Anwar Sadat: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Vervang url-status-live met url-status=live |
k Robot: standardisering van verwysingsjablone en invoeging van argiefskakels. Ondersteun: shorturl.at/klqM2 |
||
Lyn 27:
'''Mohammed Anwar el-Sadat''' (محمد أنور السادات) ''Muḥammad as Anwar-Sādāt'', <small>Egipties:</small>[muħæmmæd ˈʔɑnwɑɾ essæˈdæːt] (* [[25 Desember]] [[1918]] – † [[6 Oktober]] [[1981]]) was die derde President van Egipte, 'n amp wat hy vanaf 15 Oktober 1970 tot en met sy moord deur fundamentalistiese offisiere op 6 Oktober 1981 beklee het. Sadat was 'n senior lid van die Vrye Offisiere-beweging wat Koning Farouk in die Egiptiese Revolusie van 1952 onttroon het, en 'n vertroueling van President [[Gamal Abdel Nasser]], onder wie hy tweekeer as vise-president gedien het, en wie hy in 1970 as president opgevolg het.
In sy elf jaar as president, het hy [[Egipte]] se koers verander, deur uit baie van die politieke en ekonomiese beginsels van Nasserisme terug te trek, na 'n veelpartydemokrasie terug te keer, en die Infitah ekonomiese beleid van stapel te stuur. As President, het hy Egipte in die Joom Kippoer-oorlog van 1973 gelei om Egipte se [[Sinai|Sinai Skiereiland]] te herwin, wat [[Israel]] sedert die Ses-Dag Oorlog van 1967 beset het. Dit het van hom 'n held in Egipte en, vir 'n tyd, die res van die [[Arabiese Wêreld]] gemaak. Daarna het hy onderhandelinge met Israel begin, wat tot die Egipte–Israel Vredesverdrag gelei het. Hy en die Israeliese Eerste Minister, [[Menachem Begin]], het daarvoor die [[Nobelprys vir Vrede]] verower.<ref>{{
== Vroeë lewe en revolusionêre aktiwiteite ==
Anwar Sadat is op 25 Desember 1918 in Mit Abu El Kom, Monufia, Egipte, gebore in 'n arm Nubiese familie, een van 13 broers en susters.<ref>{{
Hy het aan die Koninklike Militêre Akademie in [[Kaïro]] in 1938 gegradueer, en is aangestel in die seinkorps. Hy het sy weermagloopbaan as 'n onderluitenant begin, en is in [[Soedan]] geplaas, wat op daardie tyd deel van Egipte was. Daar het hy [[Gamal Abdel Nasser]] ontmoet, en saam met 'n paar ander onderoffisiers, het hulle het die geheime beweging "Vrye Offisiere" gestig om Egipte en Soedan van Britse oorheersing en koninklike korrupsie te bevry.
Gedurende die [[Tweede Wêreldoorlog]] is hy deur die Britte in hegtenis geneem vir sy pogings om hulp van die [[Spilmoondhede]] te kry om die Britse besettingsmagte te verdryf. Anwar Sadat was aktief in baie politieke bewegings, insluitend die Moslem-Broederskap, die fascistiese Jong Egipte, die pro-koninklike Yster Garde van Egipte, en die geheime militêre groep genaamd die Vrye Offisiere.<ref>{{
== Tydens Nasser se presidentskap ==
Lyn 58:
Die aanvanklike Egiptiese en Siriese oorwinnings in die oorlog het die moraal in Egipte en die Arabiese Wêreld herstel, en Sadat het vir jare daarna bekend gestaan as die "Held van die Kruising". Israel het Egipte as 'n gedugte vyand erken, en Egipte se hernude politieke betekenis het uiteindelik gelei tot die herstel en heropening van die [[Suezkanaal]] deur die vredesonderhandelinge. Sy nuwe beleid van vrede het gelei tot die sluiting van twee ooreenkomste oor ontkoppeling van kragte met die Israeliese regering. Die eerste van hierdie ooreenkomste is onderteken op 18 Januarie 1974, en die tweede op 4 September 1975.
