Blaar: Verskil tussen weergawes

'n '''Blaar''' is 'n plantorgaan wat aangepas is om sekere belangrike hooffunksies te verrig, soos [[fotosintese]], transpirasie en respirasie. Blare neem [[sonlig]] en [[koolstofdioksied]] op en die groen blaarselle gebruik dit saam met [[water]] om energieryke [[koolhidraat|koolhidrate]], byvoorbeeld stysel, deur die proses van [[fotosintese]] op te bou. Om dit te kan doen, is die blaarskyf meestal plat sodat dit baie sonlig kan absorbeer, en dun sodat gaswisseling maklik tussen die blaarselle en die [[atmosfeer]] kan plaasvind.

Blare gee ook [[waterdamp]] af deur 'n proses wat as transpirasie bekend staan ('n proses wat voordele en nadele vir 'n plant inhou). Verder gee blare ook [[koolstofdioksied]] af en neem dit [[suurstof]] op tydens respirasie. Omdat die blaar aan wind en weer blootgestel is, besit dit versterkende weefsel om dit te beskerm en [[aar|are]] om dit te versterk en te beskerm. 'n [[Dorsiventrale blaar]] is 'n algemene soort blaar waar die bokant verskil van die onderkant.

'n Huidmondjie (stoma, mv. stomata) kom in die epidermis voor en bestaan gewoonlik uit twee halfmaanvormige sluitselle wat 'n spleetopening van wisselende groottes vorm. In teenstelling met die omliggende epidermisselle bevat die sluitselle van die huidmondjies chloroplaste. [[Fotosintese]] kan dus hier plaasvind. Die buitewand van die spleetselle is meer elasties as waar die spleet vorm, sodat die selle kan uitswel onder spanning van wateropname en sodoende die spleet (en dus die huidmondjie) kan ooptrek. As die spanning in die sluitselle afneem, gaan die huidmondjie toe. Met dié meganisme kan die plant die afskeiding van water en koolsuurgas (transpirasie) reguleer. Verdamping vind hoofsaaklik aan die onderkant van die blaar plaas, waar die meeste huidmondjies geleë is. Die bokant van die blaar word deur 'n was- of vetlagie (cuticula) bedek om dit teen oormatige verdamping en gevolglike uitdroging te beskerm. Net by waterplante met drywende blare soos die waterlelie lê die huidmondjies aan die bokant van die blaar omdat verdamping uit die aard van die saak nie aan die onderkant kan plaasvind nie.

Die blaarrand kan gaaf of ingesny voorkom. Soms is die insnydings diep in die blaarskyf in. By die insnyding van die blaarrand is daar die volgende moontlikhede: gesaag (roos), gekartel (Australiese frangipani), getand (stokroos) en gegolf (malva). Dieper insnydings in die blaarskyf' het hand- of veervormige blaarskywe tot gevolg, afhangende van hoe die nerwe loop. By enkelvoudige blare word daar na veerlobbig of handlobbig verwys wanneer die insnyding nie tot teen die hoofnerf is nie (eik, klimop), en van veerspIetig of handspletig as die insnyding byna aan die hoofnerf raak (esdoring, Amerikaanse eik).

As die insnyding so diep is dat dit byna deur die hoofnerf loop, is die blare veerdelig of handdelig. Loop die insnyding deur tot by die hoofnerf, is die blad saamgesteld. Hiermee word 'n groot aantal moontlike blaarvorms onderskei. Die kastaiingboom se blaar is geveerd, handvormig saamgesteld. Ertjies het 'n eweredig geveerde blaar: daar is nie 'n blaartjie aan die voorpunt nie. Die blaar van die es is weer ongelyk geveer, en daar is wel 'n bo-blaartjie teenwoordig.

Die blaarvorm is oorerflik, maar onder die invloed van die omgewing kan daar veranderinge intree wat veroorsaak dat daar verskillende blaarvorms aan één plant voorkom (dimorfie). Die duidelikste voorbeeld van dimorfie is die waterranonkel ''(Ranunculus aquatilis).'' Die blare bo die water is effens gelob, terwyl dié wat onder die water gedompel is, fyn verdeel is. Ook die invloed van lig kan vormverandering bewerkstellig. By die beukeboom word onderskei tussen son- en skadublare.

Die selle van die palissadeweefsel van die skadublare is langer en die sponsweefsel bestaan uit meer sellae as die sonblare. Om hierdie rede kan daar ook in die skadublare genoeg fotosintese plaasvind. Die grasklokkie het normaalweg kortgesteelde, lang blare. Op donker plekke is die blare egter rond met lang stele. Die blaaroppervlakte is vergroot sodat daar genoeg fotosintese in die skadu kan plaasvind.

Dis nie net die blaarvorm wat by droogteplante drasties verander het om die plant by die omgewing te laat aanpas nie. Die blare bevat ook min huidmondjies, daar is 'n dik waslaag op die blaar soos by vetplante, die blare is behaar soos by die geranium of is opgerol soos by die besembos. By dié plant is die blare na onder opgerol sodat die huidmondjies in 'n holte lê. Die lug in dié holte word vinnig met die waterdamp versadig en só word [[verdamping]] beperk.

Blare het nie 'n lang lewensduur nie; byvoorbeeld, [[Bladwisselend|bladwisselende plante]] verloor teen die [[winter]] al hulle blare. Voordat hulle hulle blare verloor afgooi, hou hulle eers die belangrike stof [[chlorofil]] terug. Dit is die groen pigment in die blaar. Die kleurstowwe karotien (geel, rooi, oranje) en [[xantofil]] (bladgeel) bly in die blaar agter, en dit verklaar die verkleuring van die blare in die [[herfs]]. Die verdwyning van die chlorofil uit die blaar is 'n reaksie op die korter dae teen die einde van die somer. Wanneer al die groen stof uit die blaar verdwyn het, vorm die plant 'n lagie kurkweefsel tussen die stingel en blaar om die wond te bedek wanneer die blaar verloor word.