Toetankamen: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k Vervang |deadurl=yes/no met |url-status=dead/live
k Vervang url-status-live met url-status=live
Lyn 24:
Die ontdekking in 1922 van Toetankamen se feitlik ongeskonde graf (KV35) deur [[Howard Carter]] en George Herbert<ref>{{cite web |url=http://www.highclerecastle.co.uk/egypt/egyptintro.html |title=The Egyptian Exhibition at Highclere Castle |url-status=dead |archiveurl=http://web.archive.org/web/20100903153628/http://www.highclerecastle.co.uk/egypt/egyptintro.html |archivedate=3 September 2010 |accessdate=21 Oktober 2013}}</ref><ref>Hawass, Zahi A. ''The golden age of Tutankhamun: divine might and splendor in the New Kingdom''. American Univ in Cairo Press, 2004.</ref> het wêreldwyd die nuus gehaal. Dit het ’n nuwe belangstelling tot gevolg gehad in [[Antieke Egipte]], waarvan Toetankamen se doodsmasker, nou in die Kaïro-museum, steeds ’n gewilde simbool is.
 
In Februarie 2010 het die uitslag van [[DNS]]-toetse bevestig hy is die seun van [[Achenaten]] (mummie KV55) en dié se suster en vrou, wie se naam onbekend is maar wie se oorskot positief uitgeken is as "[[Die Jonger Dame]]" wat in graf KV35 ontdek is.<ref name="Hawass2010">{{cite journal |last=Hawass |first=Zahi |url=http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=185393 |title=Ancestry and Pathology in King Tutankhamun's Family |work=The Journal of the American Medical Association |date=17 Februarie 2010 |volume=303 |number=7 |pages=638–647 |url-status-=live |accessdate=21 Oktober 2013|display-authors=etal |doi=10.1001/jama.2010.121 |pmid=20159872}}</ref> Die "geheimsinnige" dood van ’n paar mense wat Toetankamen se graf opgegrawe het, is deur baie toegeskryf aan die [[vloek van die farao's]].<ref>{{cite web|title=Digging up trouble: beware the curse of King Tutankhamun|url=http://www.theguardian.com/artanddesign/jonathanjonesblog/2014/jul/23/mummy-curse-legend-discovering-tutankhamun-ashmolean-museum|website=The Guardian}}</ref>
 
== Lewe ==
Lyn 30:
[[Beeld:Anuk.PNG|duimnael|links|180px|Toetankamen ontvang blomme van Anchesenamen.]]
 
Toetankamen was die seun van [[Achenaten]] (voorheen Amenhotep IV) en een van Achenaten se susters,<ref name="autogenerated640">{{cite journal |last=Hawass |first=Zahi |url=http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=185393 |title=Ancestry and Pathology in King Tutankhamun's Family |work=The Journal of the American Medical Association |date=17 Februarie 2010 |volume=303 |number=7 |pages=640–641 |url-status-=live |accessdate=21 Oktober 2013|display-authors=etal}}</ref> of dalk ’n niggie.<ref>{{cite news|last=Powell|first=Alvin|title=A different take on Tut|url=http://news.harvard.edu/gazette/story/2013/02/a-different-take-on-tut/?utm_source=SilverpopMailing&utm_medium=email&utm_campaign=02.12.13.xxx%2520%281%29|accessdate=12 Februarie 2013|newspaper=Harvard Gazette|date=12 Februarie 2013}}</ref> As prins was hy bekend as Toetankaten.<ref>{{cite web |url=http://history.memphis.edu/murnane/Van_Dijk.pdf |title=The Death of Meketaten |author=Jacobus van Dijk |format=PDF |accessdate=2 Oktober 2008 |page=7}}</ref> Hy het die troon in [[1333 v.C.]] bestyg toe hy nege of tien was en die troonnaam '''Nebcheperoere''' aangeneem.<ref>{{cite web |title=Classroom TUTorials: The Many Names of King Tutankhamun |url=http://carlos.emory.edu/PDF/Classroom_TUTorial_Names_of_Tut.pdf |format=pdf |website=Michael C. Carlos-museum |accessdate=10 Julie 2013}}</ref> Sy soogvrou was iemand met die naam Maia, wie se oorskot in ’n graf by [[Saqqara]] ontdek is.<ref>{{cite web|title=Egypt Update: Rare Tomb May Have Been Destroyed|url=http://news.sciencemag.org/2011/02/egypt-update-rare-tomb-may-have-been-destroyed|work=Science Mag|accessdate=1 November 2013}}</ref>
 
Toe hy koning word, het hy getrou met sy halfsuster Anchesenpaaten, wat haar naam later verander het na [[Anchesenamen]]. Hulle het twee dogters gehad wat albei doodgebore is.<ref name="Hawass2010" /> X-straalstudies wat in 2011 bekend gemaak is, het getoon die een dogter is ná ’n swangerskap van vyf tot ses maande dood en die ander een ná nege maande. Geen getuienis is gevind om enige van die babas se dood te verklaar nie.<ref>Hawass, Zahi en Saleem, Sahar N. "Mummified daughters of King Tutankhamun: Archaeological and CT studies." ''The American Journal of Roentgenology'' 2011. Vol. 197, no. 5, ble. W829–836.</ref>
Lyn 48:
[[Beeld:Mummy of Tutankhamun.jpg|duimnael|140px|Die [[mummie]] van Toetankamen, van al sy juwele gestroop, is steeds in graf KV62 in die [[Vallei van die Konings]].]]
 
