Wikipedia:Sandput: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
maak die sandput weer skoon. Dankie vir jou hulp Sandput! Etiket: Vervanging |
No edit summary |
||
Lyn 1:
{{Sandput}}
<!-- Wysig asseblief slegs hieronder -->
;Weergawe van Aliwal2012
Die '''aanval op Pearl Harbor'''<ref>{{Harvnb|Morison|2001|pp=101, 120, 250}}</ref> was 'n voorkomende militêre verassingsaanval<ref name="Worth">{{cite book |url=https://books.google.com/?id=l-FNnwEACAAJ&dq=Oil+embargo+Japanese+attack+on+pearl+harbor |title=No Choice but War: The United States Embargo Against Japan and the Eruption of War in the Pacific |first1=Roland H., Jr. |last1=Worth |publisher=McFarland, Incorporated |location=Jefferson, North Carolina|date=January 27, 2014 |isbn=978-0786477524 }}</ref> deur die [[Japannese Keiserlike Vloot]]lugmag op die [[Verenigde State]] (destyds 'n neutrale land) teen die vlootbasis by [[Pearl Harbor]] in [[Oahu]], 'n [[eiland]] van [[Hawaii]], net voor 08:00, op Sondagoggend, [[7 Desember]] [[1941]]. Die aanval het die volgende dag tot die formele toetrede van die Verenigde State tot die [[Tweede Wêreldoorlog]] gelei. Die Japannese militêre leierskap het na die aanval verwys as die Hawaii Operasie en Operasie AI,<ref>Prange, Gordon W., Goldstein, Donald, & Dillon, Katherine. ''The Pearl Harbor Papers'' (Brassey's, 2000), p. 17ff; [https://books.google.com/books?id=q2pFnALHfykC&pg=PA1&dq=commander+submarines+asiatic+fleet+young+pearl+harbor#v=snippet&q=%20Operation%20AI Google Books entry] on Prange ''et al''.</ref><ref>For the Japanese designator of Oahu. Wilford, Timothy. "Decoding Pearl Harbor", in ''The Northern Mariner'', XII, #1 (January 2002), p. 32fn81.</ref> en as Operasie Z tydens die beplanning daarvan.<ref>Fukudome, Shigeru, "Hawaii Operation". United States Naval Institute, ''Proceedings'', 81 (Desember 1955), bl. 1315–1331</ref>
[[Japan]] het die aanval as 'n voorkomende aksie bedoel om te voorkom dat die Amerikaanse Stille Oseaan-vloot inmeng met sy beplande militêre optrede in [[Suidoos-Asië]] teen oorsese gebiede van die [[Verenigde Koninkryk]], [[Nederland]] en die Verenigde State. In die loop van sewe uur was daar gekoördineerde Japannese aanvalle op die Amerikaanse Filippyne, [[Guam]] en [[Wake-eiland]] en op die [[Britse Ryk]] in Maleie, [[Singapoer]] en [[Hongkong]].<ref name=Gill>{{cite book|last=Gill |first=G. Hermon |title=Royal Australian Navy 1939–1942 |series=Australia in the War of 1939–1945. Series 2 – Navy |volume=1 |year=1957 |publisher=Australian War Memorial |location=Canberra |isbn= |lccn=58037940 |page=485 |url=http://www.awm.gov.au/histories/second_world_war/volume.asp?levelID=67910 |accessdate=16 Junie 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090525001721/http://www.awm.gov.au/histories/second_world_war/volume.asp?levelID=67910 |archivedate=26 Mei 2009 }}</ref>
Die aanval het omstreeks 07:48 Hawaiiaanse tyd (18:18 GMT) begin.<ref name="Prange 1941, p.174">Prange ''et al''. 7 Desember 1941, bl. 174.</ref> Die basis is aangeval deur 353 keiserlike Japannese vliegtuie (insluitend vegters, vlak- en duikbomaanvallers en torpedo-bomwerpers) in twee golwe, van ses [[vliegdekskepe]] geloods.<ref name="parillo288">{{Harvnb|Parillo|2006|p=288}}</ref> Al agt Amerikaanse slagskepe is beskadig, insluitende vier wat gekelder is. Almal behalwe ''USS Arizona'' is later weer flot gemaak, en ses is weer in diens geneem en het aan die oorlog deelgeneem. Die Japannese het ook drie [[kruiser]]s, drie [[torpedojaer]]s, 'n lugafweeropleidingsskip en een mynlêer gesink of beskadig. Altesaam 188 Amerikaanse vliegtuie is vernietig; 2 403 Amerikaners is dood en 1 178 ander gewond.<ref>{{cite web|url=http://history1900s.about.com/od/Pearl-Harbor/a/Pearl-Harbor-Facts.htm|title=Pearl Harbor Facts|work=About|accessdate=5 Oktober 2014}}</ref> Belangrike basisinstallasies soos die [[kragstasie]], [[droogdok]], skeepswerf, instandhouding, en brandstof- en torpedoorbergingsfasiliteite, sowel as die duikbootkaaie en die hoofkwartiergebou (ook die tuiste van die intelligensie-afdeling) is nie aangeval nie. Japannese verliese was gering: 29 vliegtuie en vyf miniatuur-duikbote het verlore geraak, en 64 dienspligtiges is dood. Een Japannese matroos, Kazuo Sakamaki, is gevang.
