Wysiging soos op 11:20, 11 Oktober 2019 wysig Rooiratel (besprekings \| bydraes) Administrateurs 49 187 edits kNo edit summary Etiket: 2017-bronwysiging ← Ouer wysiging		Wysiging soos op 15:52, 22 Desember 2019 wysig maak ongedaan JMK (besprekings \| bydraes) 12 730 edits tekssorg Nuwer wysiging →
Lyn 15: Die blouwalvis is die grootste dier wat nog gelewe het. Daar word egter 'n aantal kleiner spesies aangetref wat meestal as dolfyne bekend staan. Die voortbestaan van walvisse word teenswoordig deur besoedeling en walvisjag bedreig. Walvisjag het daartoe gelei dat die meeste groot spesies in die [[Noordelike Halfrond]] uitgesterf het, hoewel hulle nog in relatief groot getalle in die [[Suidelike Halfrond]] voorkom. Hulle voortbestaan word nou egter ook ~~nou~~in die ~~hier~~suide bedreig. Walvisse is die soogdiere wat die beste by 'n bestaan in die see aangepas is. Anders as [[Rob\|robbe]] kom hulle glad nie uit die water nie. 'n Gestrande walvis kan ook nie na die see terugkeer nie. Daar bestaan onsekerheid oor die klassifikasie van walvisse. Volgens die algemeenste klassifikasiemetode word walvisse en dolfyne as lede van die orde ''Cetacea'' beskou, terwyl 3 subordes erken word. ŉ Ander stelsel verdeel die verskillende walvisse in 3 ordes, omdat dit blyk dat die diere uit verskillende voorgangers ontwikkel het. In die artikel word al die walvisse en dolfyne as lede van die orde ''Cetacea'' beskou. Geen lede van die suborde ''Archaeoceti'' lewe vandag nie. Volgens die groep se fossielrekord kan 3 families onderskei word. Twee lewende subordes word nog aangetref, die ''Odontoceti'' (tandwalvisse) en die ''Mystacoceti'' (die baleinwalvisse). Die suborde ''Odontoceti'' bestaan uit diere soos [[Dolfyn\|dolfyne]], [[tandwalvisse]] en [[spermwalvisse]]. Lede van die suborde is relatief klein, hoewel verteenwoordigers van die families ''Physeteridae'' (spermwalvisse) en die ''Hyperoodontidae'' groot genoeg is om walvisse genoem te word. Lede van die ''Mystacoceti'' se tande verdwyn na geboorte en word deur horingagtige plate (balein) ~~ver- vang~~vervang wat hulle gebruik om plankton (as voedsel) uit die water mee te sif. Die grootste walvisse word in ~~die~~hierdie suborde aangetref en hulle lengtes kan tussen 6 en 33 m wissel. == Liggaamsbou en voortbeweging == Lyn 26: Die ou fossielvorme het al ŉ stroombelynde, visagtige vorm met vinvormige ledemate gehad. Die vinne is gemodifiseerde ledemate, soos veral die voorste vinne se skeletstruktuurtoon. Die bekken en agterste ledemate is baie gereduseer en slegs rudimentere bene wat as spieraanhegting dien, bly oor. Die diere beweeg deur met hul horisontale stertvinne op en af te slaan. Die vin is van bindweefsel gevorm, soos ook die dorsale vin, wat saam met die voorste vinne help om die diere in die water te stabiliseer. Die voorste vinne word ook gebruik om hulle in die water te stuur. By die meeste spesies is die nekwerwels met mekaar vergroei, sodat die kop wat daarop gedra word, baie stewig aan die werwelkolom vasgeheg is. Hul kake is ook baie verleng, terwyl 2 klein, sywaarts gerigte oë en 'n paar tashare ook op die kop voorkom. Die neusopeninge of blaasgat is kenmerkend vir die 2 groepe. Dit is aan die bokant van die kop geleë en bestaan uit 'n enkele opening in die geval van die tandwalvisse en 2 by die baleinwalvisse ~~en word die blaasgat genoem~~. Wanneer die walvisse na 'n duikslag na die oppervlak kom, word die lug in die longe en luggange deur die blaasgat geblaas en 'n dampwolk is sigbaar. Die dampwolk kan in die kleiner spesies slegs in koue weersomstandighede gesien word. == Sintuie == Die oë is goed ontwikkel, hoewel sig in baie gevalle deur swak uitsig onder water belemmer word. Dit blyk ook dat die reuksintuig relatief onbelangrik is en dit ontbreek heeltemal by die tandwalvisse. Die tassintuie is vermoedelik van groter belang, hoewel gehoor die dominante sintuig is. Die diere gebruik egolokasie om voorwerpe op te spoor en hul egolokasievermoë is ~~ongeëwenaar~~ongeëwenaard in die diereryk. Die tandwalvisgehoororgane verskil van die van die baleinwalvisse, maar dit is nie bekend of daar 'n verskil in die doeltreffendheid van die 2 stelsels is nie. == Voortplanting == Lyn 46: Drie lewende [[Baardwalvis\|baleinwalvisfamilies]] word teenswoordig aangetref: die [[Gryswalvis\|gryswalvisse]] (familie ''Eschrichtiidae''), die [[Noordkaper\|noordkapers]] (familie ''Balaenidae'') en die boggelwalvisse (familie ''Balaenopteridae''). Die noordkapers verkry hul voedsel deur met 'n oop mond naby die oppervlak te swem. Water met kril stroom deur die mondopening na binne en die bek word dan gesluit. Die water word deur die tong en die mondvloer na buite gedruk, terwyl die balein die kril uitsif. Die diere is 'n maklike prooi vir walvisjagters, omdat hulle stadig swem en ook op die water bly dryf weens hul speklae nadat hulle dood is. Vier van die spesies se voortbestaan word tans bedreig. Slegs 1 spesie van die [[Gryswalvis\|gryswalvisfamile]] (''Eschrichtius gibbosus'') word tans aangetref, en daar is gevrees dat selfs hierdie spesie uitgesterf het omdat hulle meedoënloos gejag is. Hulle word slegs in die [[Stille Oseaan]] aangetref en 'n streng jagverbod het daartoe gelei dat hul getalle tot ongeveer 20  000 individue aangegroei het. Die [[Boggelwalvis\|boggelwalvisse]] (familie ''Balaenopterida''e) kan aan die groewe op hul kele uitgeken word. Sommige van die 6 lewende spesies kan besonder groot word, en die [[blouwalvis]] (''Balaenoptera musculus'') kan tot 31 m lank word en 'n massa van 160  000 kg hê. Groot getalle van die spesie is deur walvisjagters uitgemoor sodat daar tans net etlike honderde individue oorgebly het. == Sien ook ==

Walvis: Verskil tussen weergawes