Ietermago: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
AWS
Skakels
Lyn 21:
| range_map_caption = Verspreiding
}}
[[Lêer:Pangolin defending itself from lions (Gir Forest, Gujarat, India).jpg|duimnael|260px|'n Opgerolde ietermago wat homself teen [[Leeu|leeus]] probeer beskerm.]]
 
Die '''ietermago''' (ook '''ietermagog''' of '''ietermagô''') is 'n [[soogdier]] in die [[orde (biologie)|orde]] ''Pholidota''. Daar is slegs een oorgeblewe [[familie (biologie)|familie]] (''Manidae'') en een [[genus]] (''Manis''), wat uit agt [[spesie]]s bestaan. Daar is ook 'n aantal uitgestorwe [[Wetenskaplike klassifikasie|taksonomiese]] groepe. Ietermagos is die enigste soogdiere wat harde skubbe op hulle vel het. Hulle word in die [[Trope|tropiese]] streke van [[Afrika]] en [[Asië]] aangetref. Die ietermago word soms met die [[Amerika]]anse [[gordeldier]] vergelyk, maar dié het 'n beenagtige dop en word onder 'n ander familie en orde geklassifiseer.
 
Ietermagos is nagdiere en gebruik hulle goed ontwikkelde reuksintuig om [[Insek|insekte]] te vind.
Die naam "ietermago" is waarskynlik afkomstig van [[Tswana]]: ''machocho'' ("mier") of ''magogwe'' ("ratel"). Die woordvorming van "ietermago", asook die habitat en rol van die dier in die bygelowe van inheemse Suid-Afrikaanse stamme, ondersteun dié herkoms van die woord.
 
== Etimologie ==
Ietermagos is nagdiere en gebruik hulle goed ontwikkelde reuksintuig om insekte te vind.
Die naam "ietermago" is waarskynlik afkomstig van [[Tswana]]: ''machocho'' ("[[mier]]") of ''magogwe'' ("[[ratel]]"). Die woordvorming van "ietermago", asook die [[habitat]] en rol van die dier in die bygelowe van inheemse Suid-Afrikaanse stamme, ondersteun dié herkoms van die woord.
 
== Voorgeskiedenis ==
Ietermagos het reeds miljoene jare gelede voorgekom en was vroeër meer wydverspreid as vandag. Ietermagofossiele wat uit die [[Oligoseen]] en [[Mioseen]] dateer is in [[Europa]] gevind. Ook in Asië, waar die dier tans nog voorkom, is fossiele gevind wat uit die [[Pleistoseen]] dateer.
 
In Afrika is daar slegs een [[fossiel]] gevind, moontlik dié van ''[[Suider-Afrikaanse ietermagog|Manis temminckii]]'', in die Nelsongrot naby [[Plettenbergbaai]]. Dié fossiel dateer uit die [[Laat- Pleistoseen]].
 
'n Onlangse groot [[Filogenie|filogenetiese]] ontleding wat fossiele asook huidige soogdiere beskou het, het die Pholidota as 'n sustergroep van die [[Carnivora]] geplaats. (Halliday 2015) <ref>''Resolving the relationship of Paleocene Placental mammals'', {{Outeur|Thomas J. D. Halliday, Paul Upchurch, Anjali Goswami}} Biological Reviews 92(1) 2015, 521-550</ref> Dit sluit ook ''Eurotamandua'' in, 'n fossiel wat in Europa gevind is en baie soos 'n Suid-Amerikaanse tamandua (miervreter) lyk. Dit is eers as 'n lid van die [[Xenarthra]] gesien, wat talle navorsers verbaas het, omdat dit 'n Suid-Amerikaanse groep is en nie 'n Europese een nie. Daar is later gedink dat dit tot 'n orde "Afredentata" behoort wat tot die Afrotheria sou behoort. 'n Posisie binne die Pholidota en dus die noordelike Laurasiatheria as 'n ietermago sonder skubbe maak meer sin.
 
Halliday se ontleding dui ook aan dat talle soogdiere uit die Paleogeen waarvan die taksonomie onduidelik is, soos heelparty lede van die sogenaamde "Condylarthra" -wat sterk polifileties blyk te wees- verwant aan die Pholidota kan wees. Een van daardie groepe is die [[Palaeanodonta]], 'n tweede die [[Creodonta]].