Japan het later die dag (8 Desember in [[Tokio]]) 'n oorlogsverklaring teen die Verenigde State aangekondig, maar die verklaring is eers die volgende dag afgelewer. Die volgende dag, 8 Desember, verklaar die Kongres oorlog teen Japan. Op 11 Desember het [[Duitsland]] en [[Italië]] elk oorlog verklaar teen die VSA, wat beantwoord is met 'n oorlogsverklaring teen Duitsland en Italië.
Daar was talle historiese presedente vir die onaangekondigde militêre optrede deur Japan, maar die gebrek aan enige formele waarskuwing, veral terwyl vredesonderhandelinge nog steeds aan die gang was, het president [[Franklin D. Roosevelt]] daartoe gelei om na 7 Desember 1941 te verwys as "'n datum wat in berugtheid sal bestaan" ("''a date which will live in infamy''"). Omdat die aanval sonder 'n oorlogsverklaring en sonder uitdruklike waarskuwing plaasgevind het, is die aanval op Pearl Harbor later in die Tokio-verhore as 'n oorlogsmisdaad veroordeel.<ref name="Yuma Totani 57">{{cite book |title=The Tokyo War Crimes Trial: The Pursuit of Justice in the Wake of World War II |page=57 |author=Yuma Totani |date=1 April 2009 |publisher=Harvard University Asia Center}}</ref><ref name="Stephen C. McCaffrey 210–229">{{cite book |title=Understanding International Law |pages=210–229|authorlink1=Stephen McCaffrey |author=Stephen C. McCaffrey |date=22 September 2004 |publisher=AuthorHouse}}</ref>
== Voor die oorlog in Asië begin het ==
Op 27 September 1940 het Duitsland, Japan en Italië 'n verdrag onderteken: die Driemoonthedeverdrag. Dit beskryf dat hulle mekaar se leidende posisie in die nuwe orde, die nuwe wêreld, soos hulle dit gesien het, sou ondersteun. Hulle het mekaar ook militêre steun belowe as een van hulle aangeval sou word.
Verdrae is al vantevore gesluit, maar dit was besonders omdat dit ekstra sekuriteit beteken as die Verenigde State van Amerika aan die Tweede Wêreldoorlog sou deelneem. Almal het gedink dat hierdie oorlog binnekort wêreldwyd sou versprei. Duitsland het [[Oostenryk]] en Sudetenland reeds in 1938 oorgeneem en [[Pole]] in September 1939 binnegeval. Die aanval op Pole het tot 'n reeks Europese oorlogsverklarings gelei wat op 10 Mei 1940 tot die Duitse aanval in westelike rigting sou eskaleer.
In 1940, tydens die [[Slag van Duinkerken|ontruiming van Duinkerken]], het die Verenigde Koninkryk byna al sy militêre materiaal verloor en die aantal soldate het ook skerp gedaal. Na 'n versoek om hulp, het die Britte spoedig wesenlike steun van die Verenigde State ontvang. Dit dui duidelik aan wie se kant Amerika was, maar die land was nog steeds amptelik neutraal.
