Verenigde Nasies: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Inligting bygewerk
→‎Stigtingsgeskiedenis: Verouderde akroniem verwyder
Lyn 21:
 
== Stigtingsgeskiedenis ==
Die gereelde kontak tussen die Geallieerdes gedurende die [[Tweede Wêreldoorlog]], in die besonder tussen [[Brittanje]] en die [[VSA]], het die weg gebaan vir die stigting van die VVOVN.
 
Die beleidsrigting vir die nuwe organisasie is uiteengesit in die Atlantiese Handves (Atlantic Charter), wat in Augustus 1941 deur pres. Franklin Roosevelt van die VSA en sir Winston Churchill, die premier van Brittanje, gesamentlik op die oorlogskip Augusta iewers in die Atlantiese Oseaan uitgereik is.
Lyn 31:
'n Verdere stap was die byeenkoms van die groot moondhede in Moskou, waar China (toe nog nasionalisties en pro-Westers), Brittanje, die VSA en die Sowjetunie op [[30 Oktober]] [[1943]] die Verklaring van [[Moskou]] (Moscow Declaration on General Security) onderteken het. Die verklaring het onder meer voorsiening gemaak vir die stigting van 'n internasionale organisasie wat hom vir wêreldvrede moes beywer. Die organisasie het vorm begin aanneem by die byeenkoms te [[Dumbarton Oaks]] (Augustus-Oktober [[1944]]), 'n Iandgoed naby [[Washington, D.C.|Washington, D.C]].
 
Die 4 lande het daarin geslaag om 'n soort grondplan vir die VVOVN op te stel. Hulle was dit eens dat daar 'n "veiligheidsraad" moes wees waarin die 5 groot moondhede (die Groot Vyf, naamlik die 4 aanwesiges plus [[Frankryk]]) permanente sitting moes hê. Die veiligheidsraad sou die kern van die nuwe internasionale organisasie vorm.
 
Om te voorkom dat die Groot Vyf teen mekaar uitgespeel word, sou elkeen 'n vetoreg op die standpunt van die ander 4 hê. Op die Konferensie van [[Jalta]] (4 tot 11 Februarie [[1945]]) is fyner punte opgeklaar, soos dat die vetoreg nie vir prosedurevoorstelle en minder belangrike kwessies sou geld nie. Die stigtingsdatum van die VVOVN is ook by [[Jalta]] vasgestel. Die stigtingsvergadering is op [[25 April]] [[1945]] geopen, 13 dae na die dood van Roosevelt, wat een van die inisieerders was, en 12 dae voor die oorgawe van Duitsland.
 
Daar was uit die staanspoor onmin tussen die groot lande enersyds en die kleiner lande andersyds. Laasgenoemde het gevrees vir struwelinge tussen die groot moondhede in die Veiligheidsraad. Die oorspronklike gedagte dat samewerking tussen die groot moondhede op die hoogste vlak die wêreldvrede moes dien, het egter geseëvier, en die kleiner Iande moes uiteindelik toegee.
 
Die kleiner lande het egter wel daarin geslaag om die belangrikheid van ander hulpliggame van die VVOVN, veral die Algemene Vergadering, te verhoog deur wysiging van die betrokke artikels in die Handves. Sedert die stigting van die VVOVN het die grondslag van die organisasie soos dit in die voorwoord en die eerste 2 artikels van die Handves vervat is, feitlik onveranderd gebly. Sommige van die artikels is gewysig; die aantal lede van die Veiligheidsraad is byvoorbeeld mettertyd van 11 tot 15 vermeerder.
 
Hersiening van die Handves is moontlik wanneer twee derdes van die lede van die Algemene Vergadering en 9 (eers 7) lede van die Veiligheidsraad instem dat ʼn algemene konferensie van lidlande gehou word. Die destydse Suid-Afrikaanse premier, genl. [[J.C. Smuts]], het ʼn belangrike bydrae gelewer tot die opstel van die Handves.