Plant: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Uitgebrei |
|||
Lyn 55:
}}
==
Die [[evolusie]] van plante het gelei tot ’n toename in vlakke van ingewikkeldheid, van die vroegste alge tot die komplekse bedek- en naaksadiges van vandag.
’n Laag alge het 1,2 miljard jaar gelede op land gevorm, maar eers in die [[Ordovisium]]-[[Periode (geologie)|periode]], sowat 450 miljoen jaar gelede, het landplante hulle verskyning gemaak.<ref>[http://www.clas.ufl.edu/users/pciesiel/gly3150/plant.html Transition of plants to land] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080302040410/http://www.clas.ufl.edu/users/pciesiel/gly3150/plant.html |date=2 Maart 2008 }}</ref> Daar is egter nuwe bewyse in [[Prekambrium|Prekambriese]] gesteentes gevind wat daarop dui dat komplekse fotosintetiese plante meer as 1 miljard jaar gelede ontwikkel het.<ref>{{Cite journal |last=Strother |first=Paul K. |last2=Battison |first2=Leila |last3=Brasier |first3=Martin D.|last4=Wellman |first4=Charles H. |date=26 May 2011|title=Earth's earliest non-marine eukaryotes |journal=Nature|volume=473|issue=7348 |pages=505–509 |doi=10.1038/nature09943 |pmid=21490597 |bibcode=2011Natur.473..505S}}</ref>
Meer as ’n eeu lank is geglo die voorlopers van landplante het in ’n wateromgewing ontstaan en later by ’n lewe op land aangepas, ’n idee wat gewoonlik toegeskryf word aan die botanis Frederick Orpen Bower in sy boek van 1908, ''The Origin of a Land Flora''. ’n Onlangse alternatiewe teorie, wat deur genetiese bewyse ondersteun word, is dat hulle uit eensellige alge op land ontwikkel het,<ref>{{Cite journal|last=Harholt |first=Jesper |last2=Moestrup |first2=Øjvind |last3=Ulvskov |first3=Peter |date=1 Februarie 2016 |title=Why Plants Were Terrestrial from the Beginning |url=http://www.cell.com/trends/plant-science/abstract/S1360-1385(15)00300-3 |journal=Trends in Plant Science |volume=21 |issue=2 |pages=96–101 |doi=10.1016/j.tplants.2015.11.010 |pmid=26706443}}</ref> en dat selfs die gemeenskaplike voorloper van rooi- en groenalge, asook eensellige varswateralge, in ’n landomgewing in varswater-biofilms ontstaan het.<ref>{{Cite journal |pmc = 5650054|year = 2017|last1 = Ponce-Toledo|first1 = R. I.|title = An early-branching freshwater cyanobacterium at the origin of plastids|journal = Current Biology|volume = 27|issue = 3|pages = 386–391|last2 = Deschamps|first2 = P.|last3 = López-García|first3 = P.|last4 = Zivanovic|first4 = Y.|last5 = Benzerara|first5 = K.|last6 = Moreira|first6 = D.|pmid = 28132810|doi = 10.1016/j.cub.2016.11.056}}</ref>
Primitiewe landplante het in die laat [[Siluur]], sowat 420 miljoen jaar gelede, begin diversifiseer en teen die middel van die [[Devoon]] was die meeste eienskappe wat vandag in plante gesien word, teenwoordig – insluitende [[wortel]]s, [[blare]] en sekondêre [[hout]]. Teen die laat Devoon het sade ontwikkel.<ref name="Rothwelletal989">{{cite journal |last1= Rothwell |first1= G.W. |last2= Scheckler |first2=S.E. |last3=Gillespie |first3=W.H. |year=1989 |title=''Elkinsia'' gen. nov., a Late Devonian gymnosperm with cupulate ovules |journal=Botanical Gazette |volume=150 |issue= 2 |pages=170–189 |doi=10.1086/337763 |jstor=2995234}}</ref> Plante het teen die laat Devoon dus ’n graad van sofistikasie bereik wat die vorming van woude met hoë bome moontlik gemaak het. Evolusie-innonvasies het in die [[Kryt (geologie)|Kryt]] en latere periodes voorgeduur en kom vandag steeds voor. Die meeste plantgroepe het taamlik ongedeerd van die [[Perm-Trias-uitwissing]] afgekom, hoewel die strukture van gemeenskappe verander het. Dit kon gelei het tot die evolusie van blomplante in die [[Trias]] (sowat 200 miljoen jaar gelede), wat ’n ontploffing in die Kryt en [[Tersiêr]] ondergaan het. Die laaste groot groep plante wat ontwikkel het, was die [[gras]]se, wat in die middel van die Tersiêr, vanaf omtrent 40 miljoen jaar gelede, belangrik geword het. Die grasse, asook baie ander groepe, het nuwe maniere van [[metabolisme]] ontwikkel om die min [[koolstofdioksied]] en warm, droë toestande van die [[trope]] oor die afgelope 10 miljoen jaar te oorleef.
== Ander koninkryke ==
| |||