Een belangrike aspek van Sadat se vredesbeleid was godsdienstige ondersteuning vir sy pogings. Reeds tydens sy besoek aan die VSA in Oktober en November 1975, het hy die Evangeliese pastoor [[Billy Graham]] tot 'n amptelike besoek uitgenooi, wat 'n paar dae na Sadat se besoek plaasgevind het.<ref>{{webaanhaling|url=https://aad.archives.gov/aad/createpdf?rid=200199&dt=2476&dl=1345 |titel=Text of diplomatic cable regarding Graham's visit to Egypt |uitgewer==Amerikaanse Regering |toegangsdatum=2 Februarie 2011}}</ref> Benewens die kweek van verhoudings met Evangeliese Christene in die VSA, het hy ook met die Vatikaan begin saamwerk. Op 8 April 1976 het hy die Vatikaan vir die eerste keer besoek, en ontvang 'n boodskap van ondersteuning van [[Pous Paulus VI]] ten opsigte van vrede met Israel, om 'n regverdige oplossing vir die Palestynse kwessie in te sluit.<ref>{{
Sadat het ook die media gebruik om sy doele te bevorder. In 'n onderhoud wat hy aan die Libanese koerant ''El Hawadeth'' in Februarie 1976 gegee het, het hy beweer dat hy 'n geheime verbintenis van die Amerikaanse regering gekry het om druk op die Israeliese regering uit te oefen vir 'n groot onttrekking uit Sinai en die Golanhoogtes.<ref>{{webaanhaling|url=http://www.sadat.umd.edu/archives/remarks/AAFX%20Hawadeth2.3.76.pdf.PDF|title=Sadat interview to El Hawadeth|format=PDF|toegangsdatum=2 Februarie 2011|argiefurl= https://web.archive.org/web/20110112220609/http://sadat.umd.edu/archives/remarks/AAFX%20Hawadeth2.3.76.pdf.PDF|argiefdatum=12 Januarie 2011 |url-status=live}}</ref> Hierdie verklaring het hoofbrekens vir die Israeliese regering besorg, maar Kissinger het ontken dat so 'n belofte ooit gemaak is.<ref>{{webaanhaling|url=http://foia.state.gov/documents/Kissinger/0000D748.pdf|titel=Telephone conversation between Kissinger and Rabin, 5 February 1976|format=PDF|toegangsdatum=2 Februarie 2011}}</ref>
Lyn 66:
Die Verenigde State en die Sowjetunie het op 1 Oktober 1977 ooreengekom op die beginsels waaronder 'n Geneefse konferensie oor die Midde-Ooste sou plaasvind.<ref name="nytimes.com" /> Sirië het het egter steeds so 'n konferensie teengestaan. Aangesien hy nie wou hê dat Sirië of die Sowjetunie die vredesproses moes beïnvloed nie het, Sadat besluit om 'n meer progressiewe houding teenoor 'n omvattende vredesooreenkoms met Israel in te neem.
Op 19 November 1977, het Sadat die eerste Arabiese leier geword om Israel amptelik te besoek toe hy die Israeliese Eerste Minister, [[Menachem Begin]], ontmoet het en voor die [[Knesset]] in [[Jerusalem]] gepraat het oor sy sienings oor hoe om 'n omvattende vrede na die [[Arabies-Israeliese konflik]] te bereik, wat die volledige implementering van die VN-resolusie 242 en 338 ingesluit het. Hy het tydens sy besoek gepraat van sy hoop dat die momentum in Genève behou kon word, asook die groot behoefte vir harde en drastiese besluite.<ref>{{
[[Lêer:Anwar Sadat greets Ezer Weizman 9-7-78.gif|regs|duimnael|Sadat (links) skud hande met die Israeliese Minister van Verdediging, Eser Weizman, 1978]]
Lyn 78:
Die ooreenkoms het ook voorsiening gemaak vir vrye deurgang vir Israeliese skepe deur die [[Suezkanaal]] en die erkenning van die [[Straat van Tiran]] en die [[Golf van Akaba]] as internasionale waterweë. Die ooreenkoms het Egipte die eerste Arabiese land gemaak om Israel amptelik te erken. Die vredesooreenkoms tussen Egipte en Israel het in krag gebly vandat die verdrag onderteken is.