Toetankamen was skraal gebou en sowat 1,8&nbsp;meter lank.<ref>[http://www.sciencedaily.com/releases/2006/11/061128084450.htm "Radiologists Attempt To Solve Mystery Of Tut's Demise"] uit ScienceDaily.com</ref> Hy het groot snytande gehad en ’n oorbyt wat kenmerkend was van die [[18de Dinastie van Egipte|Toetmoses-familie]] waartoe hy behoort het. Tussen September&nbsp;2007 en Oktober&nbsp;2009 is verskeie [[mummie]]s onderwerp aan gedetailleerde antropologiese, radiologiese en genetiese studies as deel van die Koning Toetankamen-familieprojek. Dit het getoon Toetankamen het ook "’n effens gesplete lip en verhemelte" gehad,<ref>{{cite news |first=Brian |last=Handwerk |url=http://news.nationalgeographic.com/news/2005/03/0308_050308_kingtutmurder.html |title=King Tut Not Murdered Violently, CT Scans Show |publisher=National Geographic News |date=8 Maart 2005 |page=2 |url-status-=live |accessdate=21 Oktober 2013}}</ref> asook moontlik ’n ligte toestand van [[skoliose]] (sywaartse ruggraatverkromming). Verder het die bestudering van sy liggaam gewys sy linkervoet was misvorm. Dit kon veroorsaak het dat hy met ’n wandelstok moes loop – baie daarvan is in sy graf gevind.<ref name="news.nationalgeographic.com">{{cite web|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2010/02/100216-king-tut-malaria-bones-inbred-tutankhamun/|title=King Tut Was Disabled, Malarial, and Inbred, DNA Shows|work=nationalgeographic.com}}</ref>
 
DNS-toetse van sy mummie het bewyse opgelewer van parasiete wat deur [[muskiet]]e oorgedra word en [[malaria]] veroorsaak. Dit is tot dusver die oudste bekende genetiese bewys van die siekte. Meer as een vorm van die malariaparasiet is gekry, wat daarop dui Toetankamen is verskeie kere met die siekte besmet. Volgens die tydskrif ''National Geographic'' "sou die malaria Toetankamen se immuunstelsel beïnvloed en die heling van sy voet belemmer het. Hierdie faktore, saam met die breuk in sy linkerdybeen wat wetenskaplikes in 2005 ontdek het, kon dalk die jong koning se lewe geëis het".<ref name="news.nationalgeographic.com"/>
Lyn 79:
Hoewel daar gissings is dat Toetankamen in ’n sluipmoord omgekom het, glo die meeste historici sy dood was natuurlik. ’n [[CT-skandering]] wat in 2005 geneem is, wys hy het kort voor sy dood ’n oop breuk in sy linkerbeen opgedoen<ref>{{cite web|last=Hawass|first=Zahi|title=Tutankhamon, segreti di famiglia|url=http://www.nationalgeographic.it/dal-giornale/2010/09/03/news/tutankhamon_segreti_di_famiglia-96415/|work=National Geographic|accessdate=2 Junie 2013}}</ref> en dat die breuk ontsteek het. ’n DNS-ontleding het in 2010 gewys hy het malaria gehad, en baie glo malaria en Köhler se siekte, ’n seldsame beenafwyking, het saam tot sy dood gelei.<ref>{{cite news |last=Roberts |first=Michelle |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/8516425.stm |date=16 Februarie 2010 |accessdate=12 Maart 2010 |publisher=BBC News |title='Malaria' killed King Tutankhamun}}</ref>
 
In Junie 2010 het Duitse wetenskaplikes gesê hulle glo daar is bewyse dat hy aan sekelsel-anemie, ’n oorerflike bloedafwyking, dood is. Ander kenners het dit egter verwerp<ref>{{cite journal|url=http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs13149-010-0095-3|journal=Bull Soc Pathol Exot|date=Desember 2010|volume=103|pages=346–347|title=Tutankhamun and sickle-cell anaemia|last=Pays|first=JF|url-status-=live |accessdate=21 Oktober 2013|pmid=20972847|doi=10.1007/s13149-010-0095-3|issue=5, number 5}}</ref> op grond daarvan dat hy ouer as vyf geword het en die ligging van die iskemiese beennekrose, wat kenmerkend is van Freiberg-Köhler-sindroom eerder as sekelselsiekte. Navorsing wat in 2005 gedoen is deur argeoloë, radioloë en genetici wat CT-skanderings op die mummie uitgevoer het, het bevind hy is nie dood weens ’n hou teen sy kop, soos voorheen geglo is, nie.<ref name="hawass">{{cite web |url=http://ngm.nationalgeographic.com/2010/09/tut-dna/hawass-text |title=King Tut's Family Secrets |work=National Geographic |date=September 2010 |url-status-=live |accessdate=21 Oktober 2013}}</ref> Nuwe CT-skanderings het getoon daar was oorerflike tekortkomings, wat algemeen is onder kinders wat deur bloedskande verwek is. Sibbes is meer geneig om dubbele kopieë van skadelike gene aan hul kinders oor te dra, en dit is waarom kinders van bloedskande meer geneig is tot genetiese afwykings.<ref name="bates1">{{cite news |url=http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-1251731/King-Tutankhamuns-incestuous-family-revealed.html |title=Unmasked: The real faces of the crippled King Tutankhamun (who walked with a cane) and his incestuous parents |location=Londen |newspaper=Daily Mail |first=Claire |last=Bates |date=20 Februarie 2010}}</ref> Ook ’n gesplete verhemelte is ’n oorerflike afwyking.<ref>{{cite web |url=http://ngm.nationalgeographic.com/2010/09/tut-dna/hawass-text/8 |title=King Tut's Family Secrets |work=National Geographic |date=September 2010 |accessdate=11 Oktober 2010}}</ref>
 
Talle ander siektes is al aangevoer as die oorsaak van sy dood.