Marie Curie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
kNo edit summary |
Inligting bygewerk |
||
Lyn 36:
Curie is op [[7 November]] [[1867]] as Maria Salomee Skłodowska in [[Warskou]] in [[Pole]] gebore. Sy verhuis na [[Parys]] om [[skeikunde]] en [[natuurkunde]] aan [[Sorbonne]] te studeer. Sy word daarna die eerste vroulike dosent aan hierdie [[universiteit]]. Daar ontmoet sy 'n Franse dosent, [[Pierre Curie]], met wie sy later in die huwelik tree.
In die herfs van [[1891]] het 'n jong Poolse meisie, Marie Skodowska, uit [[Warskou|Warschau]] in [[Parys]] aangekom en haar by die wetenskapfakulteit aan die beroemde Sorbonne-universiteit ingeskryf. Sy was baie arm, en sy het jare lank gespaar om genoeg geld vir haar studie bymekaar te maak.
Marie Curie is op [[4 Julie]] [[1934]] by [[Sallanches]] in [[Frankryk]] aan [[leukemie]] oorlede. Sy het dit waarskynlik as gevolg van haar werk opgedoen, omdat sy aan groot hoeveelhede bestraling blootgestel is.▼
Maar haar belangstelling in die wetenskap was so vurig dat niks dit kon demp en geen opoffering te groot was nie. In Parys het sy in 'n dakkamertjie gewoon wat winters ysig koud en somers weer verstikkend warm geword het. Soms het sy weke lank net van 'n stukkie brood en 'n bietjie sjokolade geleef. Maar Marie was gelukkig.
Al wat sy van die lewe begeer het, was om al meer en meer van die wetenskap te leer, en in Parys het sy die geleentheid gehad om dit te doen, en om die lesings van sommige van die wêreld se grootste wetenskaplikes by te woon. In dieselfde laboratorium as Marie het 'n geniale jong Franse wetenskaplike, Pierre Curie, en sy broer navorsing in die elektro-fisika gedoen. In 1894 het Marie en Pierre ontmoet. Hul gemeenskaplike belangstelling in die wetenskap het hulle dadelik tot mekaar aangetrek.
▲Geleidelik het die gevoel verdiep, en agtien maande na die ontmoeting is hulle getroud. So is hulle saamgevoeg tot die beroemde egpaar wat in die geskiedenis van die wetenskap as die Curies bekend staan. Marie en Pierre het twee dogters gehad, [[Ève Curie|Ève]] en [[Irène Joliot-Curie|Irène]]. Marie Curie is op [[4 Julie]] [[1934]] by [[Sallanches]] in [[Frankryk]] aan [[leukemie]] oorlede. Sy het dit waarskynlik as gevolg van haar werk opgedoen, omdat sy aan groot hoeveelhede bestraling blootgestel is.
== Geheimsinnige element ==
Terwyl die Curies in die klein laboratorium van professor Henri Becquerel met hul navorsing besig was, het daar iets merkwaardigs gebeur. Die professor het 'n pakkie uraansout in 'n donker kamer op 'n dig verpakte fotografiese plaat laat le; later toe hy die plaat ontwikkel, was daar 'n afbeelding van die sout daarop. Becquerel het dadelik vermoed dat die een of ander spontane uitstraling van die uraansout daarvoor verantwoordelik moet wees.
Die professor het die Curies se bekwaamhede geken, en hy het hulle gevra of hulle die saak nie dalk verder wil ondersoek nie. Marie was dadelik geesdriftig, en sy het haar man ook oortuig dat dit 'n unieke opdrag is. Hulle het hul navorsing met uraan begin, maar toe hulle van die uraanhoudende pikblende gebruik maak, het hulle ontdek dat die uitstraling drie maal sterker is as wat volgens die uraaninhoud verwag sou word.
Dadelik het Marie tot die gevolgtrekking gekom dat pikblende ook 'n onbekende element moet bevat. Die Curies het nou al hul ander eksperimente laat vaar om hierdie nuwe element te soek. 'n Klein pakkamertjie by die fakulteit vir natuurkunde is tot beskikking gestel. Dit het hulle in 'n laboratorium verander, en was in hierdie eenvoudige geboutjie dat sommige van die groot ontdekkings in die wetenskap gemaak is.
Die Curies het aan die Oostenrykse regering geskryf, verduidelik wat hul voorneme is, en gevra of ʼn voorraad pikblende-afval uit [[Boheme]], waar uraansout in die vervaardiging van glas gebruik is, nie tot hul beskikking gestel kon word nie. Binne ʼn kort tydjie is ʼn ton van die stof voor die Curies se laboratorium afgelaai. Nou het die groot werk begin.
Dag in en dag uit het hulle by die kokende pot pikblende gestaan, wat hulle met ʼn lang ysterstaaf omgeroer het. Die verstikkende rook het hul oë en kele gebrand. Maar moedig het hulle voortgegaan. Teen die tyd dat die ton pikblende tot omtrent 45 kg verkook was, het die Curies ʼn nuwe element afgesonder waarvan die uitstraling 300 maal kragtiger as die van uraan was. Marie het die polonium genoem ter ere van haar geboorteland, [[Pole]].
Hulle was egter nog nie tevrede nie, want daar het ʼn stof oorgebly wat nog kragtiger as polonium was, en hulle het van voor af begin. Steeds kragtiger konsentrate is in die pakkamer, totdat Marie en Pierre eindelik twee jaar na die begin van hul ondersoek die finale produk kon aanskou: ʼn klein bietjie ondeursigtige wit stof wat omtrent soos kombuissout gelyk het, naamlik [[radiumchloried]]. Hulle het geslaag. Dit het egter nog twaalf jaar geduur voordat Marie Curie en A. Debierne daarin geslaag het om die element radium af te sonder, naamlik in die jaar [[1910]].
Die Curies het die wêreld van die nuwe element vertel wat twee miljoen maal meer radioaktief (soos Marie Curie dit eerste genoem het) as uraan was. Hul ontdekking is met geweldige geesdrif deur wetenskaplikes begroet. Die egpaar is met eerbewyse en toekennings oorlaai. In [[1903]] het die grootste eer hulle te beurt geval toe die [[Nobelprys vir fisika|Nobelprys]] aan hulle toegeken is. In [[1905]] is Pierre tot lid van die [[Franse Akademie]] verkies, en hy hoogleraar in die natuurkunde aan die Sorbonne geword.
== Literatuur ==
Line 55 ⟶ 74:
* {{Outeur|Enquist, Per Olov}}, ''Blanche et Marie'', roman, 2006
<br />
== Verwysings ==
* KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 1, bl. 38
{{Verwysings}}
| |||