het die Grieke 2 name vir Venus gehad, naamlik [[Phosphorus]] en [[Hesperus]].
Die Romeine het die planeet na Venus, hulle godin van liefde, vernoem. Venus het deur die eeue baie belangstelling uitgelok vanweë sy helderheid. Benewens die son en die maan is Venus die helderste hemelliggaam, met 'n [[magnitude]] (graad van helderheid) van - 4 ofte wel 10 keer helderder as Sirius (helderste ster). Omdat Venus 'n binneplaneet is, het die planeet, net soos die maan, skyngestaltes.
Die planeet se skynbare diameter wissel van 10 (wanneer hy "vol" is) tot ongeveer 64 boogsekondes (" nuwe"- Venus). Daar is al enkele gevalle opgeteken waar Venus in sekelvorm met die blote oog waargeneem is. Andersins het 'n mens egter 'n teleskoop of soms 'n prismakyker nodig om die sekelvorm waar te neem. Tot in [[1609]] was daar geen ander inligting oor Venus as datums en posisies van waarneming bekend nie.
Die data is egter so noukeurig opgeteken dat ou beskawings hulle kalender daarvolgens opgestel het. Venus verskyn elke 8 jaar op dieselfde plek, wat 'n gerieflike tydmaat is. Dit gebeur baie selde (soos van die aarde af gesien) dat Venus voor die son verbybeweeg. Die "oorgang" het sedert die 17e eeu in 1639, 1647, 1761, 1769, 1874 en 1882 plaasgevind. Die volgende oorgang sou op [[8 Junie]] [[2004]] en [[6 Junie]] [[2012]] plaasvind.
=== Die wolkbedekking ===
[[Galileo Galilei|Galilei]] het in [[1609]] sy waarneming van Venus se fases voltooi en kon daardeur bewys lewer dat die planete om die son, en nie om die aarde nie, beweeg. Namate die gehalte van [[Teleskoop|teleskope]] verbeter het, kon meer besonderhede oor die oppervlak of [[Aarde se atmosfeer|atmosfeer]] van ander planete verkry word en derhalwe kon data soos die rotasietyd ook bereken word.
Dit was egter nie die geval met Venus nie, omdat die planeet deur ʼn ondeurdringbare wolkkombers omhul word. Dit verklaar ook waarom Venus so besonder helder is: die wolke reflekteer meer as 60 % van die [[son]] se [[lig]]. Die atmosfeer vorm 'n soort newel oor Venus omdat die hoe wolke deur die son verlig word, maar nie die lae wolke nie. Die skemering kan gesien word wanneer Venus byna tussen die son en die aarde is.
Dit lyk dan asof ʼn baie smal sekel oor meer as die helfte (soos by die [[maan]] sonder ʼn dampkring) van die planeet se omtrek strek, wat toe te skryf is aan die verligte wolke in die newelagtige gebied. Wanneer Venus nader aan die rand van die son beweeg, word die donker skyfie deur 'n helder ligband omring as gevolg van die diffusie en straalbreking van die sonlig in die atmosfeer.
Die verskynsel is deur die Russiese geleerde [[Michail Wasilewitsj Lomonosof]] (1711-1765) tydens ʼn oorgang van Venus in [[1761]] waargeneem. [[Frank Ross (vervaardiger)|Frank E. Ross]] was die eerste persoon wat detail oor die struktuur van die wolkbedekking waargeneem het. Hy het in [[1926]] op foto's wat in ultraviolet lig geneem is, groot, helder dele en 'n donker, Y-vormige band naby die [[ewenaar]] waargeneem.
Later is vasgestel dat dit blywende verskynsels was binne die wolke, wat binne 4 dae om die planeet roteer. In [[1932]] is bevind dat daar [[koolstofdioksied]] in Venus se atmosfeer aanwesig is en boonop dat dit die hoofkomponent is. In [[1960]] is absorpsielyne van koolstofmonoksied in die infrarooi gedeelte van die spektrum waargeneem. Na 'n soektog van talle jare na die aanwesigheid van water is die aanwesigheid van waterdamp in [[1960]] bevestig.
