Wysiging soos op 20:07, 27 Desember 2018 wysig LoRo (besprekings \| bydraes) 12 edits →‎Materie- en kragvoerende deeltjies ← Ouer wysiging		Wysiging soos op 09:49, 18 Desember 2019 wysig maak ongedaan BurgertB (besprekings \| bydraes) Administrateurs 65 320 edits Uitgebrei Nuwer wysiging →
Lyn 1: [[Lêer:Standard Model of Elementary Particles afr.svg\|duimnael\|280px\|Die deeltjies van die Standaardmodel.]] Die '''Standaardmodel van deeltjiefisika''' is ’n teorie in [[deeltjiefisika]] waarin drie van die ~~kragte~~vier [[basiese natuurkrag]]te ([[elektromagnetisme]], [[sterk kernkrag]] en ~~deeltjies~~[[swak kernkrag]], maar nie [[swaartekrag]] nie) en die [[elementêre deeltjie]]s wat alle [[materie]] vorm, beskryf word. Eksperimente het aangedui dat dié teorie in ooreenstemming is met [[kwantum]]meganika en die [[spesiale relatiwiteit]]steorie. ~~Dit~~ is egter nie ’n allesbeskrywende teorie van fundamentele interaksies nie, hoofsaaklik omdat dit [[swaartekrag]] buite rekening laat. Die model is in die 1970's opgestel en daarmee is die resultaat van eksperimente suksesvol voorspel. Dit is in die laaste deel van die [[20ste eeu]] in fases ontwikkel deur die werk van wetenskaplikes van oor die wêreld,<ref> Vandag is die Standaardmodel ’n algemeen aanvaarde teorie wat op vele gebiede toepasbaar is. Dit het tot onlangs voorspel dat [[neutrino\|neutrino's]] massaloos is. Die ontdekking van neutrino-skommeling (die verskynsel dat neutrino's van een [[generasie (deeltjiefisika)\|generasie]] na ’n ander omgeskakel kan word) vereis egter dat hulle ’n massa het. {{cite book \|author = R. Oerter \|year=2006 \|title=The Theory of Almost Everything: The Standard Model, the Unsung Triumph of Modern Physics \|url = https://archive.org/details/theoryofalmostev0000oert \|page=[https://archive.org/details/theoryofalmostev0000oert/page/2 2] \|publisher=Penguin Group \|edition=Kindle \|isbn=978-0-13-236678-6 }}</ref> met die huidige formulering wat in die middel 1970's gefinaliseer is met die eksperimentele bevestiging van die bestaan van [[kwark]]e. Sedertdien het die bevestiging van die [[bokwark]] (1995), [[tauneutrino]] (2000) en [[Higgsboson]] (2012) verdere geloofwaardigheid aan die model verleen. Hoewel die model uiters suksesvol blyk te wees in die verskaffing van eksperimentele voorspellings, verduidelik dit sekere verskynsels nie en is dit nie ’n [[Teorie van alles\|volledige teorie van basiese wisselwerkings]] nie. Dit verduidelik nie [[barion]]-asimmetrie volledig nie, sluit nie die teorie van swaartekrag in<ref name = DarkMatter>Sean Carroll, Ph.D., Caltech, 2007, The Teaching Company, ''Dark Matter, Dark Energy: The Dark Side of the Universe'', Guidebook Part 2 page 59, besoek op 7 Oktober 2013</ref> soos deur [[algemene relatiwiteit]] beskryf word nie en gee nie ’n antwoord op die vraag hoekom die [[uitdying van die heelal]] al hoe vinniger geskied soos moontlik deur [[donker energie]] beskryf word nie. Die model sluit ook nie enige deeltjies van [[donker materie]] in wat al die nodige eienskappe bevat wat afgelei word uit waareembare [[kosmologie]] nie. Vandag is die Standaardmodel ’n algemeen aanvaarde teorie wat op vele gebiede toepasbaar is. Dit word gebruik as die basis vir die bou van eksotieser modelle wat [[hipotetiese deeltjie]]s insluit, asook ekstra dimensies en simmetrieë soos [[supersimmetrie]] in ’n poging om eksperimentele resulate te verduidelik wat strydig met die Standaardmodel is, soos die bestaan van donker materie en neutrinoskommelings (die verskynsel dat [[Neutrino\|neutrino's]] van een [[generasie (deeltjiefisika)\|generasie]] na ’n ander omgeskakel kan word). == Materie- en kragvoerende deeltjies == Line 87 ⟶ 101: \| <math>< 3{,}5 \times 10^{-2}</math> \|} ==Verwysings== {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn\|Standard Model (physics)}} [[Lêer:Crystal txt.png\|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:nl:Standaardmodel van de deeltjesfysica\|Nederlandse Wikipedia]] * {{wikt-inlyn\|Standaardmodel}}

Standaardmodel: Verskil tussen weergawes