Efese: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Skakels |
No edit summary |
||
Lyn 43:
=== Bronstydperk ===
Onlangse uitgrawings het nedersettings by die Ayasuluk-heuwel uit die vroeë [[Bronstydperk]] ontbloot. In [[1954]] is ’n begraafplaas met keramiekpotte uit die [[Miceense Griekeland|Miceense]] tydperk (1500-1400 v.C.) naby die ruïnes van die Johannes-basilika ontdek.<ref name="C. Özgünel">{{cite journal | author=Coskun Özgünel| title=Mykenische Keramik in Anatolien| journal=Asia Minor Studien| year=1996| volume=23}}</ref> Dit was die tydperk van die Miceense uitbreidings toe die [[Achajers]] (of ''Achaioi'' soos [[Homeros]] hulle genoem het) hulle in Ahhiyawa gevestig het tydens die [[14de eeu v.C.|14de]] en [[13de eeu v.C.]] Geleerdes glo Efese is gebou op die nedersetting Apasa (of ''Abasa''), ’n stad uit die Bronstydperk wat in [[Hetiete|Hetitiese]] bronne uit die 14de eeu v.C. genoem word.<ref name="Akurgal">{{cite book| author = Akurgal, Ekrem|title = The Hattian and Hittite Civilizations| page = 111| publisher = Publications of the Republic of Turkey; Ministry of Culture| year = 2001| isbn = 975-17-2756-1}}</ref>
=== Donker Eeue ===
[[
Efese is in die [[10de eeu v.C.]] op die Ayasuluk-heuwel gestig as ’n Atties-Ioniese kolonie – 3 km van die middel van antieke Efese af (soos blyk uit uitgrawings in die 1990's by die [[Seldjoekse Ryk|Seldjoekse]] kasteel). Die mitiese stigter van die stad was ’n prins van [[Athene]] met die naam [[Androklos]], wat sy land moes verlaat ná die dood van sy pa, koning Kadros.
Volgens die legende het hy Efese gestig op die plek waar die [[orakel]] van [[Delphi]] dit voorspel het. ("’n Vis en ’n varkbeer sal vir jou die pad wys.") Androklos het die meeste van die inheemse [[Karië|Kariese]] en [[Leleges|Lelegiese]] inwoners verdryf en sy volk met die res verenig. Hy was ’n suksesvolle kryger en as koning het hy die 12 stede van [[Ionië]] in die [[Ioniese Bond]] verenig. Tydens sy bewind het die stad begin floreer. Hy is in ’n geveg teen die Kariërs dood toe hy Priëne, ’n ander stad van die Bond, te hulp snel.<ref name="Pausanius">{{cite book | title=Description of Greece,| last=Pausanius| year=1965| pages=7.2.8–9| publisher=Loeb Classical Library| location=New York}}</ref> Androklos en sy hond word uitgebeeld op die [[Fries (boukunde)|fries]] van die Tempel van [[Hadrianus]] uit die 2de eeu. Later het Griekse historici soos Pausanias, [[Strabo]] en [[Herodotos]] vertel die stad se mitiese stigter is Ephos, koningin van die [[Amasone (mitologie)|Amasones]]. Die Griekse godin [[Artemis]] en die Anatoliese godin [[Kybele]] is saam geïdentifiseer as "Artemis van Efese". Die "Dame van Efese" met die baie borste wat met Artemis verbind word, is vereer in die [[Tempel van Artemis]], een van die Sewe Wonders en die grootste gebou van die Antieke Wêreld volgens Pausanias (4.31.8). Die geograaf noem dat die tempel deur Efese, seun van die riviergod Kaystros, gebou is<ref>{{cite web|url=http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/1133.html |title=Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology |publisher=Ancientlibrary.com |date= |accessdate=2009-04-20}}</ref> voor die aankoms van die Ioniërs. Omtrent niks van dié struktuur is oor nie.
