Tiananmen-betogings van 1989: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Wwikix (besprekings | bydraes)
kNo edit summary
No edit summary
Lyn 1:
[[Lêer:Tiananmen Square.jpg|duimnael|Die Plein van die Hemelse Vrede of Tiananmen-plein, die middlepuntmiddelpunt van die protesaksiesprotesaksie.]]
Die '''Tiananmen-betogings van 1989''', of die '''Tiananmen-protes''' (ook die '''Tiananmen-bloedbad''') was 'n studente-protesstudenteprotes wat op die aand van 4 Junie 1989 op die [[Tiananmen-plein]] in [[Beijing]] (China) tot 'n einde gekom het. 'n Beraamde een miljoen studente en ander burgers het oor hierdie tyd aan die protes deelgeneem. Die protes word met geweld teengestaan, wat die dood van ten minste honderde mense tot gevolg gehad het. Dit was die grootste protes teen die [[Kommunistiese Party van China]] en sy instellings sedert die 1949-revolusie.
 
Die protes het ontstaan na die dood van Hu Yaobang in April 1989 van Hu Yaobang, die hervormingsgesindehervorminggesinde sekretaris-generaal van die Kommunistiese Party. Hu Yaobang is reeds in 1987 afgesit omdat hy in 1986 met lankmoedigheid teen studente-protesstudenteprotes gehandel het. Die hele maand MeiMeimaand het die studente die plein beset, waarop selfs 'n replika van die Amerikaanse [[Vryheidstandbeeld]] (''Statue of Liberty'') geplaas is.
 
Na verskeie mislukte pogings om die betogings te beëindig, is die weermag uiteindelik ontplooi. Op die aand van 3 tot 4 Junie is die weermag deur [[Deng Xiaoping]] opdrag gegee om te vuur op die betogers en omstanders. Die skattings van die aantal sterftes wissel van honderde tot duisende. Alhoewel 'n gewelddadige reaksie as 'n moontlikheid beskou is, het die vlak van geweld tog waarnemers wêreldwyd verras.
 
Na hierdie bloedige verplettering van die betogings, is [[tenk]]s gebruik om die strate en die plein skoon te maak. Die bekendste beelde hiervan is van 'n man wat voor die kolon tenks gestaan het en hulle gestop het en internasionaal bekend staan as die 'onbekende [[tenkman]]'.
Lyn 21:
== 1989: protes op die Tiananmen-plein ==
 
In 1988 en 1989 het dit duidelik geword dat Deng se ekonomiese hervormings skadelike newe-effekte gehad het. [[Inflasie]] was dertig persent en lone is nie aangepas by die pryse van goedere nie. Daarbenewens sou die hervormings en die neiging tot meer openheid in die [[Sowjetunie]] onder leiding van [[Michail Gorbatsjof]] waarskynlik 'n belangrike rol speel in die uitbreek van studente-protesstudenteprotes op die Tiananmen-plein.
 
Studente protesStudenteprotes het op 17 April 1989 uitgebreek, eise vir politieke hervorming, die beëindiging van [[korrupsie]] binne die Kommunistiese Party en meer [[demokrasie]], word gestel. Die protesaksie het voortgeduur tot die maand Junie. Die BBC News Service skat die aantal betogers op sy hoogtepunt op 250 000. Intussen het 'n hewige magstryd in die land se hoogste beheerliggaam tussen premier [[Li Peng]] gewikkel, ondersteun deur Deng en party leier Zhao Ziyang. Die konflik is gevestig ten gunste van Li Peng. Dit het gelei tot die bloedige optrede deur die Chinese leër wat studente met tenks en soldate aangeval het. Die dodetal word geskat tussen 1500 en 3000 sterftes.
 