Die verdrag was uiters ongewild in die meeste van die Arabiese Wêreld en die res van die Moslem Wêreld.<ref>{{cite book|last=Vatikiotis|first=P.J.|title=The History of Modern Egypt|edition=Fourth|page=443|location=Baltimore|publisher=Johns Hopkins University|year=1992|isbn=0-8018-4214-X}}</ref> Sy voorganger Nasser het Egipte 'n toonbeeld van Arabiese nasionalisme gemaak, 'n ideologie wat oënskynlik deur 'n eerder Egiptiese oriëntasie opsygeskuif is na die 1973 oorlog. Die Arabiese buurlande het geglo dat Sadat, deur die ooreenkomste te teken, Egipte se belange bo die doel van Arabiese eenheid gestel het, Nasser se panarabisme verraai het, en die beeld van 'n verenigde "Arabiese front" vir die ondersteuning van die [[Palestyne]] teen die "Sioniste Entiteit" vernietig het. Sadat het egter vroeg al besluit dat vrede die enigste oplossing was.<ref name="nytimes.com">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/1225.html |work=The New York Times |title=Anwar el-Sadat, the Daring Arab Pioneer of Peace with Israel |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131041322/http://www.nytimes.com:80/learning/general/onthisday/bday/1225.html |archive-date=31 Januarie 2018 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref><ref>{{
As 'n reaksie op die ooreenkoms, het die [[Arabiese Liga]] in 1979 Egipte se lidmaatskap opgeskort, en sy hoofkwartier van [[Kaïro]] na [[Tunis]] verskuif. Arabiese Liga lidlande het op daardie stadium die uitwissing van die "Sioniste Entiteit", m.a.w. die staat van Israel as doel gehad. Die liga het eers in 1989 weer Egipte as 'n lid toegelaat en sy hoofkwartier teruggeskuif na Kaïro. As deel van die vredesooreenkoms het Israel in fases onttrek uit die Sinai Skiereiland. Sy onttrekking uit die hele gebied, behalwe die dorp van Taba, was teen 25 April 1982 voltooi, maar Israel het eers in 1989 daardie dorp ontruim.<ref name="nytimes.com" /> Die verbeterde verhoudings tussen Egipte en die Weste deur die Camp David Ooreenkomste het spoedig gelei tot sterk ekonomiese groei.<ref name="nytimes.com" /> Teen 1980 het Egipte se gespanne betrekkinge met die Arabiese Wêreld tot 'n tydperk van hoë inflasie gelei.<ref name="nytimes.com" />
Lyn 103:
Tala'at Qasim, 'n vorige hoof van die Gama'a Islamiyya, het in 'n onderhoud met die ''Middle-East Report'' beweer dat dit nie die Islamitiese Jihad was nie, maar eerder sy organisasie, bekend in Engels as die "Islamic Group", wat die sluipmoord georganiseer het en die moordenaar, Islambouli, gewerf het. Lede van die Groep se 'Majlis el-Shura' ('Raadgewende Raad') – onder leiding van die berugte "blinde shaykh' – is twee weke voor die moord in hegtenis geneem, maar hulle het nie hulle planne openbaar nie, en Islambouli het die sluipmoord op Sadat deurgevoer.
Op 6 Oktober 1981 is Sadat vermoor, tydens die jaarlikse oorwinningsparade in Kaïro om Egipte se kruising van die Suezkanaal te vier.<ref>{{cite news |title=1981 Year in Review |url=http://www.upi.com/Audio/Year_in_Review/Events-of-1981/Anwar-Sadat-Killed/12311754163167-5/ |
Die moordspan is gelei deur Luitenant Khalid Islambouli nadat 'n fatwā van Omar Abdel-Rahman verkry is waarin hy die moord goedgekeur het.<ref name="Dickovick2012">{{cite book|author=J. Tyler Dickovick|title=Africa 2012|url=https://books.google.com/books?id=NdyYjQxd7uEC&pg=PA41|accessdate=22 December 2012|date=9 August 2012|publisher=Stryker Post|isbn=978-1-61048-882-2|pages=41–}}</ref> Islambouli is verhoor en skuldig bevind. 'n Doodsvonnis is teen hom gevel, en hy is in April 1982 deur 'n vuurpeloton tereggestel.
Lyn 122:
Sadat is ook deur Robert Loggia in die 1982 televisiefilm <span>''A Woman Called Golda'' uitgebeeld</span>, met [[Ingrid Bergman]] in die rol van [[Golda Meir]].
Die eerste Egiptiese uitbeelding van Sadat se lewe het in 2001 gekom, toe ''Ayyam El Sadat'' (''Dae van Sadat'') in Egipte vrygestel is. Hierdie film was 'n groot sukses in Egipte, en is gesien as Ahmed Zaki se grootste prestasie tot op daardie punt.<ref>{{cite news |author=Adel Darwish |title=Ahmed Zaki: 'Black Tiger' of Egyptian film |url=http://www.mideastnews.com/Zakiobit.htm |work=The Middle East Internet News Network |date=31 Maart 2005 |
Die jong Sadat is 'n belangrike karakter in [[Ken Follett]] se riller ''Die Sleutel tot Rebecca'', wat in Kaïro tydens die Tweede Wêreldoorlog afspeel. Sadat, toe nog 'n jong beampte in die Egiptiese Weermag, en betrokke by anti-Britse revolusionêre aktiwiteite, word simpatiek daargestel, en sy bereidwilligheid om saam te werk met die Duitse spioene is duidelik getoon as 'n uitvloeisel van sy wens om bondgenote teen Britse oorheersing van sy land te vind, eerder as 'n ondersteuning van Nazi-ideologie. Sommige van die tonele in die boek, soos byvoorbeeld Sadat se inhegtenisname deur die Britte, volg die uitbeelding in Sadat se eie outobiografie nougeset.
| |||