== Waarom Japan die VSA aanval ==
In 1940 het Frankryk oorgegee, waarna Japan [[Indo-China]], wat voorheen onder Franse beheer was, beset het. [[Siam]] (hedendaagse Thailand) is ook onder druk geplaas om die Japannese 'beskerming' te aanvaar. In antwoord daarop het Nederland en die Verenigde State hul olie-uitvoer gestaak. Die Amerikaners het egter meer gedoen: hulle het embargo's op skroot, [[staal]] en vliegtuigbrandstof opgelê. Hierdie beperkings het Japan afgesny van die hulpbronne wat hy benodig. Japan was bang om aansien te verloor weens hierdie maatreëls en die bevelvoerder van hul vloot het gesê: Oorlog of vrede is nou 'n kwessie van lewe of dood.
Ongeveer dieselfde tyd voel Japan deur die VSA bedreig omdat die VSA militêre toerusting aan die Verenigde Koninkryk (vir die stryd teen Duitsland) verskaf het, en dus indirek (via die verdrag) aan 'n Japannese vyand. Om homself te verdedig, het die VSA 'n basis in die [[Stille Oseaan]] benodig omdat ander basisse, wat naby Japan geleë was, te ver weg was om strategiese doelwitte na te streef en Japan in 'n kort tydjie te kon bereik. Hulle het ook magte nodig om hul posisie in die [[Filippyne]] te beskerm.
Die mees strategiese posisie vir 'n basis was Pearl Harbor, 'n hawe in Oahu, 'n eiland van Hawaii. Dit is hier waar die Amerikaners 'n groot vloot opgebou het. Alhoewel dit sterk was, het dit nie alle skepe in die Stille Oseaan-vloot ingesluit nie, omdat verskeie vliegdekskepe en baie vliegtuie in die Atlantiese Oseaan aan diens was.
Vir meer beskerming het die Amerikaners ook hul magte in die Filippyne uitgebrei om die Japannese te waarsku oor hul mag en teenwoordigheid in hierdie gebied. In Julie 1941 is die gewapende magte in die Filippyne weer uitgebrei. Hierdie keer met [[Boeing B-17 Flying Fortress|B-17-bomwerpers]]. Die Amerikaners het gedink hierdie vliegtuie sal die Japannese afskrik om die Filippynse eilande aan te val.
Terselfdertyd was Japan in 'n slegte ekonomiese situasie en het gedink aan uitbreiding in die omliggende lande om die broodnodige geld uit kolonies te kry. Hulle wou eintlik die leidende nasie in [[Suidoos-Asië]] word, met 'n besondere belangstelling in [[Nederlands-Indië]]. Maar Japan wou ook al die Britse, Nederlandse, Franse en Portugese gebiede in die Verre Ooste oorheers. In werklikheid wou Japan die hele Stille Oseaan beheer, en dit was duidelik dat die teenwoordigheid van 'n Amerikaanse militêre basis in hierdie oseaan ongewens was.
In 1941 het die Japannese uit Nederland of ander Europese lande weinig gevrees, omdat hulle hul reeds aan die Duitsers oorgegee het, of nog besig was om hul land teen die Duitsers te verdedig. Die enigste mag wat Japan verhoed het om die Stille Oseaan te beheer, was die VSA. Japan kan 'n bedreiging vir die VSA inhou, en daarom was dit nie wenslik vir die Amerikaners dat die Japannese terselfdertyd so 'n groot gebied met soveel militêre mag moes beheer nie.
Die Amerikaanse verdediging, wat natuurlik die bedreiging van die Japannese besef het, het baie vlugte vanaf Pearl Harbor gemaak. Veral noord en noordwes is baie gepatrolleer. Hulle het na 'n radius van ongeveer 560 km van die hawe af gevlieg. Weens 'n tekort aan vliegtuie het hierdie patrollies egter nie volle beskerming gebied nie.
== Die hawe ==
Pearl Harbor is meer as 3 600 kilometer van [[San Francisco]] af en was gewild onder Amerikaanse matrose. As die vyand 'n skip in die hawe-ingang sou sink, was die basis onbruikbaar. Die vloot het drie uur nodig gehad om die oop see te bereik. Toe die vloot binne was, bied dit 'n aantreklike teiken, saam met al die voorrade en bergingsplekke. Dit sou egter miljoene dollars kos om die vloot ten volle te mobiliseer en die vloot te laat uitvaar en geen bevelvoerder wou die risiko loop om so 'n bevel te gee nie.