Line 54 ⟶ 58:
Omstreeks 650 v.C. is Efese deur die [[Kimmeriërs]] aangeval en verwoes. Nadat die Kimmeriërs verdryf is, is die stad deur ’n reeks tiranne regeer. Ná ’n opstand deur die inwoners is die stad deur ’n raad, die ''Kuretes'', regeer. Efese het weer floreer en ’n paar belangrike historiese figure opgelewer, soos die [[Jambe|jambiese]] digter [[Callinus]],<ref name="Callinus">{{cite book | title=Greek Lyric Poetry| url=http://books.google.be/books?hl=nl&lr=&id=cABi5Pt7FgQC&oi=fnd&pg=PR7&dq=Ephesus++%22poetess%22&ots=T730ospusU&sig=EMrKry8YitSs5MXiO0zHzmVi3s4#PPP1,M1| last=translation by M.L. West| year=1999| page=21| publisher=Oxford University Press| isbn=0-19-283678-1}}</ref> die satirikus [[Hipponax]], die filosoof [[Herakleitos]] en die groot skilder [[Parrhasios]], en later die grammatikus [[Zenodotos]] en die geneeshere Soranos en Rufus.
Omstreeks [[560 v.C.|560 v.C.]] is Efese deur die [[Lidiërs]] onder koning [[Croesus]] verower. Hy het die inwoners met respek behandel, ondanks sy streng heerskappy, en het selfs een van die hoofbydraers geword vir die herbou van die Tempel van Artemis.<ref>{{cite book
| last = Cremin
| first = Aedeen
Line 94 ⟶ 98:
=== Romeinse tydperk ===
[[
[[
As deel van die Romeinse Republiek het Efese dadelik die Romeinse invloed gevoel. Belasting is aansienlik verhoog en die stad se skatte is stelselmatig geplunder. In [[88 v.C.]] het Efese [[Archelaos]], ’n generaal van [[Mithradates VI van Pontos|Mithridates die Grote]], koning van [[Pontos]], verwelkom toe hy Wes-Anatolië verower. Dit het gelei tot die [[Asiatiese Vespers]], die slagting van 80 000 Romeinse burgers van Klein-Asië, of enigiemand wat met ’n [[Latyn]]se aksent gepraat het. Baie van hulle het in Efese gewoon. Maar toe die Efesiërs sien hoe sleg Zenobios, ’n generaal van Mithridates, die mense van [[Chios]] behandel, het hulle geweier dat sy leër die stad binnekom. Zenobios is wel ingenooi om Philopoimen (die vader van Monima, die gunstelingvrou van Mithridates) te besoek. Omdat die inwoners niks goeds van hom verwag het nie, het hulle hom in die tronk gegooi en vermoor. Mithridates het wraak geneem en swaar strawwe uitgedeel. Die Griekse stede het egter hul vryheid en aansienlike regte gekry.
Line 118 ⟶ 122:
=== Turkse tydperk ===
[[
Die dorp is in 1304 verower deur Sasa Bey, ’n leëraanvoerder van Mentesje-prinsdom. Kort daarna is dit afgestaan aan die Aydinoglu-prinsdom, wat ’n sterk vloot gevestig het in die hawe van Ayasuluğ (die hedendaagse [[Selçuk]], langs Efese). Ayasuluğ het ’n belangrike hawe geword van waar die vloot plundertogte na omringende gebiede uitgevoer het.
Line 158 ⟶ 162:
Efese was vermoedelik die stad van die [[Sewe Slapers van Efese|Sewe Slapers]]. Volgens die verhaal van die slapers, wat deur Katolieke en [[Oosters-Ortodokse Kerk|Ortodokse Christene]] as [[heilige]]s beskou word en wat ook in die [[Koran]] genoem word,<ref>{{cite book|last=O'Mahony|first=Anthony|editor=Bartholomew, Craig G|title=Explorations in a Christian Theology of Pilgrimage|year=2004|publisher=Ashgate|location=Aldershot, Engeland|isbn=0-7546-0856-5|pages=135–6|chapter=Louis Massignon, The Seven Sleepers of Ephesus}}</ref> is hulle vervolg vanweë hul geloof in God en het hulle eeue lank in ’n grot naby Efese geslaap.
[[
== Argeologie ==
| |||