Struktuur van die Aarde: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Besig |
Besig |
||
Lyn 1:
[[Beeld:Earth-crust-cutaway-af.svg|thumb|
Die '''struktuur van die Aarde''' kom ooreen met dié van ander [[aardplaneet|aardplanete]]. Omdat die Aarde makliker is om te bestudeer as die ander aardplanete, word die indeling van die Aarde in [[planetologie]] as standaard gebruik waarmee ander planete vergelyk kan word. Die Aarde word ingedeel in "sfere", wat onafhanklik van mekaar bestudeer word, maar ook onderling met mekaar verband hou. As geheel kan die Aarde dus ook as ’n stelsel beskou word: die stelsel Aarde.
Lyn 16:
Kennis oor die biosfeer kom veral uit [[biologie]] en [[ekologie]]. Die hidrosfeer word in [[hidrologie]] en [[oseanografie]] bestudeer.
[[Beeld:Topo.jpg|thumb|300px|Die dikte van die [[aardkors|kors]] in vergelyking met die hoogteligging van die aardoppervlak. Die swart kontoerlyne dui die dikte van die kors aan en die kleure die hoogte ten opsigte van seevlakke.]]
==Vaste Aarde==
Dit is nie moontlik om die diep binnekant van die Aarde direk waar te neem nie. Daar is egter wel indirekte maniere om meer oor die struktuur daarvan te wete te kom. Die belangrikste is [[seismologie]], waar gegewens oor die binnekant van die Aarde uit seismiese golwe versamel kan word. Ook kan materiaal wat deur [[vulkaan|vulkanisme]] en [[plaattektoniek]] na bo gedwing word, bestudeer word soos wat in [[petrologie]] en [[geochemie]] gebeur.
===Chemiese indeling===
Die vaste Aarde word volgens chemiese samestelling in rofweg drie skille ingedeel: die [[aardkors|kors]], [[aardmantel|mantel]] en [[aardkern|kern]]. Die grens tussen die kors en mantel word die [[Mohorovičić-diskontinuïteit]] (kortweg "Moho") genoem en die grens tussen die mantel en kern die [[Wiechert-Gutenberg-diskontinuïteit]].
Die kors is chemies nie [[homogeen]] nie. Rofweg kan dit opgedeel word in die [[mafies]]e oseaankors en die [[felsies]]e kontinentale kors. By die kontinente is die kors boonop veel dikker (gemiddeld sowat 35 km) as onder die oseane (gemiddeld sowat 8 km). Op ’n paar (seldsame) plekke ontbreek die kors selfs heeltemal en kom [[Aardmantel|mantelgesteente]] op die oppervlak voor.
Die mantel word deur seismoloë as redelik homogeen beskou. Die oorsaak kan wees dat [[Konveksie|mantelkonveksie]], die stroming van vaste gesteentes, op geologiese tydskale in die mantel plaasvind vanweë die warmtestroom uit die binnekant van die Aarde. In die mantel kom mineralogiese faseoorgange voor vanweë die toename in [[druk]] en temperatuur met die diepte, wat diskontinuïteite vorm waarop seismiese golwe weerkaats of afgebuig word. Die belangrikste faseoorgang lê op 660 km, waar die [[mineraal]] [[olivien]] van ’n [[spinel]]struktuur oorgaan in ’n kompakter [[perovskiet]]struktuur. Die mantel word met hierdie diskontinuïteit langs onderverdeel in ’n bomantel (vlakker as 660 km) en ’n ondermantel (dieper as 660 km).
Die kern kan in twee dele onderverdeel word: ’n buitekern, van volledig gesmelte metale, en ’n binnekern, wat uit vaste metale bestaan. Albei bevat hoofsaaklik [[yster]] en [[nikkel]].<ref>Jacobs, J.A., 1953: ''The Earth’s inner core'', Nature 172, p. 297–298.</ref> In die vloeibare metaal van die buitekern vind strominge plaas, wat as ’n enorme soort [[dinamo]] die Aarde se [[magneetveld]] veroorsaak.
==Skakels==
| |||