Admiraal James Richardson, bevelvoerder van die basis in Mei 1940, het gevind dat die skepe in veilige hawens aan die Amerikaanse weskus hoort. Toe hy president [[Franklin D. Roosevelt]] met sy besware nader, is hy van sy pos onthef en vervang deur Admiraal Husband Kimmel.
== Tydlyn tot 7 Desember 1941 ==
Reeds op 16 Oktober 1941 was die Amerikaanse media bewus van die dreigende situasie. Hulle het aandag gegee aan hierdie bedreiging in hul nuusartikels. Die mense van Amerika voel egter heeltemal beskerm deur hul leër en stuur hul min hieraan. Henry Stimson, wat destyds 'n minister van verdediging was in Amerika, was deeglik bewus van die bedreiging, want in antwoord op die nuusartikels het hy gesê: "Dit is nou 'n tyd om te wag vir Japan om die eerste stap te neem, waarna ons hulle onmiddellik kan aanval."
Japan en Amerika het nog met mekaar onderhandel, maar dit het nie vlot verloop nie. Op 5 November is ses boodskappe onderskep dat die onderhandelinge met Amerika voor 25 November afgehandel moes wees.
Die leier van die Japanse oorlogsoperasie, [[Isoroku Yamamoto]], wou beheer neem oor die hele Suidelike Stille Oseaan-streek en het daarom 'n strategie ontwikkel om Pearl Harbor, die Filippyne en alle ander nie-Japannese plekke in hierdie gebied tegelykertyd aan te val. Hy het sy plan hiervoor op 7 November voorgelê en dit plan Z genoem.
=== Plan "Z" ===
Niemand in die Japannese vloot het Pearl Harbor beter geken as Yamamoto nie. 'n Kaart van die basis waarop hy allerhande notas gemaak het, hang in sy kajuit op sy vlagskip ''Nagato''. Omdat alles op die basis met 'n vaste reëlmaat verloop, kon hy weet wanneer hy die grootste skeepskonsentrasie daar kon vind. Die verdediging teen vliegtuie was onvoldoende en hy het geglo dat 'n lugaanval 'n groot kans op sukses het. Hy is geïnspireer deur Admiraal Heihachiro Togo en het sy plan na sy Z-sein tydens die Slag van Tsushima (1905) vernoem.
Hy het ook geweet dat op 11 November 1940, tydens 'n aanval op die Italiaanse vloot in [[Tarente|Taranto]], vier-en-twintig Britse vliegtuie drie slagskepe gesink het met slegs drie [[torpedo]]s. Die Amerikaners het ook die belangrikheid van hierdie aanval erken, maar Admiraal Kimmel weier om anti-torpedonette in Pearl Habor te installeer omdat dit die vryheid van beweging van sy skepe sou belemmer.
Yamamoto het verkies om eerstens die slagskepe uit die konflik te stel omdat hy gedink het dit sou 'n harde slag vir die Amerikaners wees. Toe hy sy plan om Pearl Harbor aan te val met vliegtuie wat van vliegdekskepe opereer aan kaptein Minoru Genda, 'n spesialis in lugaanvalle, voorlê, word hy aangeraai om eers op die Amerikaanse vliegdekskepe te fokus omdat hulle die grootste bedreiging vir die Japannese Keiserlike Vloot inhou.
Japan het twee van die grootste vliegdekskepe ter wêreld gehad: die ''Akagi'' (36 500 ton) wat 91 vliegtuie kon vervoer (groter as die Amerikaanse ''Lexington'' en ''Saratoga'') en die 38 200 ton wat ''Kaga'' heet. Saam met die ''Hiryu'', ''Soryu'', ''Zuikaku'' en ''Shokaku'', het die Japannese Keiserlike Vloot ses vliegdekskepe gehad. Genda wou al ses van hulle gebruik vir die aanval (441 vliegtuie in totaal) saam met 'n voorwaartse mag van duikbote. Torpedo's is verkies omdat hulle kragtiger en akkurater is as bomme.