Die feit dat dit eers na baie moeite bepaal kon word, word aan die lae relatiewe vogtigheid van Venus se [[atmosfeer]] (1 %) toegeskryf. Hoewel spore van stikstof, ammoniak, swael en waterstof gevind is, kon die aanwesigheid van [[suurstof]] nog nie bevestig word nie.
=== Broeikaseffek ===
Die opeenvolgende ontdekking van die elemente het tot die publikasie van 'n groot aantal teorieë oor die atmosferiese klimaat van Venus gelei. Die teorieë kon egter nie bevestig word nie omdat die temperatuur agter die wolke nog onbekend was. Die [[temperatuur]] van die wolkkombers self is deur middel van infrarooimeetinstrumente op - 40 °C vasgestel.
In [[1956]] het ʼn groep Amerikaanse sterrekundiges die termiese emissie (hittestraling) op 300 °C bepaal, wat beteken dat die oppervlak onder die koel wolkkombers baie warm is. 'n Moontlike verklaring daarvoor is dat 'n sekere hoeveelheid van die sonlig, wat eers deur die wolke versprei is, deurgelaat word en die oppervlak van die planeet verhit. Die wolke verhoed egter dat die hitte deur die oppervlak uitgestraal kan word. Dit word die broeikaseffek genoem.
=== Venus se rotasie ===
Gedurende die vroeë sestigerjare kon Venus se rotasietyd om sy eie as deur middel van radar vasgestel word. Daar is vasgestel dat dit nie 4 dae is nie (soos aangedui deur die verplasing van donker skadumerke), maar 243,1 dag. Daar is boonop vasgestel dat Venus in die teenoorgestelde rigting as die ander planete (met uitsondering van [[Uranus]]) roteer.
Voorts is vasgestel dat Venus tydens onderste konjunksie (wanneer Venus tussen die aarde en die son staan) dieselfde kant na die aarde draai. Die rede hiervoor is nog nie bekend nie, maar dit het waarskynlik iets met getywerking te make. Intussen is welslae behaal in pogings om Venus met behulp van radar in kaart te bring. Die "landskap" bestaan uit onder meer berge en kraters soos die op Mercurius, Mars en die maan.
== Ruimteondersoeke ==
Sowel die [[Verenigde State van Amerika|VSA]] as die [[Sowjetunie]] het gedurende die sestigerjare begin om ruimtetuie na Venus te lanseer. Mariner 2, 'n Amerikaanse tuig, was die eerste wat na aan Venus verby gevlieg (14 Desember 1962) en die radiostraling gemeet het. Hieruit is afgelei dat die temperatuur aan die oppervlak ongeveer 425 °C sou wees en die temperatuur van die wolkbedekking - 35 °C.
Die Russiese tuig Venera 3 was die eerste tuig wat die atmosfeer van Venus binnegedring het ([[1 Maart]] [[1966]]), maar die radioverbinding is tydens die neerdaling verbreek. Venera 4 het egter daarin geslaag om inligting oor 'n periode van 94 minute tydens sy neerdaling oor te dra. Venera 7 en 8 het vir onderskeidelik 23 en 50 minute na hulle landing inligting oor die oppervlak en atmosferiese toestande na die aarde gesein. Die Amerikaanse ruimtetuig Mariner 10 het tydens ʼn verbyvlug na Mercurius ([[5 Februarie]] [[1974]]) op 'n afstand van slegs 5 800 km detailopnames van die struktuur van die wolke na die aarde gesein.
Venera 9 en 10 het die eerste panoramafoto's van Venus geneem. Die ruimtetuie het vir onderskeidelik 53 en 65 minute in werking gebly, maar hulle moederskepe het in ʼn baan om Venus bly wentel en inligting na die aarde gesein. Die Amerikaanse ruimtetuig Pioneer Venus het die eerste kaart van Venus saamgestel (1981), waaruit geblyk het dat Venus se oppervlak uit 2 "kontinente" bestaan. Weens die hoë [[druk]] en temperatuur word die ruimtetuie gou buite werking gestel.
<br />
== Trivia ==
Die [[Rusland|Russiese]] [[Wenera-ruimteprogram]] was daarop gemik om Venus te verken.
== Verwysings ==
* Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409699, volume 28, bl. 60 - 62
{{Verwysings}}
| |||