Geen (genetika): Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Geskep deur die bladsy "Gen" te vertaal
 
opruim na vertaling
Lyn 1:
[[Lêer:Gene.png|duimnael|200x200px260px|Skematiese voorstelling van 'n geen op 'n chromosoom.]]
'n '''Geen''' is in die [[biologie]] 'n [[Diskrete wiskunde|diskrete eenheid]] van [[Genoom|erflike materiaal]], waarmee [[Organisme|organismesorganisme]]s [[Genetika|erflike eienskappe]] deurgee aan hul nageslag. Gene is onderdele van [[Chromosoom|chromosome]] en bestaan uit stukke [[DNS]]. Ál die gene saam bepaal die eienskappe en die funksionering van die [[Sel|sellesel]]le waaruit die organisme opgebou is.
{{Zijbalk genetica}}
'n '''Geen''' is in die [[biologie]] 'n [[Diskrete wiskunde|diskrete eenheid]] van [[Genoom|erflike materiaal]], waarmee [[Organisme|organismes]] [[Genetika|erflike eienskappe]] deurgee aan hul nageslag. Gene is onderdele van [[Chromosoom|chromosome]] en bestaan uit stukke [[DNS]]. Ál die gene saam bepaal die eienskappe en die funksionering van die [[Sel|selle]] waaruit die organisme opgebou is.
 
== Funksie ==
In die [[Wette van Mendel|klassieke genetika volgens Mendel]] kan die [[Alleel|allelalleel]] van 'n geen [[Dominansie (genetika)|dominant]], [[Resessiewe geen|resessief]] of intermediairintermediêr wees. Die dominante allelalleel is sigbaar as dit in die organisme aanwesig is deur byvoorbeeld 'n verskil in haarkleur of kleur van die [[Wette van Mendel|oë]]; die resessiewe allelalleel word alleen sigbaar as die dominante allelalleel ontbreek.
 
'n Geen bestaan in sommige organismes uit introns en eksons. Eksons is die gedeeltes verantwoordelik vir die kodering, die inligting in introns word nie in die uiteindelike geenproduk gevind nie.
 
In die sel kan individuele gene van die [[DNS]] afgelees en omgesit word in sogenaamde boodskapper-RNA (bRNA). Dié proses heet transkripsie. Aan die hand van 'n komplekse reëlmeganisme wat aandui wanneer die sel 'n behoefte het aan die eiwit wat deur die geen gekodeer word, word besluit wanneer dié bRNS gemaak moet word. Allereers word 'n pre-bRNS gemaak wat deur splitsing omgesit word in bRNS. Die bRNS word in die sel afgelees deur [[Ribosoom|ribosome]] met behulp van oordrag ''-RNS'' (tRNS) -molekules wat help om die [[Aminosuur|aminosure]] in die korrekte volgorde te plaas. Die ribosoom koppel hierdie aminosure aan mekaar om 'n polipeptied te vorm. Dié proses heet translasie of omskakeling (translasie).
 
'n Enkele bRNS kan etlike kere afgelees word, waardeur 'n polipetiedketting gevorm word. So word die eiwitkettings stuk vir stuk opgebou. Meerdere ribosome kan tegelykertyd oor die bRNS loop om eierwitkettings op te bou. As 'n eiwitketting volledig is, word die nuwe eiwitmolekuul tot 'nsy aktiewe vorm gevou. Sommige eiwitte bestaan uit 'n enkele polipeptiedketting, ander weer uit 'n hele aantal. [[Hemoglobien]] bestaan byvoorbeeld uit vier polipeptiedkettings.
 
Die volledige stel gene van 'n organisme word 'n [[genoom]] genoem. Die geskatte aantal gene in die menslike genoom is na benede aangepas. Die vorige skatting was 27 000 tot 40 000 gene, die nuwe skatting is 20 000 tot 25 000 gene.<ref>Andy Coghlan: Recount slashes number of human genes. 20 October 2004, New Scientist ([http://www.newscientist.com/news/news.jsp?id=ns99996561 Newscientiest.com])</ref><ref>Cathy Holding. Refining the genome. The Scientist 2004, 5(1):20041021-01 ([http://www.biomedcentral.com/news/20041021/01/ Refining the genome])</ref>
Die volledige stel gene van 'n organisme word 'n [[genoom]] genoem.
 
Die geskatte aantal gene in die menslike genoom is na benede aangepas. Die vorige skatting was 27 000 tot 40 000 gene, die nuwe skatting is 20 000 tot 25 000 gene.<ref>Andy Coghlan: Recount slashes number of human genes. 20 October 2004, New Scientist ([http://www.newscientist.com/news/news.jsp?id=ns99996561 Newscientiest.com])</ref><ref>Cathy Holding. Refining the genome. The Scientist 2004, 5(1):20041021-01 ([http://www.biomedcentral.com/news/20041021/01/ Refining the genome])</ref>
 
Na die ontdekking van die struktuur van die [[DNS]] word die woord "geen" gebruik vir 'n deel van die DNS-molekuul waaruit 'n [[chromosoom]] bestaan. Deesdae word dié onderwerp nog meer gekompliseerd. 'n Geen word miskien nog die beste beskryf as 'n natuurlike eenheid van erflike inligting.
 
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
 
{{Normdata}}
 
[[Kategorie:Genetika]]
[[Kategorie:Plantkunde]]
[[Kategorie:Pages with unreviewed translations]]