Postmodernisme: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Sobaka (besprekings | bydraes)
Bygewerk
Sobaka (besprekings | bydraes)
Bygewerk
Lyn 8:
 
Postmoderne kuns en literêre werke word gekenmerk deur die dikwels ironiese kombinasie. Onder invloedryke post-moderne denkers is [[Jean Baudrillard]], [[Jacques Derrida]], [[Michel Foucault]], [[Martin Heidegger]], [[Julia Kristeva]], [[Jean-François Lyotard]] en [[Richard Rorty]].
 
== Kenmerke ==
Postmodernisme word gekenmerk deur die radikale ontologiese en epistemologiese twyfel van die [[waarheid]] soos beweer word deur self-legitimerende stelsels, en - romanties - egtheid. Dit gaan oor ongeloof en wantroue in die groot verhale wat waarheid beweer, soos in [[godsdiens]], [[politiek]], [[wetenskap]] en [[kuns]].<ref name="Van Bork et al., online" /> In die beeldende kunste lei hierdie twyfel dikwels tot eklektisisme met 'n goeie dosis ironie. Op filosofiese vlak is diegene wat as postmoderniste beskou word, meer as hul voorgangers, besorg oor taalkritiek. Hulle word veral hiertoe deur Lyotard geïnspireer. Die model waarin taal 'n weerspieëling van die werklikheid sou wees, word hiermee nadruklik laat vaar. Die einde van die 'groot verhale' word verklaar (vooruitgang deur die [[tegnologie]],die [[Marxisme]] en die [[Christendom]]).
 
Postmoderniste uit alle kunsdissiplines meng ou en nuwe vorme en kombineer elemente uit elite-kultuur en populêre kultuur. Anders as moderniste, is hulle nie gekant teen die handel en [[materialisme]] van die hedendaagse kultuur nie, maar omhels dit eerder en pas dit op nuwe, dikwels humoristiese, maniere toe.<ref>Palmer e.a. (2002), bl. 1038</ref> Herhaling uit die kommersiële wêreld van verpakking en advertensies is as 'n artistieke tegniek gebruik: [[Andy Warhol]] het reeksgewyse beelde gemaak van voorwerpe soos [[Coca-Cola]] bottels en [[Marilyn Monroe]].<ref>Palmer e.a. (2002), bl. 1039</ref>
 
== Geskiedenis ==
Volgens Kevin O'Donnell is die term "postmodernisme" eers aan die einde van die negentiende en vroeë twintigste eeu deur kunstenaars gebruik en is dit vinnig in ander dissiplines aangeneem..<ref>O'Donnell, bl. 8</ref> Volgens die Van Dale Large-woordeboek van die Nederlandse taal het die Duitse filosoof Rudolf Pannwitz die term in 1917 bekendgestel.<ref>Geerts en Den Boon (1999), 2634</ref> Literatuurwetenskaplikes Hans Bertens en Theo D'haen skryf dat die term eers in 1934 op [[letterkunde]] toegepas is, naamlik deur die Spaanse kritikus Federico de Onis, en in die [[Tweede Wêreldoorlog]] na die [[VSA]] versprei is. Die manier waarop die term gebruik is, het egter niks te make met die konsepte wat tans met die postmodernisme geassosieer word nie. Dit het eers ná die oorlog die geval geword, toe die kritikus Randall Jarrell in 1946 die woord gebruik het in 'n resensie van die poësieversameling ''Lord Weary's castle'' deur Robert Lowell. In 1950 gebruik die digter Charles Olson die term om sy eie gedigte te beskryf. Daarna raak die term geleidelik ingeburger.<ref>Bertens en D'haen (1988), bl. 12-13.</ref>
 
Volgens O'Donnell is postmodernisme meer as 'n chronologiese beweging, maar 'n insig wat in verskillende tydperke voorkom. [[Modernisme]] is byvoorbeeld 'n samesmelting van uiteenlopende magte, waarin vertroue in wetenskap en tegnologie, gestimuleer deur 'n stroom nuwe uitvindings, saamgeval het met die dood van dieselfde vertroue deur die [[Eerste Wêreldoorlog]] en rampe soos die met die ''[[Titanic]]'', wat tegnologiese ontwikkelinge as voorbeelde van trots beskou het, lyk of dit ontmasker word. Volgens [[Jürgen Habermas]], verskil die meer radikale uitdrukkingsvorme van hierdie verlore vertroue en betogings teen die optimisme van moderniteit nie, van die postmoderne denke nie.<ref>O'Donnell, bl. 14-15.</ref>
 
Sedert die 1960's was die postmodernisme die dominante neiging in [[argitektuur]], letterkunde, [[poësie]] en kuns in die algemeen. Kunsstrome kom in golwe; romanse het byvoorbeeld plek gemaak vir modernisme. Dit is gevolg deur [[eksistensialisme]], wat op hul beurt weer gevolg is deur postmodernisme. Die probleem met die term postmodernisme is dat teoreties alles, enige kuns wat na die modernisme gekom het, postmodern is.
 
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
 
== Bronne ==
* Aylesworth, Gary (2015). [http://plato.stanford.edu/entries/postmodernism/ 'Postmodernism.'] Edward N. Zalta (red.), ''The Stanford Encyclopedia of Philosophy''. Spring 2015 Edition, online.
* Bertens, Hans en Theo D'haen (1988). ''Het postmodernisme in de literatuur.'' Synthese. Amsterdam: De Arbeiderspers. {{ISBN|9029502010}}
* O' Donnell, Kevin (2003). ''Postmodernism''. Oxford, Engeland: Lion Publishing plc. {{ISBN|0745950922}}
 
{{Commonskat|Postmodernism}}
 
{{Saadjie}}
{{Kontinentale filosofie}}
{{Normdata}}