Alhoewel Yamamoto self die aanval wou lei, was dit nie moontlik nie omdat hy te veel ander verantwoordelikhede gehad het. Die keuse val op Chuichi Nagumo. Hy was nie 'n vliegtuigkenner nie, maar is aangestel weens sy senioriteit. Hy was oorweldig deur die grootse verantwoordelikheid van sy taak, maar het homself getroos met die gedagte dat die aanval moontlik nie sou voortgaan nie. Immers, Japan was nog nie in oorlog met die VSA nie. Boonop moes die plan nog deur die Japannese opperbevel goedgekeur word.
=== Twyfel oor die Plan Z ===
Keiser [[Hirohito]] is in die duister gehou deur sy ministers en generaals oor hul konkrete planne om die Amerikaanse basis in Pearl Harbor uit te skakel. Op 5 September 1941 het die keiser Prins Konoe 'n oudiënsie toegestaan waarin hy met afgryse verneem het dat voorbereidings vir 'n oorlog voorrang geniet bo [[diplomasie]]. Hy het onmiddellik 'n paar senior offisiere, genl. Sugiyama en Admiraal Nagano, ontbied om duidelikheid te gee. Hulle het hom verseker dat 'n diplomatieke oplossing steeds hul voorkeur was. Die volgende dag, tydens die keiserlike konferensie, word die saak weer aan die orde gestel. Toe hulle gevra word of voorbereidings vir 'n oorlog bo diplomasie verkies sou word, bly Sugiyama en Nagano stil en laat ander praat.
Toe gebeur daar iets wat byna nooit gebeur het nie. Die keiser, wat veronderstel was om die konferensie as voorsitter te lei en nie aktief aan die beraad deel te neem nie, het opgestaan en gesê:
"Ons is baie spyt dat die Opperbevel dit nie nodig geag het om die saak met ons uit te klaar nie."
Hy het 'n deel van 'n gedig aangehaal:
"Aangesien ons almal broers in hierdie wêreld is, waarom is die golwe en die wind so onrustig?"
Na hierdie ernstige oortreding van die keiserlike protokol was daar 'n minuut lange stilte waarin die teenwoordiges probeer om die onverwagte uitval met hul keiser te verwerk. Uiteindelik neem Admiraal Nagano die woord en verseker Hirohito van hul lojaliteit aan die keiser, dat hulle die belangrikheid van diplomasie erken en dat hulle baie jammer was om die keiser in hul optrede teleur te stel. Volgens Konoe het hulle die vergadering in 'n baie gespanne atmosfeer afgesluit.
Yamamoto het sy plan aan Genda en later aan die vloot voorgelê, maar in laasgenoemde het hy baie weerstand ontvang. Baie individue het gedink die plan is te omvattend. Yamamoto was daarvan oortuig dat Amerika, as daar 'n oorlog sou uitbreek, 'n verwoestende hou toegedien sal moet word, sodat Japan die Filippyne, [[Malakka]] en die Nederlands-Indiese Eilande ongehinderd sou kon beset voordat die Amerikaanse vloot kon herstel. Sy kollegas het steeds die beslissende mag van slagskepe aanvaar, waarvan Japan twee gehad het: die ''[[Japannese slagskip Yamato|Yamato]]'' en die ''Musashi''.
== Tydlyn tot 7 Desember 1941 (vervolg) ==
Ondanks die besluit om Plan Z in werking te stel, het Japan steeds met Amerika onderhandel om te probeer om nie agterdog te wek nie. 'n Onderhandelingsvoorstel is toe op 10 November aan die destydse Amerikaanse minister van buitelandse sake, Cordell Hull, gestuur. Die Amerikaners het hierdie voorstel egter geïgnoreer en daarom, tien dae later, het Saber Kurusu, die Japannese onderhandelaar, 'n nuwe voorstel gemaak. Die sperdatum wat vir 25 November geskeduleer was, is ook tot 29 November uitgestel.
Weens die dreigende situasie het die Amerikaanse minister van Verdediging weereens 'n treffende verklaring gemaak: Die vraag is hoe ons hulle moet maneuver in die posisie om die eerste skoot af te skiet, sonder om te veel gevaar en skade aan onsself te doen. Dit wys weereens dat Amerika deeglik bewus was van die bedreiging en ook [[oorlog]] wou hê, sonder om 'skuldig' te wees.
