Akbar die Grote: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Sobaka (besprekings | bydraes) Bygewerk |
|||
Lyn 40:
'''Abu'l-Fath Jalal ud-din Muhammad Akbar''' (14 Oktober 1542 – 27 Oktober 1605, [[Oerdoe]]: {{nastaliq|جلال الدین اکبر}}), '''Akbar I''', of '''Akbar die Grote''' ([[Oerdoe]]: {{nastaliq|اکبر اعظم}} ''Akbar-e-Azam'') was een van die mees bekende 16de-eeuse [[Mogolryk|Mogolheersers]] van [[Indië]]. Hy het vir ongeveer 'n halwe eeu geregeer. Voordat hy oorlede is, het hy 'n groot en stabiele Mogolryk in Indië gevestig. Hy was 'n seldsame kulturele, artistieke en politieke sintetiseerder. In weerwil van Moslemitiese ortodoksie, het hy met Hindoevroue getrou. Hindoe's is ook deur hom in sy hofstelsel as ministers aangestel. Hy was die eerste Mogol wat vroeë Christelike sendelinge in sy hof uitgenooi het. Hy het verdraagsaamheid, pluralisme en vrede tussen [[Islam]], [[Hindoeïsme]] en [[Zoroastrisme]] bevorder. Hy het ook 'n nuwe Mogolse skool van kuns ontwikkel: 'n kuns van werklike en lewende temas, delikate uitvoering en verrassende kleur wat vroeë Hindoeïstiese en Persiese style gekombineer het.<ref>William K Stevens, ''Indian Ruler's Legacy on view in Philadelphia'', [[New York Times]], 2 Februarie 1986</ref>
== Algemeen ==
Akbar is gebore in Umarkot in Sind. Sy vader Humayun is deur die Afgaanse generaal Sher Sjah van die Indiese troon ontneem. Na 'n ballingskap van meer as twaalf jaar het Humayun die koningskap herower. In 1556 volg Akbar sy pa op. Omdat hy net 14 jaar oud was, het Bairam Khan as regent oorgeneem. In 1560 het Akbar die werklike mag deur proklamasie oorgeneem.
Die oomblik toe Akbar aan die bewind kom, het hy slegs 'n deel van die voormalige ryk beheer. Hy het die Mogul-ryk enorm uitgebrei met onder andere Malwa, Gujarat, Bengale, Kabul, Kashmir en Khandesh.
Akbar het rede gehad om bekommerd te wees oor die afwesigheid van 'n opvolger. 'n Tweeling is vir hom Hassan en Hussein gebore, maar die twee is op 'n jong ouderdom oorlede. 'n [[Soefisme|Sufi-heilige]], Sheikh Salim Chishti, wat in die dorp Sikri naby [[Agra]] gewoon het en met groot agting beskou is, het voorspel dat hy nog drie seuns sou hê. Na die geboorte van prins Salim, die eerste van die drie seuns wat inderdaad vir hom gebore is, het keiser Akbar 'n nuwe hoofstad daar gebou, Fatehpur Sikri. Maar in 1585, 'n paar jaar nadat hy daar kom woon het, moes hy die stad weer verlaat weens 'n tekort aan drinkwater. Die ander twee seuns, Murad en Daniyal, is weens hul alkoholverslawing eerder as hul vader Akbar oorlede.
In 1599 het prins Salim, die latere keiser Jahangir, in opstand gekom teen hom. Akbar het egter daarin geslaag om die rebellie te onderdruk. Natuurlik het hierdie rebellie die verhouding tussen pa en seun nie goed gedoen nie, maar Akbar het nie meer ander seuns gehad om aan [[Mag (sosiale wetenskappe)|mag]] oor te gee nie. Om 'n [[burgeroorlog]] te voorkom en om ordelike opvolging te verseker, het hy uiteindelik met sy seun versoen.
== Godsdienspolitiek ==
Een van die dinge wat keiser Akbar besonders gemaak het, was sy godsdienstige beleid. Daar word verwag dat 'n heerser uit 'n Islamitiese dinastie self 'n Moslem sou wees en die posisie van Islam in sy ryk sou bevorder. Maar reeds in die negende jaar van sy bewind, skaf hy die jizya af, die belasting wat die meerderheid nie-Moslems in sy ryk moes betaal.
In 1575 het hy die Ibadat Khanna (Huis van Aanbidding) in Fatehpur Sikri laat bou. Daar nooi hy Soennitiese Moslemgeleerdes uit om met hom te beraadslaag oor die wette wat in sy ryk van toepassing sou wees. Omdat hy hom steur aan die onenigheid oor klein sake, het hy ook Sjiïtiese Moslemgeleerdes binne 'n jaar genooi vir beraadslaging. Selfs later is Hindoe-, Joodse, Jain-, Zoroastrianse- en Christengeleerdes genooi om deel te neem aan beraadslaging. Die Christengeleerdes was Rooms-Katolieke Jesuïete uit die klein Portugese kolonie [[Goa]]. Die belangrikste onder hulle was Jerome Xaverius (1549-1617), 'n neef van die beroemde Francis Xaverius (1506-1552).
Omdat hy wou weet wat in die heilige geskrifte van die ander godsdienste geskryf is, het hy beveel dat die Atharva Veda, een van die heilige boeke van Hindoeïsme, vertaal moes word. Later het hy beveel dat die [[Bybel]] vertaal moet word.
Akbar het sy beleid van godsdienstige verdraagsaamheid geleidelik uitgebrei. In 1593-1594 het hy ook die Jode en Christene die reg gegee om hul godsdiens te beoefen en godsdienstige geboue in sy ryk te bou. Die ander in sy ryk het reeds daardie reg gehad.
Hy het probeer om hierdie beleid te ondersteun deur 'n Din-i-Ilahi te stig, letterlik: godsdiens vir God. Daar is egter baie meningsverskille oor die inhoud van hierdie 'godsdiens vir God'. Volgens sommige was dit 'n nuwe godsdiens wat die tradisies van die Soefies, die Jains en die Parsi (= aanhangers van Zarathustra) noukeurig gevolg het. Maar volgens die Indiese Moslem-geleerde Makhan Lal Roy Choudury, was dit nie meer as 'n reeks gebooie wat ruimte gemaak het vir die waarde wat elke belangrike godsdiens ingebring het en godsdienstige verdraagsaamheid bevorder het nie. Vir Choudhury beteken hierdie godsdiens nie dat Akbar sy eie Moslem-identiteit ontken het nie.
Vir baie Indiërs verwys die titel 'die Grote' nie net na die militêre en administratiewe kwaliteite van Akbar nie, maar ook na sy godsdienstige verdraagsaamheid, waardeur elke landsburger sy eie godsdiens kon ervaar.
== Dood ==
Op 27 Oktober 1605 is keiser Akbar aan disenterie oorlede. Sy seun Prins Salim het hom op 3 November 1605 opgevolg. Akbar word begrawe in die mausoleum van Akbar in Sikranda, naby Agra.
== Bronne ==
* Arnulf Camps OFM, ''Jerome Xavier S.J. and the Muslims of the Mogul Empire: Controversial Works and Missionary Activity'', Fribourg: Nouvelle Revue de Science Missionaire 1957.
* Makhan Lal Roy Choudhury, ''The Din-i-Ilahi or Religion of Akbar'', New Delhi: Munshiram Publishers 1997.
* Waldemar Hansen, ''The Peacock Throne: The Drama of Mogul India'', Trowbridge: Weidenfeld & Nicholson 1972.
== Verwysings ==
| |||