Kanadese Engels: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
kNo edit summary
Etiket: 2017-bronwysiging
k + Kaart & skakels
Lyn 1:
{{Inligtingskas Taal
|naam=Kanadese Engels
|inheemsenaam=''Canadian English''
|familiekleur=Indo-Europees
|state={{vlagland|Kanada}}
Lyn 16:
|agentskap=
|iso1=en|iso2=eng|iso3=eng
|kaart=[[Lêer:Bilinguisme au Canada-fr.svg|250px|Verspreiding van Engels in Kanada]]
|kaart=
}}
 
'''Kanadese Engels''' ([[Engels]]: ''Canadian English'') is die variant van Engels wat volgens die sensus van 2011 deur sowat 24,6 miljoen Kanadese (of 74,4 persent van die totale bevolking) as eerste of moedertaal gepraat word.<ref>[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2011/dp-pd/tbt-tt/Rp-eng.cfm?LANG=E&APATH=3&DETAIL=0&DIM=0&FL=A&FREE=0&GC=0&GID=0&GK=0&GRP=1&PID=107988&PRID=0&PTYPE=101955&S=0&SHOWALL=0&SUB=0&Temporal=2011&THEME=90&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF= ''2011 Census of Canada: Topic-based tabulations. Besoek op 19 Mei 2015'']</ref> 'n Verdere vier miljoen kan Engels as tweede taal vlot verstaan, praat, lees en skryf.
 
Buite die [[Frans]]sprekende provinsie [[Quebec]] praat 82 persent van die bevolking Engels as moedertaal, maar in Quebec daal dié persentasie tot 7,7 persent.
 
Kanadese Engels bevat elemente van Britse en Amerikaanse Engels in sy woordeskat, maar het ook sy kenmerke ontwikkel. Engels as omgangstaal in die provinsies [[Ontario]], Quebec, [[Brits-KolombiëColumbië]] en [[Alberta]] toon sterk invloede van Frans. So word baie Engelse woorde deur hul Franse eweknieë vervang.
 
In baie streke van Kanada toon [[fonetiek]], [[fonologie]], [[morfologie]], [[sinsbou]] en [[woordeskat]] groot ooreenkomste met dié van westelike en sentrale (''Midland-'') Amerikaanse Engels. Kanadese Engels in die [[Groot Mere]]gebied is nou verwant met die Amerikaanse omgangstaal van die Verenigde State se Bo-Midweste, Groot Meregebied en/of die Yooper-dialek (veral dié van [[Michigan]]) aangesien dié gebiede nou kulturele en ekonomiese bande met Ontario handhaaf, terwyl die fonologiese stelsel van westelike Kanadese Engels min of meer ooreenkom met dié van die VSA se Pasifiese Noordweste en sy fonetiek baie ooreenkomste toon.
Lyn 30:
 
== Bevolking en tale ==
[[Kanada]] se bevolking van meer as 35 miljoen inwoners is hoofsaaklik van Europese afkoms, met groot minderhede van die Eerste Nasies, SjineseChinese en Inuït. Engels is die moedertaal van sowat 60% van die bevolking, terwyl 24% [[Frans]] as huistaal gebruik (sien hoofartikel [[Kanadese Frans]]). Belangrike immigrantetale is [[Italiaans]], [[Duits]], [[Oekraïens]] en [[Portugees]].
 
Terwyl Kanada amptelik tweetalig is, kan daar nie dwarsoor die land sprake wees van funksionele tweetaligheid nie. Met uitsondering van [[Québec (provinsie)|Québec]]Quebec is daar orals 'n Engelssprekende meerderheid. Die grootste minderheidsgroep Franssprekendes word in Nouveau-Brunswick (New Brunswick) aangetref waar sowat 'n derde van die bevolking Frans as moedertaal praat.
 
Die Engelse taal in Kanada word in toenemende mate deur die Amerikaanse norme beïnvloed; talle Amerikaanse radio- en televisieprogramme kan opgevang word, en driekwart van die bevolking leef in 'n 100 myl noue strook langs die Amerikaanse grens.
 
Soos in die ander Engelstalige lande is daar plaaslike en etniese dialekte; die Engels van QuébecQuebec is byvoorbeeld meer deur die Franse taal beïnvloed as die taal van [[Brits-KolombiëColumbië]]. Immigrante van die Karibiese Eilande toon kenmerke van [[Kreooltaal|Kreoolse]] Engels in hulle taalgebruik. In die algemeen is die Engelse taal van Kanada egter taamlik homogeen.
 
== Spelling ==
Die Kanadese spelling is 'n kombinasie van Britse en Amerikaanse reëls. Die oorspronklike Britse spelling van uitgange soos ''-our'' en ''-re'' (byvoorbeeld in ''colour'' en ''centre'', wat in die VSA ''color'' en ''center'' gespel word) is moontlik onder die invloed van die Franse taal, waaruit dit ontleen is, bewaar (vergelyk Frans ''couleur'' en ''centre''). Baie van die Britse spellings word nog steeds gebruik vir tweetalige woordvormings soos ''CITY CENTRE-VILLE'', waar voordeel getrek kan woord uit die afwykende posisie van die byvoeglike naamwoord in Engels en Frans. Die eerste twee woorde kan sodoende Engels (''city centre'') en die laaste twee Frans (''centre-ville'') gelees word.
 
Onder meer het historiese en ekonomiese betrekkinge 'n sterk invloed op die keuse van die spelling. Weens die voormalige nou betrekkinge met die finansiële instellings van Brittanje is ''cheque'' nog steeds die gebruiklike Kanadese spelwyse, terwyl die Amerikaanse Engels ''check'' gebruik. Daarenteen word danksy die Amerikaanse oorheersing van die Kanadese motorbedryf oorwegend Amerikaanse vakwoorde en skryfwyses gebruik.
 
== Fonologie ==
Die Engels van Kanada is ''rhoties'', d.w.s. die "r"-klank word altyd uitgespreek. Net soos in die VSA bly die '''/oe/'''-klank in woorde waar dit 'n '''/d,n,t/''' opvolg en word nie '''/joe/''' uitgespreek nie soos in Brittanje: ''news'', ''duty''. '''/t/''' word tussen klinkers en tussen die medeklinkers '''/r/''' en '''/t/''' met stem uitgespreek. Indien die '''/t/''' in die midde van 'n woord op 'n '''/n/''' volg word dit by die uitspraak weggelaat: ''Toronto'', ''plenty''. Die voorsetsels ''anti-'' en ''semi-'' word met 'n '''/i/'''-klank in plaas van die Britse '''/ai/''' uitgespreek.
'''/t/''' word tussen klinkers en tussen die medeklinkers '''/r/''' en '''/t/''' met stem uitgespreek. Indien die '''/t/''' in die midde van 'n woord op 'n '''/n/''' volg word dit by die uitspraak weggelaat: ''Toronto'', ''plenty''.
Die voorsetsels ''anti-'' en ''semi-'' word met 'n '''/i/'''-klank in plaas van die Britse '''/ai/''' uitgespreek.
 
== Woordeskat ==
Lyn 56:
 
{{Normdata}}
 
[[Kategorie:Engels]]
[[Kategorie:Tale van Kanada|Engels]]