Die Japannese media het op 25 November berig dat 'n groot vloot die Japanse hawe verlaat het. Volgens hulle vaar dit deels na die Filippyne en deels na die Straat van Formosa, die suidooste van China. In werklikheid het die vloot eers 'n dag later vertrek. Op daardie dag het Nagumo, die vise-admiraal van die Japannese vloot, die Baai van Hitokappu (湾 冠 湾, Hitokappuwan) aan die oostekant van Etorofu verlaat met 6 vliegdekskepe, 423 vliegtuie, 2 slagskepe, 28 duikbote, 2 kruisers en 11 [[torpedojaer]]s. Dit is duidelik dat die vliegdekskepe in hierdie vloot relatief oorverteenwoordig was, maar dit was logies, want die bedoeling was om met die vliegdekskepe aan te val. Die ander skepe se enigste taak was om hierdie kosbare oorlogsplatforms te beskerm. Daar was streng radiostilte tussen die skepe vanaf die vertrek gehandhaaf, sodat die Amerikaners hulle nie sou opmerk en opspoor nie.
In antwoord op die onderhandelingsvoorstel van Saber Kurusu op 20 November het Cordell Hull 'n teenvoorstel ingedien. Hierin het hy egter sulke hoë eise gestel dat dit reeds vooraf duidelik was dat Japan nie hierop sou reageer nie. Nog 'n aanduiding dat Amerika probeer het om 'n oorlog te begin sonder om die eerste stap te neem. 'n Dag na Hull se voorstel het die Amerikaanse Oorlogsminister, Henry Stimson, boodskappe aan die Stille Oseaan-vloot gestuur. Hy het gewaarsku teen moontlike vyandelike optrede van Japan.
Japan het gevoel dat daar ná die mislukking van diplomatieke pogings geen ander keuse as oorlog was nie. Nietemin het hulle nog met Amerika onderhandel om te laat blyk dat hulle steeds die voorneme was om die diplomatieke weg te volg.
Enkele individue binne die Amerikaanse regering wou hê dat nuwe waarskuwings oor 'n moontlike dreigende oorlog uitgestuur moet word, maar die leër se opperbevel het geweier omdat hul bang was dat dit 'n valse alarm sal wees. Tog is daar vanaf daardie tyd stil aanduidings van 'n moontlike aanval gevind. Die [[FBI]] het byvoorbeeld 'n boodskap oor 'n dreigende oorlog onderskep, maar hierdie boodskap geïgnoreer omdat hulle nie paniek wou saai nie.
As gevolg van die al hoe duideliker dreigemente van oorlog, het die Amerikaanse vloot teen 5 Desember 1941 besluit om van sy skepe te ontplooi. Daarom is 'n vliegdekskip na Midway, noordwes van Hawaii, gestuur. Twee ander vliegdekskepe is na 'n ander gebied gestuur. Al hierdie skeepsbewegings het weer gewys dat Amerika bewus was van die bedreiging wat Japan inhou. Ondanks hierdie maatreëls, was magte by Pearl Harbor tog nie oplettend genoeg nie, soos later sou blyk.
Op 6 Desember ontsyfer 'n Amerikaanse telegrafis enkele Japannese boodskappe wat 'n paar dae gelede al onderskep is. In die ontsyferde berigte blyk dit duidelik vir hom dat daar aanduidings van oorlog was, maar sy toesighouer wou dit nie aanvaar nie. Inteendeel: hy eis dat die telegraafoperateur hierdie boodskappe moet ignoreer.
Op 6 Desember het Hirohito, die destydse keiser van Japan, 'n boodskap van die Japannese-Stille Oseaan-vloot ontvang. Hierdie boodskap is vinnig beantwoord. Op 7 Desember, 10:32 plaaslike tyd, het Franklin D. Roosevelt gelees dat Japan nie oorlog teen Amerika verklaar het nie, maar dat hy tot die gevolgtrekking gekom het dat verdere onderhandeling met Amerika nie meer nuttig was nie.
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Geskiedenis van die Verenigde State van Amerika]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Japan]]
[[Kategorie:Veldslae tydens die Tweede Wêreldoorlog|Aanval op Pearl Harbor]]
| |||