== Nasleep ==
[[Lêer:Tiananmen-Wroclaw-plDominikanski.jpg|duimnael|Monument vir dié protes in [[Wrocław]]]]
Die demonstrasies is beëindig en 'n groot aantal studenteleiers is tot die dood veroordeel. Baie burgers van die studente stede van Beijing en [[Guangzhou]] het na die buiteland gevlug en politieke asiel in [[Noord-Amerika]], [[Europa]] en [[Taiwan]] ontvang. Die meeste protesleiers wat gevlug het, het politieke asiel in Taiwan en die [[Verenigde State]] bekom. Van daar af organiseer hulle op 4 Junie jaarlikse plaaslike herdenkinge van die slagoffers. In Hongkong word vandag nog rondom die week van 4 Junie georganiseer met slagspreuke soos "Rehabiliteer 4 Junie" (平反 六四). In die aand word 'n stil optog met wit kerse gehou en protesliedjies gesing. Baie politieke vlugtelinge is uitweens die protes is deur die [[Hongkong]]-netwerke in die buiteland gesmokkel en na ander lande gegaangeneem.
 
Daar was wêreldwye veroordeling en ontsteltenis oor die bloedige ontruiming van die Tiananmen-plein. Ten spyte van die sterk veroordeling van die internasionale gemeenskap teen die bloedbad, het Chinese leierskap sy magbasismagsbasis versterk en Deng en sy medewerkers kon kommunisme in stand hou terwyl dit in [[Oos-Europa]] ineengestort het. Volgens 'n uitsending van Netwerk op 26 Julie 2006 was mense nog steeds aangehou op daardie tydstip wat by die 1989-opstand teenwoordig was.
 
In China is hierdie protes-aksieprotesaksie onderhewig aan streng sensuur.<ref name=VKTP19>Volkskrant [https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/het-neerslaan-van-het-tiananmenprotest-is-een-gapend-gat-in-het-geheugen-van-chinese-jongeren~b515a8a2/ Tiananmenprotest is een gapend gat in het geheugen van Chinese jongeren, 2 Junie 2019], geraadpleeg op 9 Junie 2019</ref> Skoolboeke en historiese naslaanwerke ontbreek aan verwysings na die protes, en onderwysers wat dit aanbied, sal probleme kry van die regering. In die Chinese media en op webwerwe wat in China toeganklik is, is daar niks te vinde oor die insedent nie, behalwe 'n kort partystandpunt, oor 'n suksesvolle aksie teen "teen-revolusionêre onluste". In die loop van die jaarlikse herdenking is die Chinese regering baie aktief. Op die sosiale media blokkeer sensuurprogrammatuur sekere woorde wat verband hou met die protes, soos "tenk", "studenteleier" of "4 Junie". Voor die 30-jarige herdenking in 2019 is tientalle aktiviste, insluitend joernaliste, prokureurs en kunstenaars, voorlopig in hegtenis geneem, onder huisarres of op vakansie gestuur.<ref name=NRCTP19/> Die belangrikste lede van die Moeders van die Tiananmen, 'n netwerk van gesinne van die slagoffers van daardie tyd, is sedert einde Mei ook onder verskerpte toesig.<ref>KNACK [https://www.knack.be/nieuws/wereld/chinese-overheid-opvallend-open-over-tiananmenprotest-maar-niet-in-china-zelf/article-news-1471889.html?cookie_check=1560068237 Chinese overheid opvallend open over Tiananmenprotest, maar niet in China zelf, 3 Junie 2019], geraadpleeg op 9 Junie 2019</ref> Stigter van die Ding Zilin-groep (82), wat haar 17-jarige seun verloor het, is onder huisarres geplaas.<ref name=NRCTP19>NRC [https://www.nrc.nl/nieuws/2019/06/03/tientallen-activisten-china-gearresteerd-in-aanloop-naar-herdenking-tiananmen-a3962386 Tientallen activisten in China gearresteerd in aanloop naar herdenking Tiananmen, 3 Junie 2019], geraadpleeg op 9 Junie 2019</ref>
 
Li Peng, een van China se ongewildste politici en felle teenstander van demokratisering volgens westerse standaarde, is volgens Chinese mediaberigte op 22 Julie 2019 op die ouderdom van 90 oorlede.