Sneeu: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
→Navorsing: Prent verwyder |
Inligting bygewerk |
||
Lyn 2:
'''Sneeu''' (ook bekend as '''kapok''') is 'n soort neerslag in die vorm van kristalagtige<!--kristalvormige is ook ok---> waterys. Dit bestaan uit 'n menigte sneeuvlokke wat uit wolke val. Aangesien sneeu uit klein ysdeeltjies saamgestel is, is dit 'n korrelagtige materiaal. Sneeu het 'n oop en dus sagte struktuur tensy dit deur eksterne druk saamgepak word.
== Oorsprong ==
Sneeu ontstaan uit waterdamp. Waterdamp is watermolekules wat deur die verdamping van water van die aarde se oppervlak af die lug in ontsnap: van die see, van riviere, van mere - van enige plek waar daar water is. Waterdampmolekules is vir die blote oog onsigbaar, tensy dit in 'n digte konsentrasie is, soos wanneer stoom die lug in opstyg.
[[Waterdamp]] kom ook van lewende dinge: plante, diere en die mens. Al hierdie waterdamp is ligter as droë lug en styg en sweef in die lug. ('n Liter droë lug se [[massa]] is bv. 1,293 g; 'n liter waterdamp slegs 0,80 g.) Dit akkumuleer naby die grond sowel as in die bolug totdat die lug nie meer waterdamp kan bevat nie. Byvoorbeeld: wanneer ‘n spons heeltemal deurtrek is met water, kan dit nie 'n enkele druppel meer absorbeer nie, selfs al word dit heeltemal onder die water gedruk.
Net so sal lug, wanneer dit al die waterdamp wat dit kan bevat, geabsorbeer het, versadig wees met waterdamp. Hoe warmer die lug is, hoe groter is sy vermoë om waterdamp te bevat. Koue lug sal dus baie gouer versadig wees. Wanneer lug styg, koel dit af. Die vogtige [[Aarde se atmosfeer|lug]] wat van die [[aarde]] af opstyg, word dus al hoe kouer totdat 'n punt bereik word waar dit nie meer al die waterdamp wat daarin aanwesig is, kan bevat nie. As die lug nog hoër styg, word dit nog kouer en raak die lug oorversadig, sodat die oortollige waterdamp kondenseer om klein waterdruppeltjies of klein yskristalletjies te vorm.
<br />
== Kristalvorming ==
[[Lêer:SnowflakesWilsonBentley.jpg|duimnael|regs|250px|Sneeuvlokke <br />Foto: Wilson Bentley]]
Line 16 ⟶ 23:
== Sneeuvlokke ==
[[Lêer:Galerie flocons.jpg|duimnael|regs|450px|'n Galery van tipiese sneeuvlokke]]
Sodra die [[lugtemperatuur]] tot vriespunt daal word die yskristalle deur middel van klein waterdruppels aan mekaar vasgeheg, en die sneeuvlokke wat ontstaan lyk soos fyn stukkies watte. Gedurende sterk reën kom sneeuval egter ook by temperature van omtrent 5 °C of ietwat hoër voor, terwyl reën by temperature benede vriespunt soms as sogenaamde ysreën val.
Hierdie komponente is afhanklik van die struktuur en stabiliteit van die verskillende luglae, geografiese invloede en weerselemente soos sogenaamde kouelugdruppels. Sneeuvalle by lae temperature word deur baie klein sneeuvlokke gekenmerk. [[Lêer:Snow crystals 2b.jpg|links|175px|duimnael|'n Gewone heksagoniese dendritiese sneeuvlokkie, vergroot met 'n lae-temperatuur skanderende elektronmikroskoop. Die beeld is kunsmatig gekleurd om die sentrale vlokkie te beklemtoon.]]
Sneeuvlokke bevat tot by 95 persent lug en het sodoende 'n groot oppervlakte. Vanweë hul hoër lugweerstand val hulle in vergelyking met ander neerslae relatief stadig; hulle snelheid van omtrent 4 km/h is aansienlik laer as dié van byvoorbeeld gemiddelde sterk reën met 20 km/h of hael wat deur baie hoë snelhede gekenmerk word.<ref>Bart Geerts: [http://www-das.uwyo.edu/~geerts/cwx/notes/chap09/hydrometeor.html Fall speed of hydrometeors], deel van die [http://www-das.uwyo.edu/~geerts/cwx/ Resources in Atmospheric Sciences] van die Universiteit van Wyoming (VSA)</ref>
Sneeu het sy wit kleur eweneens aan die yskristalle te danke, waarvan elkeen net soos [[ys]] deursigtig is. Die lig van alle siigbare golflengtes word op die oppervlaktes, wat die yskristalle teen die omgewingslug afgrens, geweerkaats en verstrooi. 'n Groot aantal yskristalle wat deurmekaar geposisioneer is lei tot 'n diffuse weerkaatsing, en die sneeu kry 'n wit voorkoms. 'n Soortgelyke verskynsel tree byvoorbeeld ook by sout op wanneer 'n mens poeier en groter kristalle met mekaar vergelyk.
