Paddastoel: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
+ Taksoboks, Eksterne skakels & Kategorie |
Inligting bygewerk |
||
Lyn 43:
Die kweking word bewerkstellig deur [[kompos]] uit perdemis en strooi te maak, dit te [[steriliseer]] en die paddastoel of sampioenspore daarin te saai. Daarna is dit belangrik dat die [[temperatuur]] op ongeveer 23,9 ˚C en die lugvog sowat 90 % gehou word.
=== Eetbare sampioene ===
'n Hele aantal sampioene wat wild in Suid-Afrika groei, is nie slegs eetbaar nie, maar smaak heerlik as dit reg voorberei word. Hoewel gekweekte sampioene by die winkel gekoop kan word, kan ʼn gelyksoortige sampioen, ''Psalliota campestris'', buite in die veld gepluk word. Ander eetbare sampioene is die volgende: Die [[Steensman]] (''Boletus edulis'') is een van die gewildste eetbare swamme. Die onderkant van die hoed is sponsagtig met honderde klein porieë pleks van kieue.
Dit word meestal in eike- of populierbosse aangetref. Daar is ook ander spesies van die [[Boletus]] in [[Suid-Afrika]] wat nie giftig is nie, maar hulle is nie so smaaklik nie. Die [[Melksampioen]] (''Lactarius deliciosus'') is 'n skerp gegeurde, oranjekleurige swam met kieue wat groen word wanneer 'n mens dit kneus. Hierdie sampioen groei wild in die dennebosse van die [[Wes-Kaap]]. Die [[Wit sambreelswam]] (''Lepiota zeyheri''), maklik herkenbaar aan sy wit, geskubde hoed en bleek kieue, kom voor in die Kaap, [[KwaZulu-Natal]] en in [[Gauteng]]. Hierdie sampioen word slegs op oop plekke aangetref, nooit in plantasies, bosse of digte kreupelhout nie.
Dit is baie belangrik om te weet dat mens nooit 'n swam moet eet as jy nie honderd persent seker is dat dit eetbaar is nie. Party paddastoele is so giftig dat selfs onmiddellike mediese behandeling nie die vergiftigde persoon se lewe kan red nie.
=== Giftige sampioene ===
Die [[Duiwelsbrood]] of [[Doodsbekerswam]] (''Amanita phalloides'') is 'n dodelik giftige swam wat voorkom van die [[Wes-Kaap]] tot in die [[Oos-Vrystaat]]. Hierdie swam kan uitgeken word aan sy grysgroen hoed, wit kieue, die ring op die hoedsteel en die volva. Simptome van vergiftiging verskyn eers tien of meer uur nadat die swam geëet is en dan het die pasiënt geen kans meer om te herstel nie. 'n Net so gevaarlike spesie is die [[Kaapse Amaniet]] (''Amanita capensis''), wat in die Wes-Kaap voorkom.
Hierdie swam het 'n ligter gekleurde hoed. Die Vlieëswam (''Amanita muscaria'') kan maklik uitgeken word aan sy rooi hoed wat bedek is met wit skubbe. Dit is nie so giftig as die duiwelsbrood nie, maar kan kwaai geestes- en ingewandsteuringe veroorsaak. 'n Soortgelyke, maar giftiger paddastoel is die [[Panter-amaniet]] ''(Amanita'' ''pantherina''), wat verskil van die [[Vlieëswam]] in die opsig dat dit 'n wit gespikkelde bruin hoed het. Albei soorte kom voor in eike- en denneplantasies in die klammer dele van Suid-Afrika. Die [[Kopertrompetswam]] (''Clitocybe otearia'') is 'n giftige swam wat in die Wes-Kaap aangetref word en maklik met die melksampioen verwar kan word.
Hierdie swam groei slegs aan die stamme van bome of blootgestelde boomwortels, en nooit regstreeks uit die grond nie, en kan so uitgeken word. Die Groen sambreelswam (''Lepiota morganii'') groei in KwaZulu-Natal en in Gauteng, waar dit verwar kan word met die eetbare wit sambreelswam. Dit kan egter maklik uitgeken word aan sy groen volwasse spore en kieue.
== Bronnelys ==
* KENNIS, 1980, ISBN 0798108266, volume 4, bl. 807
* Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0-908409-63-X, volume 22, bl. 55
| |||