Tafelberg: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Besig
Besig
Lyn 91:
Tafelberg is die noordelikste punt van ’n 50 km lange en rofweg 6-10 km breë plooibergreeks wat die ruggraat van die Skiereiland vorm. Die reeks strek van die [[Kaap die Goeie Hoop]] in die suide tot by Tafelberg, Duiwelspiek, Leeukop en Vlaeberg in die noorde. Tafelberg is die hoogste punt van die reeks, wat parallel met die ander Kaapse Plooiberge oos daarvan op die vasteland loop.
 
== Plante en diere ==
===Flora===
[[Beeld:Peninsula Sandstone Fynbos - Table Mountain Cape Town 4.jpg|thumb|links|200px|’n [[Koningsprotea]] groei in die Skiereiland-sandsteenfynbos op Tafelberg.]]
[[Beeld:5 Indigenous Afrotemperate Forest on Devils Peak - Cape Town.JPG|thumb|links|200px|[[Inheems]]e woude op Tafelberg, met Duiwelspiek op die agtergrond sigbaar.]]
Line 103 ⟶ 104:
Oorblywende kolle van inheemse woude kom voor in die natter klowe. Baie van die inheemse woude is egter deur die vroeë Europese setlaars afgekap om brandstof te maak vir die kalkoonde wat gebruik is tydens die bou van die [[Kasteel die Goeie Hoop]].<ref name=Dan>{{cite book|last1=Sleigh|first1=Dan|title=Islands|date=2002|publisher=Secker & Warburg|location=London| isbn=0436206323|page=429|url= |lpg= |chapter=}}</ref> Die presiese omvang van die oorspronklike woude is onbekend, hoewel die grootste deel waarskynlik aan die oostelike hange van Duiwelspiek, Tafelberg en die bergrug voorgekom het, waar name soos [[Rondebosch]], [[Kirstenbosch]], [[Klassenbosch]] en [[Witteboomen]] oorgebly het. [[Houtbaai]] was, soos die naam aandui, nog ’n bron van hout en brandstof.<ref name=Dan /> In die vroeë 1900's is kommersiële [[denneboom]]plantasies aangeplant aan hierdie hange, van Constantiaberg tot die voorkant van Duiwelspiek, en selfs bo-op die berg, maar dit is nou grootliks afgekap om die fynbos toe te laat om te floreer in die streke waar die inheemse Afromontane-woude nie oorgebly het of nooit bestaan het nie.
 
Fynbos is by brande aangepas en solank die brande nie te gereeld of intens is nie, kan hulle die plante se diversiteit aanhelp.<ref>{{Cite book|title=Fire and Plants|last=Bond|first=William J.|publisher=Chapman and Hall|year=1996|isbn=|location=Londen|pages=|quote=|via=}}</ref> Gereelde brande het fynbos minstens die afgelope 12&nbsp;000 jaar oorheers, grootliks vanweë menslike aktiwiteite.<ref name=maytham /><ref name=kraaij>{{cite book |last1=Kraaij |first1= Tineke |last2=van Wilgen |first2=Brian W.|chapter= Drivers, ecology, and management of fynbos fires.|editor1-last=Allsopp |editor1-first=Nicky |editor2-last= Colville|editor2-first=Jonathan F. | editor3-last=Verboom |editor3-first=G. Anthony | title=Fynbos, Ecology, Evolution and Conservation of a Megadiverse Region.|location=Oxford |publisher=Oxford University Press |publication-date=2014 |page=47 |isbn=9780199679584}}</ref> In 1495 het [[Vasco da Gama]] die Suid-Afrikaanse kuslyn ''Terra de Fume'' genoem weens die rook van die baie brande wat hy gesien het.<ref name="pauw">{{cite book|title=in: Table Mountain|last2=Johnson|first2=Steven|publisher=Fernwood Press|year=1999|isbn=1 874950 43 1|location=Vlaeberg, South Africa|pages=37–53|chapter=The Power of Fire|last1=Pauw|first1=Anton}}</ref>
== Plante en diere ==
 
