[[Lêer:Berlin Philharmonie asv2018-05 img1.jpg|duimnael|Gebou - Philharmonie]]
Die '''Berliner Philharmoniker''' (voorheen bekend as die '''Berliner Philharmonisches Orchester''' in [[Duits]], en die '''Berlynse Filharmoniese Orkes''' in [[Afrikaans]]) is 'n [[Simfonie-orkes|simfonieorkes]] wat in [[Berlyn]], die hoofstad van [[Duitsland]], gesetel is. Dit word deur baie bronne as een van die beste simfonieorkeste ter wêreld beskou, en sommige kritici beskryf dit as die beste orkes.<ref>[http://www.guardian.co.uk/music/2011/feb/27/berlin-philharmonic-best-orchestra-maddocks Berlin Philharmonic: the world's best orchestra]</ref> Die orkes se huidige hoofdirigent en musiekdirekteur is die Russies geboreRussiesgebore Kirill Petrenko.
== Geskiedenis ==
Die orkes is in 1882 in Berlyn gestig deur omtrent 50 musici nadat hulle besluit het om teen die autokratiese en hardvogtige leiding van Benjamin Bilse, in wie se orkes hulle voorheen gespeel het, te rebelleer. Aanvanklik het finansiële probleme gedreig om die jong orkes te kniehalter, maar in 1887 het die konsertagent Hermann Wolff die bestuur van die orkes oorgeneem en dadelik begin beplan om die orkes se toekoms te verseker. Hy het die dirigent Hans von Bülow aangestel as die eerste hoofdirigent van die orkes.
Binne vyf jaar daarna het Von Bülow 'n unieke speelstyl vir die orkes geskep. Enkele van die dirigente wat die orkes in daardie tyd gedirigeer het, was Hermann Levi, Hans Richter, Felix Mottl, Felix von Weingartner, Ernst von Schuch as ook komponiste soos [[Johannes Brahms|Brahms]] en [[Edvard Grieg|Grieg]] en komponis-dirigente soos [[Gustav Mahler]], [[Richard Strauss]] en Hans Pfitzner.
[[Pjotr Tsjaikofski|Peter Tsjaikowski]], wat verskeie kere deur die orkes genooi is, het een keer met entoesiasme na 'n konsert opgemerk: "Die uitmundende Berlynse Filharmoniese Orkes het 'n spesiale eienskap waarvoor ek nie die gepaste uitdrukking kan vind nie, behalwe buigbaarheid. Die musici het die vermoë om hulle aan te pas by die dimensies van [[Berlioz]] of van [[Liszt]], om die arabesque -kleure van eersgenoemde weer te gee, asook die toonryke arsenaal van laasgenoemde. Behalwe daarvoor, kan hulle hulle ook aanpas by die delikate toon van [[Joseph Haydn]]. Die lede van die Orkes werk nie in die teaters nie en daarom is hulle nie uitgeput en oorwerk nie. Daarbenewens is hulle ook 'n outonome orgaan, hulle speel vir eie gewin en nie vir 'n besigheidsman wat 'n deel van die wins hou nie. Hierdie gunstige en uitsonderlike faktore dra natuurlik by tot hulle artistieke harmoniese uitvoering."
Arthur Nikisch het Hans von Bülow in 1895 opgevolg. Nikisch, aanvanklik 'n [[Viool|violis]], was 'n dirigent met kalm en ekonomiese gebare. In die 27 jaar wat hy aan die helm van die orkes was, het hy bygedra tot 'n uitsonderlike artistieke kontinuïteit. Nikisch het die orkes se repertorium uitgebrei; hy was 'n groot voorstander van Bruckner en die musiek van Tsjaikowski, Berlioz en Liszt het voorrang geniet bo die in daardie stadium moderne musiek van Strauss en [[Mahler]]. Onder die soliste wat gedurende sy termyn saam met die orkes opgetree het, tel die pianiste Ferruccio Busoni, [[Wilhelm Backhaus]] en [[Alfred Cortot]], die violiste [[Jacques Thibaud]], Carl Flesch, Bronislav Huberman, [[Jascha Heifetz]] en Adolf Busch en die tjeliste [[Pablo Casals]] en Heinrich Sclusnus.
In 1922 is Nikisch opgevolg deur [[Wilhelm Furtwängler]], 'n jong dirigent wat hom onderskei het op verskeie maniere: vir sy temperament, sy passie, sy reflektiewe en amper filosofiese houding teenoor interpretasie en sy onvergeetlike en ongewone tegniek om die tyd aan te dui met sy regterarm terwyl hy sy linkerarm gebruik het om frases of klemverskuiwings aan te dui. Furtwängler se repertorium het hoofsaaklik uit klassieke en romantiese komponiste bestaan. Hy was die hoofvertolker van [[Beethoven]], Brahms en Bruckner. Onder sy tydgenote het hy homself die meeste geskaar by die laatromantiese komponiste eerder as by die komponiste van die nuwe skool. Nogtans het hy baie gedoen om die werke van komponiste soos Hindemith, [[Prokofiev]], [[Igor Strawinski|Strawinski]] en Schönberg te bevorder. Die orkes het die [[Nazi-Duitsland|Nazi-tydperk]] sonder veel skade deurgemaak.