Die grootste sneeuvlok wat ooit raakgesien is het 'n deursnee van twaalf sentimeter bereik. Gewoonlik is die deursnee egter tot sowat vyf millimeter met 'n gewig van 0,004 gram beperk. Die sneeuvlokke begin groter word sodra die lugtemperatuur styg. By hoër temperature smelt die yskristalle en begin aan mekaar verkleef te raak sodat hulle groter vlokke vorm.
Line 32 ⟶ 41:
=== Geskiedenis ===
[[Lêer:Fresh-fallen snow - Neuschnee 7 December 2003.jpg|duimnael|regs|250px|Die eerste sneeu]]
Die heksagonale struktuur van sneeuvlokke was in die [[Chinese Keiserryk|Sjinese Keiserryk]] al in die [[2de eeu v.C.|2de eeu v.C]]. bekend. In die weste is hierdie eienskap vir die eerste keer in [[1591]] deur die Engelse wiskundige Thomas Harriot ontdek, maar nog nie gepubliseer nie. Wetenskaplike werke oor die groot aantal vorme wat sneeukristalle kan aanneem is ook deur Johannes Kepler en Renè Descartes geskryf. Die eerste stelselmatige ondersoek is egter eers deur Ukichiro Nakaya deurgevoer wat in [[1936]] as eerste wetenskaplike daarin geslaag het om kunsmatige sneeuvlokke te vervaardig en hulle in [[1954]] in meer as 200 verskillende tipes gekategoriseer het.
=== Sneeumetings ===
Sneeu-neerslae word deur middel van gewone reënmeters gemeet. Om hulle teen opgewaaide sneeu te beskerm, word sogenaamde sneeukruise daarop aangebring. Die dikte van 'n sneeulaag word met sneeupeile bepaal, maar kan ook met ultraklank-apparate gemeet word.
Die watergehalte (of waterekwivalent) van 'n sneeulaag en sy digtheid speel 'n belangrike rol in die klimatologie en [[hidrologie]]. Ook die sneeugrens, wat sneeubedekte en sneeuvrye gebiede van mekaar skei, is 'n belangrike klimatologiese kensyfer.
Sneeu affekteer vervoer, dus dit is belangrik om veiligheidsrede dat diegene (motor betuurders, trein bestuurders, vlieëniers ens) wie in beheer van enige voertuie wat deur die sneeu reis om die diepte van die sneeu op die vervoerpad self te ken. In sommige gevalle kan die sneeu so diep wees dat die vervoerroete gesluit is, terwyl inligting in ander gevalle via radio of deur merkers bekend gemaak.
== Voordele ==
Wanneer sneeu val, bedek dit die grond met 'n spierwit kombers en vorm die lieflikste natuurtonele. Maar die sneeu is nie deur die natuur slegs as versiering bedoel nie. 'n Swaar sneeuneerslag op die berge beteken 'n groot bron van [[water]]. (Die [[Oranjerivier]] word so in die berge van [[Lesotho]] gevoed.) In die lente smelt die sneeu en lewer water aan die vlaktes; in sommige lande is hierdie sneeu 'n welkome aanvulling vir die lentereëns. Daarbenewens dien die sneeu ook as 'n kombers om die grond teen bevriesing te beskerm.
Sneeu is 'n swak geleier van hitte, aangesien die sneeuvlokkies 'n groot hoeveelheid lug omsluit; hoewel die lugtemperatuur bokant die sneeu verskeie grade onder die [[Smeltpunt|vriespunt]] kan wees, hou die lagie sneeu die grondoppervlak onder die sneeu dikwels bo die vriespunt. Ou sneeu wat hard geword het en saamgedruk is, is nie so 'n goeie insulator nie, maar onder 'n laag vars sneeu van 40 cm dik sal die grondtemperatuur 0°C bly, al daal die temperatuur van die lug bokant die sneeu tot -8°C. Sneeu beskerm dus plante en sade in die koue lande teen bevriesing in die winter.
== Verwysings ==
* KENNIS, 1980, ISBN 0798108258, volume 3, bl. 540
{{CommonsKategorie|Snow}}
{{Wikt|sneeu}}
| |||