Requiem (tipe mis): Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Geskep deur die bladsy "Requiem" te vertaal
 
Geskep deur die bladsy "Requiem" te vertaal
Lyn 11:
== Liturgiese rite ==
[[Lêer:Pontifikalni_rekvijem.JPG|duimnael| 'n Pre-Vatikaan II-requiemmis in die Chiesa della Santissima Trinità dei Pellegrini in Rome (Kerk van die Allerheiligste Drie-eenheid van Pelgrims). ]]
In vroeë vorms van die Roomse rite, waarvan sommige nog in gebruik is, verskil dié requiemmisse op verskillende wyses van die gewone requiemmis. Sommige dele van redelik onlangse oorsprong word weggelaat, insluitende dele wat reeds in die 1970-hersiening weggelaat is. Voorbeelde hiervan is die psalm ''Judica'' aan die begin van die mis – die gebed wat die priester sê voordat hy uit die Evangelie voorlees (of die diaken se seën, as 'n diaken uit die Evangelie voorlees) – en die eerste van die twee gebede wat die priester vir homself doen voordat hy nagmaal gebruik.<ref>''Missale Romanum, Ritus servandus in celebratione Missae'', XIII</ref> Ander weglatings sluit in die gebruik van [[wierook]] tydens die Introit (inleiding) en die voorlees uit die Evangelie, die vredesoen, brandende kerse wat deur akoliete gehou word wanneer 'n diaken die Evangelie verkondig, en saligsprekinge. Nóg die [[Gloria|Gloria in excelsis Deo]], nóg die Credo word ingesluit; die Alleluia-gelyksang wat gewoonlik voor die voorlees van die Evangelie kom, word vervang deur 'n tractus, soos tydens die Vastyd; en die Agnus Dei word verander deurdat die frase ''"dona nobis pacem"'' ("gee ons vrede") met ''"dona eis requiem sempiternam"'' ("gee aan hulle ewigdurende rus") vervang word. Die finale frase ''"Ite missa est"'' word vervang met ''"Requiescant in pas"'' ("mag hulle in vrede rus"); die antwoord hierop (''"Deo gratias"'' – "Dank aan God") word vervang met "Amen". Hoewel swart die verpligte liturgiese kleur van die ampsgewade in die vroeëre vorms was, laat die nuwe liturgie buiten violet ook wit of swart gewade tydens begrafnisdienste en by ander offisies en misse vir die gestorwenes toe.<ref>General Instruction of the Roman Missal, 346e</ref> Die [[Sekwent (musikale vorm)|sekwent]] Dies irae, wat tussen die Tractus en Evangelie voorgedra word, was voor die Novus Ordo-veranderinge 'n verpligte deel van die requiemmis. Soos die openingswoorde ''"Dies irae"'' ("dag van toorn") aandui, handel hierdie gedig in vreesaanjaende terme oor die opstandingsdag; dit smeek Jesus dan om genade. In die pre-Novus Ordo-vorm is kommemorasies (dus die voorgebed (''collecta''), gawegebed (''secreta'') en slotgebed (''postcommunio'') van minderwaardige liturgiese feeste wat op dieselfde dag as die votief- of seisoenmis plaasvind) nie in die liturgie aanwesig nie. afwesig van die liturgie; om hierdie rede is die standaardpraktyk 'n afsonderlike, kleiner requiemmis wat slegs die rubrieke en verskillende misformulariums vir dodemisse bevat, eerder as die volledige mis wat tekste bevat tekste wat in elk geval nooit tydens 'n requiemmis gebruik sou word nie.
 
=== Ná Vatikaan II ===
Lyn 66:
=== Geskiedenis van musiekkomposisies ===
[[Lêer:RequiemAeternamChant.jpg|duimnael|400x400px| Aanvang van die Gregoriaanse gelyksang-introïtus vir 'n requiemmis van die ''Liber Usualis''. ]]
Vir baie eeue lank is requiemmisse op Gregoriaanse melodieë gesing. Die requiemmis van Johannes Ockeghem, wat iewers in die laaste helfte van die 15de eeu gekomponeer is, is die vroegste polifoniese toonsetting wat nog bestaan. Daar is ook 'n toonsetting deur die ouer komponis Dufay, moontlik selfs ouer, wat nou verlore is: Ockeghem s'n is moontlik daarop gebaseer.<ref name="Fitch">Fabrice Fitch: "Requiem (2)", Grove Music Online, ed. L. Macy (Accessed January 21, 2007)</ref> Baie vroeë komposisies weerspieël die uiteenlopende tekste wat in verskillende liturgieë in Europa gebruik is voordat die Konsilie van Trent tekste vir liturgiese gebruik gestandaardiseer het. Die requiem van Brumel van om en by 1500 is die eerste wat die [[Sekwent (musikale vorm)|sekwent]] ''Dies Irae'' insluit. In vroeë polifoniese toonsettings van die requiemmis is daar beduidende tekstuurkontraste in die komposisies self: eenvoudige akkoord- of fauxbordon-agtige passasies word gekontrasteer teen ander gedeeltes van kontrapuntale kompleksiteit, soos in die Offertorium van Ockeghem se requiem.
 