Die musieklewe in Berlyn het redelik vinnig herstel na die verwoesting van die stad aan die einde van die [[Tweede Wêreldoorlog]]. Die orkes het in April 1945 sy laaste konsert gehou voor die oorgawe, en het aan die einde van Mei daardie jaar weer 'n konsert gehou onder leiding van [[Leo Borchard]], sonder noemenswaardige verlies onder sy lede. Na die skielike dood van Borchard, is [[Sergiu Celibidache]], 'n jong, onbekende en onervare 33 jarige [[Roemenië|Roemeense]] dirigent, aangestel as hoofdirigent. Hy was 'n mens wat aangedryf is deur sy temperament, sy passie en fanatiese liefde vir musiek, en is oor die algemeen gekenmerk as iemand met 'n komplekse persoonlikheid. Sy konserte in die gemeenskapsaal in Zehlendorf, in die Titania-Paleis in [[Steglitz]], en later in die Musiek HoërskoolMusiekhoërskool was gekenmerk as eiesoortig en besonders.
In die daaropvolgende jare is die isolasie wat gevolg het op die kulturele beleid van die [[Nazi-Party|Nazi's]]<nowiki/>s vinnig oorkom. Internasionaal bekende dirigente en soliste, soos [[Yehudi Menuhin]], het begin om terug te keer na Berlyn. Die orkes het 'n toer van [[Duitsland]] en buurlande onderneem. Wilhelm Furtwängler het in 1946 teruggekeer en is weer aangestel as hoofdirigent in 1952. In die jaar na sy dood in 1954, is [[Herbert von Karajan]] aangestel as nuwe hoofdirigent deur die lede van die orkes. Tydens die 34 jaar as hoofdirigent van die orkes het Karajan 'n unieke kombinasie van perfeksie en styl geskep wat 'n onmiskenbare klankkenmerk op die orkes gelaat het. Die konserte, toere en tallose opnames getuig van hierdie wêreldberoemde vennootskap.
Sedert Oktober 1963 is die Philharmonie die tuiste van die orkes, in Kemperplatz, ontwerp en gebou deur Hans Scharoun. In 1987 is die Kamermusieksaal (in Duits: ''Kammermusiksaal''), in wese 'n kleiner weergawe van die groter saal, spesifiek vir kamermusiekuitvoerings bygevoeg tot die Philharmonie.
In April 1989 het Herbert von Karajan bedank as hoofdirigent, en hy is op 16 Julie 1989 in Anif, naby sy geboortestad [[Salzburg]], in [[Oostenryk]], oorlede.
Op 8 Junie 1989 het die orkes vir [[Claudio Abbado]] aangestel as hulle vyfde artistieke direkteur. Tydens Abbado se tydperk by die orkes het twintigste eeuse- musiek gereeld op die programme van die orkes verskyn, tesame met die tradisionele repertorium van klassieke en romantiese komponiste. Onder Abbado se leiding het die orkes begin om konsertuitvoerings van [[Opera|operas]] in die Philharmonie te lewer, onder andere van ''Il Viaggio a Reims'' van [[Rossini]], ''Boris Godunov'' van Mussorgksi, ''Elektra'' van [[Richard Strauss]], ''Otello'' en ''Simon Boccanegra'' van [[Verdi]], ''Wozzeck'' van [[Alban Berg]], ''Fierrabras'' van [[Schubert]] en ''Tristan und Isolde'' van [[Wagner]].
Claudio Abbado het in 1998 aangekondig dat hy weens gesondheidsredes nie na 2002 sou aanbly as musiekdirekteur nie. Op 23 Junie 1999 het die orkes vir Sir Simon Rattle aangestel as musiekdirekteur vanaf 2002. Hy beklee tans steeds die amp, maartot heten opmet 10sy Januarieuittrede 2013in aangekondig2018 daten hyis diedeur posKirill souPetrenko ontruim in 2018opgevolg.<ref> Mozarteum Brasileiro, 2000. "Berliner Philharmonisches Orchester" - Program vir konsert op 22 Mei 2000 in die Theatro Municipal, [[São Paulo]]</ref><ref>[http://www.gramophone.co.uk/classical-music-news/sir-simon-rattle-to-step-down-as-berlin-philharmonic-chief-conductor-in-2018-0 Sir Simon Rattle to step down as Berlin Philharmonic Chief Conductor]</ref>
In 2006, het die orkes aangekondig dat hulle hul rol tydens die [[Nazi]]-tydperk sou ondersoek.<ref>{{cite news | author=Agence France-Presse | title=Berlin Philharmonic Orchestra to probe Nazi-era history | url=http://www.ejpress.org/article/16386 | work=European Jewish Express |date=1 May 2007|accessdate=17 August 2007|archiveurl=https://archive.is/SzP3|archivedate=28 July 2012}}</ref> In 2007, het Misha Aster ''The Reich's Orchestra'', gepubliseer, sy studie oor die verhouding tussen die Berliner Philharmoniker en die heersers van die Derde Reich.<ref>{{cite news | author=Tony Paterson | title= Berlin Philharmonic 'was obedient servant of Hitler' | url=http://news.independent.co.uk/europe/article2900988.ece |work=[[The Independent]]|date=28 August 2007|accessdate=1 September 2007}}</ref> In 2007 is die dokumentêre film ''Die Reichsorchester'' deur Enrique Sánchez Lansch vrygestel, waarin die orkes se aktiwiteite tydens die Nazi-era ondersoek is en wat onderhoude ingesluit het met musici wat gedurende daardie era in die orkes gespeel het.
== Die klank, styl en samestelling van die Orkes ==
|