Gletser: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Voyageur (besprekings | bydraes)
kNo edit summary
Etiket: 2017-bronwysiging
Voyageur (besprekings | bydraes)
kNo edit summary
Etiket: 2017-bronwysiging
Lyn 1:
[[Lêer:Tschierva glacier 1.jpg|duimnael|regs|300px|Tschiervagletser en Piz Bernina-bergspits in Switserland]] 'n '''Gletser''' (afgelei van Switsers-Duits ''Gletscher'', 'n term wat op sy beurt ontleen is uit die [[Latyn]]se woord vir ys, ''glacies''<ref>{{de}} [https://www.wissen.de/gletscher ''www.wissen.de: Gletscher. Besoek op 10 Maart 2020'']</ref>) is 'n uitgestrekte stroom vanvloeiende ys wat oor honderde jare in hoër geleë terrein met sterk sneeuval en lae temperature dwarsdeur die jaar (en dus hoofsaaklik in die berggebiede van die [[Aarde]]) gevorm is. As gevolg van die [[swaartekrag]] begin 'n stroom van ys beweeg en stadig bergaf vloei. Gletsers is in wese min of meer permanente massas ys en gekompakteerde (verdigte) [[sneeu]] wat diep en swaar genoeg geword het om onder hulle eie gewig (en die druk wat daaruit voortspruit) te begin vloei. Naas bevrore water bevat gletsers ook sekere hoeveelhede van mineraliese en organiese materiaal soos klippe en korreltjies fyngemaalde klip, [[sand]], stof, plantstukkies en lugborrels wat daarin ingesluit is.
 
Gletsers toon sekere ooreenkomste met riviere sodat na hulle dikwels as "riviere van ys" verwys word.<ref>{{en}} [https://www.alaskacenters.gov/explore/attractions/glaciers ''Alaska Centers - Public Lands Information: Glaciers. Besoek op 10 Maart 2020'']</ref> Hul laagste gedeelte is gewoonlik in 'n omgewing met hoër temperature geleë waar die ys begin smelt.
 
Gletsers kom op alle vastelande voor, en hulle verteenwoordig die belangrikste reservoir van varswater op ons planeet. [[Antarktika]] en [[Groenland]]Daar is dietwee enigste gebiede, waar kontinentalehoofsoorte gletsers gevorm het wat byna die hele vasteland bedek.:
 
* Gletsers in die gematigde klimaatsones vorm gewoonlik teen steil bergwande. Na hulle word verwys as berg-, vallei- of Alpynse gletsers.
* [[Antarktika]] en [[Groenland]] is die enigste gebiede waar kontinentale gletsers gevorm het wat byna die hele vasteland bedek.
 
Geologiese kenmerke, wat deur gletsers geskep word, sluit eind-, grond- en tussenmorenes in, wat uit rotse en ander materiaal, wat deur gletsers beweeg word, gevorm word; U-vormige valleie en ''cirques'' digby hulle oorsprong, en die gletserrand in, waar die gletser tot water gesmelt het.