Hormoon: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k thumb → duimnael
Holder (besprekings | bydraes)
k corr using AWB
Lyn 28:
Die meeste hormone van die voorlob van die [[hipofise]] (anterior lob) is egter betrokke by die aktivering van ander hormoonproduserende kliere. 'n Uitsondering is die [[sintese]] van die groeihormoon. Hierdie proteïen speel 'n rol by die regulering van die metabolisme en dit aktiveer 'n hele reeks prosesse wat met die groei en ontwikkeling van die liggaam verband hou. Die skildklier- (tiroïed-) stimulerende hormoon TSH aktiveer die produksie en [[uitskeiding]] van hormone in die [[skildklier]]. Ander dergelike hormone is die [[adrenokortikotropien]] (ACTH), wat die hormoonproduksie in die bynierskors beheer, en die [[gonadotrope]] hormone, wat betrokke is by die [[hormoonvorming]] in die geslagskliere van mans en vroue.
 
Die follikelstimulerende hormoon FSH veroorsaak by die vrou dat die follikels in die eierstokke ryp word as deel van die voorbereiding vir ovulasie. Dit bevorder ook die produksie van estrogene hormone. By die man speel FSH 'n rol by die ontwikkeling van saadbuisies in die testis en die groei van spermselle. Die luteïniserende hormoon (LH) veroorsaak die sekresie van [[estrogeen]], [[ovulasie]] en die ontwikkeling van die [[corpus luteum,]], 'n liggaampie wat in die [[eierstokke]] ontwikkel nadat die eiersel afgeskei is en wat verantwoordelik is vir die afskeiding van [[progesteroon]]. By die man het LH 'n invloed op die sintese van die manlike geslagshormoon, [[testosteroon]], wat plaasvind in die weefsel tussen die saadbuisies in die testis.
 
By diere is die gonadotrope hormone daarvoor verantwoordelik dat wyfies bronstig word. Die boodskap vir die afskeiding van die hormoon op die regte tyd van die jaar kom van die hipotalamus. In die Sowjetunie word die proses aangewend deur hipotalamusweefsel in te bou in visse ([[steurvisse]]) wat gebruik word vir die produksie van kaviaar. Op die manier word viseiers dwarsdeur die jaar geproduseer. Skakeling tussen die hipotalamus en die voorlob van die hipofise vind plaas deur middel van stowwe wat deur die bloedvate na die hipofise vervoer word.
Lyn 43:
 
== Bynierhormone ==
Die byniere is klein organe bo-op die niere. Hulle bestaan uit 'n buitenste laag, wat die bynierskors of korteks genoem word, en 'n binneste of medullêre laag. Adrenalien of noradrenalien word deur die selle van die binneste laag gevorm. Hierdie stowwe is belangrik vanweë hul betrokkenheid by die outonome senuweestelsel. Hulle speel ook 'n rol by koolhidraat- en vetmetabolisme. Hulle word nie as ware hormone beskou nie. Die hormone van die bynierskors, die [[kortikosteroïede]], is van groot belang. Daar is 3 tipes. Die eerste tipe, die [[glukokortikoïede,]], is betrokke by [[koolhidraat]]- en [[kalsiummetabolisme]], die uitskeiding van [[maagsappe]] en talle ander prosesse in die liggaam.
 
Hierdie hormone het 'n sogenaamde [[Anti-inflammatoriese middel|anti-inflammatoriese]] werking en het 'n remmende werking op oordadige reaksies van die liggaam as gevolg van infeksie of spanningstoestande. Uitskeiding van die hormone word geaktiveer deur die hipofisehormoon ACTH. Hierdie hormoon word uitgeskei nadat 'n boodskap ontvang is van die brein, wat op ʼn bepaalde noodsituasie reageer. Daar word in die medisyne baie van kortikosteroïede soos kortisoon gebruik gemaak. Baie van die verbindings het 'n semisintetiese oorsprong.
Lyn 58:
 
== Meganisme van hormoonwerking ==
Hormone is 'n wyd uiteenlopende reeks organiese verbindings, Die hipofisehormone soos die groeihormoon, ACTH, TSH, FSH en ISCH is almal proteïene of peptiede, soos ook die pankreashormone insulien en glukagon, en ook 'n hele aantal ander hormone soos [[kalsitonien,]], [[paratormoon]], ensovoorts. Ander hormone soos die skildklierhormoon tiroksien en die bynierhormone adrenalien en noradrenalien is aminosuurderivate. Die [[geslagshormone]] behoort almal tot die reeks [[steroïedverbindings]]. Dit is verbindings met 'n gehidrogeneerde siklopen-tenofenantreenring-sisteem. Daar kan verwag word dat hormoonverbindings almal op verskillende maniere sal werk.
 
Tog kan 2 verskillende meganismes op sellulêre vlak onderskei word. In die een tipe meganisme dring die hormoon self nooit die sel binne nie, maar bind dit aan 'n reseptor op die selmembraan. Verskeie hormone, soos byvoorbeeld ACTH, bind op die manier aan die seloppervlak en aktiveer daardeur die sintese van sikliese 3'5'-adenosienmonofosfaat (AMP) in die sel. Hierdie sikliese AMP speel 'n belangrike rol in die werking van baie hormone en sy uitwerking berus daarop dat dit sekere chemiese modifikasies aan proteïene in die sel kan aanbring. Hierdeur word die nodige veranderinge in die sel geïnduseer. Die tweede meganisme verskil van die eerste in soverre die hormoon self die sel binnedring en aan 'n reseptor in die [[sitoplasma]] bind. Tiroksien, die groeihormoon en die steroïedhormone reageer op die manier. Die presiese chemiese interaksies wat plaasvind, is in bale gevalle onbekend of word nog nagevors.