Teen die 16de eeu het al hoe meer komponiste die requiemmis begin toonset. In teenstelling met toonsettings van die Ordinarium van die mis het baie komponiste vir dié toonsettings 'n cantus firmus-tegniek gebruik, 'n styl wat teen die middel van die eeu as taamlik argaïes beskou is. Boonop het hierdie komposisies minder struktuurkontraste gebruik as in die geval van vroeë toonsettings deur byvoorbeeld Ockeghem en Brumel. Die vokale toonsettings was dikwels egter veel ryker, byvoorbeeld die sesstemmige requiem van Jean Richafort wat hy het ná die dood van Josquin des Prez gekomponeer het.<ref name="Fitch">Fabrice Fitch: "Requiem (2)", Grove Music Online, ed. L. Macy (Accessed January 21, 2007)</ref> Ander komponiste voor 1550 sluit in Pedro de Escobar, Antoine de Févin, Cristóbal Morales en Pierre de La Rue; die requiemmis van De la Rue is waarskynlik die tweede oudste ná die van Ockeghem.
Lyn 74:
Die meeste komponiste laat gedeeltes uit die liturgiese voorskrif weg, en meestal die trapgesang en traktus. [[Gabriel Fauré|Fauré]] laat die ''Dies irae weg'', terwyl dieselfde teks dikwels in vorige eeue deur Franse komponiste as 'n selfstandige komposisie getoonset is.
 
Soms verdeel komponiste 'n enkele item van die liturgiese teks in twee of meer bewegings. Weens die lengte van die teks is die ''Dies irae''-[[Sekwent (musikale vorm)|sekwent]] die gedeelte van die teks wat die meeste in kleiner dele verdeel word (soos byvoorbeeld in die geval van Mozart se requiemmis). Die Introïtus en Kyrie, wat in die egte Rooms-Katolieke liturgie direk op mekaar volg, word daarenteen dikwels as een beweging getoonset.
 
Daar kan ook musikotematiese verhoudings tussen bewegings binne 'n requiemmis aangetref word.
Lyn 117:
Herbert Howells se onbegeleide ''Requiem'' gebruik Psalm 23 ("Die Here is my herder"), Psalm 121 ("Ek slaan my oë op"), "Salvator mundi" (''"O Redder van die wêreld''"), die ''Requiem aeternam''-teks (twee verskillende toonsettings), en "I heard a voice from heaven". John Rutter kombineer in sy ''Requiem'' (1985) enkele dele van die Latynse requiemmis met twee volledige psalms (Psalm 130 ("Uit die dieptes") en sy vroeëre toonsetting van psalm 23 ''The Lord is my Shepherd)'' en jukstaponeer meer Bybelverse binne die Latynse bewegings.
 
Sommige komponiste het suiwer instrumentale werke gekomponeer wat hulle ''Requiem'' genoem het – hier dien die beroemde ''Sinfonia da Requiem'' van Britten as voorbeeld. Hans Werner Henze se ''Das Floß der Medusa'', wat in 1968 as 'n requiem vir [[Che Guevara]] gekomponeer is, is streng gesproke 'n [[oratorium]]; Henze se ''Requiem'' is instrumenteel, maar behou die tradisionele Latynse titels vir die bewegings. [[Igor Strawinski|Igor Stravinsky]] se ''Requiem Canticles'' meng instrumentale bewegings met dele van die Introïtus, die ''Dies irae-sekwent''[[Sekwent (musikale vorm)|sekwent]], Pie Jesu en Libera me. Christopher Wood se ''Requiem'' (in 2012 onder leiding van Paul Brough by Sint John's, Smith Square), is geïnspireer deur die openbare reaksie op die dood van [[Elizabeth Bowes-Lyon|koningin Elizabeth, die Koningin-Moeder]], en keer terug na 'n meer tradisionele vorm wat feitlik die volledige Latynse teks van die Liber Usualis volg. In Februarie 2013 is 'n requiem van die komponis Rami Khalife wat deur die [[Arabiese Lente|Arabiese lente-]] geïnspireer is deur die Katarrese Filharmoniese Orkes en die Leipzigse Radiokoor bekend gestel. Dit is uiters positief ontvang.
 
== Sien ook ==