Gregoriaanse gelyksang: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Geskep deur die bladsy "Gregorian chant" te vertaal |
No edit summary Etiket: 2017-bronwysiging |
||
Lyn 1:
[[Lêer:Graduale_Aboense_2.jpg|duimnael| Die introit ''Gaudeamus omnes'', gekomponeer in vierkantige notasie in die 14de tot 15de eeuse ''Graduale Aboense'' vereer Henryk, beskermheilige van Finland {{Listen|image=none|filename=Gaudeamus omnes - Graduale Aboense.ogg|title=''Gaudeamus omnes''}}]]
'''Gregoriaanse gelyksang''' is die sentrale tradisie van Westerse gelyksang, 'n vorm van monofoniese, onbegeleide heilige sang in Latyn (en soms Grieks) in die Rooms-Katolieke Kerk. Gregoriaanse gelyksang het hoofsaaklik in die negende en tiende eeu in Sentraal- en Wes-Europa ontstaan, met latere toevoegings en verwyderings. Hoewel die gewilde storie lui dat Gregoriaanse gelyksang deur pous Gregorianus uitgevind is, glo die meeste akademici tans dat dit uit 'n latere Karolingiese samevoeging van die Roomse en Gallikaanse gelyksang ontstaan het.
Gregoriaanse gelykgesang is aanvanklik in vier, daarna agt en uiteindelik 12 modusse georganiseer. Tipiese melodiese kenmerke sluit in ’n kenmerkende ambitus, kenmerkende intervalpatrone relatief tot die verwysende modusfinalis, -inval en -kadens, die gebruik van ’n resiteernoot op ’n spesifieke afstand van die finalis en waarom die ander note van die melodie verweef is, asook 'n skat van musiekmotiewe wat deur 'n proses van sentonisasie saamgeweef word om families van verwante gelyksange te skep. Skaalpatrone word teen 'n agtergrondpatroon georganiseer wat deur saamgevoegde of geskeie tetrachorde gevorm word. Dit skep ’n groter toonhoogtestelsel wat die gammas genoem word. Gelyksang kan gesing word deur sesnootpatrone ([[hexachord]]<nowiki/>e) te gebruik. Gregoriaanse melodieë word tradisioneel in neume weergegee – 'n vroeë [[Musieknotasie|musieknotasievorm]] waaruit die moderne vier- en vyflynbalk ontwikkel het.<ref>Development of notation styles is discussed at [http://www.dolmetsch.com/musictheory2.htm Dolmetsch online], accessed 4 July 2006</ref> Meerstemmige versierings van Gregoriaanse gelyksang, wat as organum bekend gestaan het, was 'n vroeë voorloper van Westerse polifonie.
Lyn 201:
== Sien ook ==
* [[Sekwent (musikale vorm)|Sekwent]]
* [[Mis (musiek)|Mis]]
Line 207 ⟶ 206:
* [[Pous Gregorius I]]
==
{{Verwysings|30em}}▼
{{Div col|colwidth=45em}}
* ''Graduale triplex'' (1979). Tournai: Desclée& Socii. {{ISBN|2-85274-094-X}}
Line 242 ⟶ 238:
{{Div col end}}
==
▲{{Verwysings|30em}}
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Gregorian chant}}
* [https://web.archive.org/web/20060616141014/http://interletras.com/canticum/Eng/index1_Eng.html Canticum Novum, Lessons on Gregorian Chant] - Notasie, kenmerke, ritme, modusse, psalmodie en bladmusiek
* Die [[iarchive:TheLiberUsualis1961|''Liber Usualis van'' 1961]] vergelyk onder andere moderne en gelyksangnotasies. Dit is ook 'n handige verwysing vir alle soorte neume.
Line 252 ⟶ 251:
* [http://www.gregor-und-taube.de/index.html] Webtuiste van Anton Stingl Jr., insluitend artikels en uitgawes van Sankt Gallen-notasies
{{Normdata}}
| |||