Jerusalemgangers: Verskil tussen weergawes

Min is bekend oor die agtergrond en ontstaan van die Jerusalemgangers. Hul opvattings was 'n eienaardige vermenging van godsdiens en politiek. Hulle het Brittanje byvoorbeeld beskou as een van die horings van die dier in die Bybelboek [[Openbaring]]. Hul leier was [[Johan Enslin|Johan Adam Enslin]] (1800–1852), ’n eertydse smous in die [[Kaapkolonie]], wat omstreeks 1846 in die omgewing van [[Winburg]] as "die profeet" bekend was. Van die ander lede van sy trekgeselskap was Jacob Erasmus, Stoffel de Wet, Paul Roos<!-- geen skakel asseblief; hy was nie 'n Springbok nie --> en Jurie Bekker. Die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk|NG]] predikant dr. [[William Robertson]] het reeds in 1836 in die Swartberge tussen die Groot- en Klein-Karoo met die groep mense in aanraking gekom wat oor land na [[Jerusalem]] wou trek. Van die families wat tot dié groep behoort het, byvoorbeeld die De Beers en De Klerks, kan in ’n mate met die [[Slagtersnek-rebellie]] (1815–'16) verbind word, een van die vernaamste aanleidende oorsake van die emigrasie of Groot Trek uit die Kaapkolonie.<ref>{{af}} Swart, M.J., e.a. (red.). 1980. ''Afrikaanse Kultuuralmanak''. Auckland Park: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge.</ref>

 

 

== Beweegredes ==

 

Dr. Bouke Spoelstra meen "hierdie bewering pas nie by die houding van die toonaangewende latere Gereformeerdes teenoor die Kaapse bedieningskommissies nie. Casper Kruger was (trouens) ds. (Andrew) [[Andrew Murray|Murray]] se gids tydens sy ontmoeting met die Marico-party."<ref>{{af}} Spoelstra, dr. Bouke. 1963. ''Die Doppers in Suid-Afrika 1760–1899''. Kaapstad, Bloemfontein, Johannesburg: Nasionale Boekhandel Bpk.</ref> Volgens De Beer het die groep in 1844 uit Natal getrek "wegens de annexatie". Hierop grond dr. Spoelstra sy aanname: "Dit het dus niks met 'n Jerusalemtrek te doen nie, maar wel met 'n radikale afkeer van enige Engelse heerskappy."

 

 

 

 

Dit was destyds beeldspraak onder Voortrekkers, van wie baie net die [[Statebybel]] as leesstof gehad het, om 'n eie vrye politieke heenkome voor te stel met die land Kanaän of stad Jerusalem. Selfs [[Andries Pretorius]] het op ’n keer gesê: "Soo wy niet eensgezind en voll liefde blijven, sullende wy nim(m)er den aartschen nog Heemelschen Canan of Jerusalem beryken, maar meer als veertig jaren sullen om loopen." <ref>{{af}} Spoelstra, dr. Bouke. 1963. ''Die Doppers in Suid-Afrika 1760–1899''. Kaapstad, Bloemfontein, Johannesburg: Nasionale Boekhandel Bpk.</ref> Voorts het hul medeburgers hulle nie as 'n godsdienstige sekte beskou nie, so nie sou J.A. Enslin nie in 1851 die benoeming tot kommandant-generaal ontvang het nie. En hul afkeer van 'n predikant uit die Kaapse staatskerk het ook by ander Voortrekkers voorgekom. Volgens dr. Spoelstra sou 'n sektariese groep ook nie so natuurlik in die [[Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika|Gereformeerde Kerk]] kon oplos nie.

Hy het hom vereenselwig met die “onderdaanen” van die Volksraad en op godsdienstige gronde gepleit dat reg moet geskied. Van ’n verdere trekplan na Jerusalem het hy nie melding gemaak nie, hoewel hulle gemeen het hulle sou Jerusalem maklik oorland kon bereik met die "Nyl" langs. Die Jerusalemgangers was oortuig die beloofde land kon nie te ver wees nie aangesien hulle Arabiese perde in die besit van inboorlingstamme waargeneem het.<ref>{{en}} Potgieter, D.J. (ed.) 1972. ''[[Standard Encyclopaedia of Southern Africa]]''. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).</ref> In die ''[[Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek]]'' skryf J.P. Claasen die Jerusalemgangers het wel voorbereidings vir die tog na Jerusalem getref. Mietjie Gouws het byvoorbeeld begin beskuit bak en biltong droog en lede van die groep het rondvertel haar rate sou die trekkers teen siektes en kwale kon beskerm. Hulle het die Nederlandse bemiddelaar tussen die Boerefaksies in Transvaal [[Hendrik Bührmann|H.T. Bührmann]] (1822–1890)<ref>{{af}} De Kock, W.J. (hoofred. tot 1970) en [[D.W. Krüger|Krüger, prof. D.W.]] (hoofred. sedert 1971). 1972. ''[[Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek]]'', deel II. Pretoria: Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing.</ref> uitgevra hoe ver Jerusalem van Marico was. Hulle het gemeen die trek sou nie langer as ses weke of twee maande met die ossewa duur as alles goed sou gaan nie. Die Nederlander het hulle probeer duidelik maak dat Jerusalem omtrent sewe of agt maal sover as Kaapstad van Rustenburg af was, dat daar onoorkomelike moeilikhede in die weg was, dat hulle geen Moses het nie en dat Palestina indertyd 'n halfwoestyn en rowersnes was.<ref>{{af}}[[D.W. Krüger|Krüger, dr. D.W.]] in [[N.H. van der Walt|Van der Walt, ds. N.H.]] 1937. ''Almanak van die Gereformeerde Kerk in Suide-Afrika vir die jaar 1938''. Potchefstroom: Administratiewe Buro.</ref>

 

 

Die Enslin-party was in Marico nie geliefd nie, veral omdat hulle so vurig teen die betreklik verligte [[Andries Pretorius]] gekant was. Hulle het hom veral gewantrou omdat hy aanvanklik in die Britse anneksasie van Natal berus het. Toe hy met die Engelse by Sandrivier onderhandel, het hulle gemeen dat hy hulle aan die Engelse uitverkoop. Enslin was op die punt om met 'n gewapende demonstrasie sy afkeur te betuig, toe die geelkoors hom met 'n groot deel van sy volgelinge afgemaai het. Die res van die Voortrekkers het gevra Pretorius moet vir hulle 'n ander kommandant aanwys omdat hulle nie bereid was om onder Enslin te dien nie. 'n Geskil met Pretorius het tot 'n hofgeding aanleiding gegee. Hy is dan ook plegtig gebrandmerk as die draak van Openbaring 12:4. Die groep het geweier om die staatsgesag te aanvaar tensy Enslin hul kommandant was. Die Volksraad het die probleem in 1851 probeer oplos deur Enslin as kommandant net van sy eie groep aan te stel.