Dit was oorspronklik dalk om ’n voorraad eetbare knolle te handhaaf<ref name= pauw /> en om jagtogte te vergemaklik, en later, ná die aankoms van veeboere,<ref>{{cite book |chapter= A way of life perfected|editor1-last=Saunders |editor1-first=Christopher |editor2-last= Bundy|editor2-first=Colin| title=Readers’ Digest Illustrated History of South Africa.|location=Cape Town |publisher=Reader’s Digest Association Ltd|publication-date=1992 |pages=20–25 |isbn=0-947008-90-X}}</ref> om vars weiveld ná die reën te verseker.<ref name= pauw /><ref name=kraaij /> Die fynbos wat vandag voorkom, is dus die spesies wat oor ’n lang tyd by brand aangepas het, en hulle het nou gereelde brande nodig. Die frekwensie van die brande sal bepaal watter mengsel plante enige gegewe streek oorheers,<ref name=Mary>{{cite book|last1=Maytham Kid|first1=Mary|title=In: Cape Peninsula. South African Wild Flower Guide 3|date=1983|publisher= Botanical Society of South Africa|location=Kirstenbosch, Claremont| isbn=0620067454|page=27|url= |lpg= |chapter=Introduction}}</ref> maar tussenposes van 10 tot 15 jaar tussen brande<ref name=manning1 /> word beskou as goed vir die groter spesies [[Protea]], waarvan ’n seldsame groep, die ''Aulax umbellata'' (familie [[Proteaceae]]), op die Skiereiland uitgewis is deur te veel brande,<ref name=Mary /> so ook ''Leucospermum vestitum'', ''Protea grandiceps'' en ''Protea burchellii'', hoewel sowat ’n dosyn van laasgenoemde onlangs "herontdek" is in die gebied tussen Tafelberg en Duiwelspiek.<ref name= pauw /> Sommige knolle het waarskynlik op dieselfde manier uitgesterf weens te gereelde brande.<ref name= Mary /> Die brande wat vandag op die berge voorkom, is steeds hoofsaaklik weens onbeheerde menslike aktiwiteit. Die frekwensie van brande is dus eerder ’n geval van toeval as bewaring.
 
Ondanks intensiewe bewaringspogings het die Tafelbergreeks die hoogste konsentrasie bedreigde spesies in die wêreld.<ref name=manning1 /><ref>{{cite web|url=http://perceval.bio.nau.edu/downloads/grail/climate_seminar/section2/Hannah_etal05.pdf|title=Perceval|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120505133331/http://perceval.bio.nau.edu/downloads/grail/climate_seminar/section2/Hannah_etal05.pdf|archivedate=5 Mei 2012|df=dmy-all}}</ref> Die niestedelike gebiede van die Kaapse Skiereiland (hoofsaaklik op die berge en aan die berghange) word al minstens ’n eeu lank in besonder getref deur ’n enorme aanslag deur [[Indringerplant|indringerspesies]], waarvan die ergste een seker die [[trosden]] is, deels omdat dit in buitensporige hoeveelhede in plantasies aan die oostelike hange van die berge noord van [[Muizenberg]] aangeplant is. Aansienlike pogings is aangewend om die vinnige verspreiding van hierdie indringerplant stop te sit. Ander indringerplante sluit in [[swarthout]], [[Port Jackson (boom)|Port Jackson]] en [[rooikrans]] (almal Australiese lede van die [[akasia]]familie, sowel as verskeie ''[[Hakea]]''-spesies.<ref name=manning1 /><ref name=Mary /><ref>{{cite web |url=http://www.capetown.gov.za/en/EnvironmentalResourceManagement/publications/Pages/BrochuresBooklets.aspx |title=Brochures, booklets and posters |publisher=Capetown.gov.za |date= |accessdate=2013-01-12 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121223125053/http://www.capetown.gov.za/en/EnvironmentalResourceManagement/publications/Pages/Brochuresbooklets.aspx |archivedate=23 Desember 2012 |df=dmy-all }}</ref><ref>{{Cite book|title=Burning Table Mountain: an environmental history of fire on the Cape Peninsula|last=Pooley|first=Simon|publisher=Palgrave / UCT Press|year=2014|isbn=978-1-349-49059-2|location=Londen / Kaapstad|pages=162–183|quote=|via=}}</ref>
 
===Fauna===
'''Sal later regmaak'''
Die [[plant]]egroei op die berg is die unieke en ryk Kaapse [[fynbos]]. 'n Geskatte 1&nbsp;470 verskillende plantspesies word op die berg gevind. Bo-op die die tafelvlakte in splete teen die wande, op die horisontale lyste, in die klowe en teen die hellings van Tafelberg groei bome, blomme en struike van talle soorte. Onder die [[Protea|proteasoorte]] teen die hellings is veral die [[silwerboom]] en die [[Koningsprotea|reuse-protea]] bekend. Maar die beroemdste blom wat teen Tafelberg gevind word, is die [[Disa uniflora|rooi disa]], - die trots van Tafelberg.
 
Die mees algemene [[soogdier]] op die berg is die [[dassie]], 'n dier soos 'n haas-grootte bruin [[marmot]]. Hulle kom veral saam voor by die boonste kabelkarstasie, waar hulle voed op [[Voedsel#Oorskietvoedsel|oorskiet gemorskos]]. 'n Mens kan moontlik [[bobbejaan|bobbejane]], 'n paar [[slang]]e en [[skilpad|skilpaaie]] ook vind, asook 'n paar Himalaaise tahrs wat afstammelinge is van ontsnaptes uit 'n dieretuin in die 1930's, maar hulle is besig om uitgeroei te word op die berg. Die laaste [[leeu]] in die area is rondom [[1802]] doodgeskiet.