Kalsium: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
png -> svg |
Inligting bygewerk |
||
Lyn 155:
'''Kalsium''' is 'n [[chemiese element]] in die [[periodieke tabel]] met die simbool '''Ca''' en [[atoomgetal]] van 20. Kalsium is 'n sagte grys [[aardalkalimetaal]] wat as reduseermiddel gebruik word in die onttrekking van [[torium]], [[sirkonium]] en [[uraan]]. Die element is ook die vyfde volopste element in die aardkors. Dit is noodsaaklik vir alle lewende [[organisme]]s en speel 'n belangrike rol in die fisiologie van selle.
Kalsium is 'n sagte, wit metaal wat nie vry in die natuur aangetref word nie. Kalsiumverbindings behoort egter tot die volopste stowwe in die aardkors, onder meer in die vorm van kalsiumkarbonaat, CaCO<sub>3</sub> kalsiumsulfaat of gips, CaSO<sub>3</sub>, 2H<sub>2</sub>O; kalsiumfosfaat, Ca<sub>3</sub>(PO4)<sub>2</sub>. Die suiwer metaal word berei deur die elektrolise van die chloried, CaCI<sub>2</sub>.
Die simbool vir kalsium is Ca, sy atoomgetal is 20, en sy smeltpunt 851 °C. In die boonste laag van die aardkors is daar talle kalsiumverbindings. Kalsium maak 3,5 persent van die aardkors uit, m.a.w. elke 100 kg van die [[aardkors]] bevat 3,5 kg kalsium. Ook in seewater word kalsiumverbindings aangetref: I liter seewater bevat sowat 1,4 g kalsiumverbindings in oplossing.
[[Kalsiumkarbonaat]] (CaCO<sub>3</sub>) is die volopste verbinding van kalsium. Dit kom as 'n glashelder mineraal, kalsiet, voor, waarvan die suiwerste vorm - Yslandspaat - in optiese instrumente gebruik word. Ander stowwe wat kalsiumkarbonaat bevat, is marmer, kalksteen, skulpe, eierdoppe en bene. [[Travertyn]], 'n gestreepte kalktuf (dit wil sê kalksteen wat aan die oppervlak ontstaan deur verdamping van die grondwater) is deur die Romeine as boumateriaal gebruik.
Die kryt waarmee 'n mens op 'n skryfbord skryf, word van kalsiumsulfaat gemaak. Die chemiese formule is CaSO<sub>4</sub>. Gips, wat vir so 'n groot verskeidenheid doeleindes aangewend word, is waterhoudende kaliumsulfaat (CaSO<sub>4</sub> .2H<sub>2</sub>O). [[Gips]] word op groot skaal gebruik vir binnenshuise muurpanele. Omdat gips die eienskap het dat dit gou hard word, word dit gebruik om gipsafdrukke te maak en om gebreekte bene te spalk.
== Kalsium in die menslike liggaam ==
Die menslike liggaam bevat betreklik baie kalsium - omtrent anderhalf kilogram, veral in die bene en tande. Kalsium is noodsaaklik vir die menslike liggaam, nie net vir die skelet nie, maar ook vir die werking van die senuwees en spiere en die stolling van die bloed. Om hierdie rede moet die liggaam daagliks minstens een gram kalsium ontvang in die vorm van voedsel wat kalsium bevat.
[[Melk]] (1,2 g/t), eiergeel, [[kaas]], jong ertjies en [[spinasie]] bevat baie kalsium. Die bene in ons liggaam bestaan uit organiese sowel as anorganiese bestanddele. Die bene bestaan normaalweg uit ʼn lang, silindervormige deel wat die skag genoem word. Aan die eindpunte verdik die been om koppe te vorm.
Dit is die skaggedeelte van die been wat al die massa dra. Hierdie deel moet dus hard en stewig wees. Die hardheid van die been is te danke aan die groot hoeveelheid kalsiumsoute wat dit bevat – [[kalsiumfosfaat]] 85%, en [[kalsiumkarbonaat]] 10%. Kalsiumsoute maak dus sowat 95% van die bestanddele van ons bene uit. Been is buitengewoon sterk en kan ongelooflike massas dra. Die menslike skeenbeen (tibia) kan ʼn massa van 1 600 kg dra.
== Hard en sagte water ==
In die binneland van ons land vind mens byna deurgaans dat seep nie in die water wat uit boorgate verkry word, wil skuim nie. Sulke water is hard, vanweë die aanwesigheid van die [[Bikarbonaat|bikarbonate]], chloriede en sulfate van kalsium en [[magnesium]].
Tydelike harde water, wat die bikarbonate van kalsium en magnesium bevat, kan sag gemaak word bloot deur dit te kook. Permanente harde water, wat die [[Chloried|chloriede]] en [[Sulfaat|sulfate]] bevat, kan egter nie net gekook word nie. Gewoonlik word wassoda bygevoeg om dit sag te maak.
== Kenmerkende eienskappe ==
Line 196 ⟶ 216:
== Verwysings ==
* KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 2, bl. 389
* Artikel in die [//en.wikipedia.org/ Engelse Wikipedia]
* Ullman's Encyclopedia of Industrial Chemistry, 6de Uitgawe, John Wiley & Sons (Elektroniese weergawe)
| |||