Alexander die Grote: Verskil tussen weergawes

|beeld_onderskrif = Alexander die Grote op sy perd Bucephalus (mosaïek oorvan die Slag by Issos 333 v.C.)

Alexander se vader, [[Philippos II van Masedonië|Philippos II]], het in 359 v.C. koning van Masedonië geword. Die bevolking van hierdie Iandjielandjie in Noord-Griekeland was onopgevoed in vergelyking met die Ateners, maar hulle was uitstekende krygsmanne. Filippus het sy leerleër die gedugste mag van daardie eeu gemaak en toe die Griekse state gedwing om hom as hul leier te aanvaar. Atene en Sparta was vanweë onderlinge oorloë te swak om hulle teen Masedonië te verenig.

Toe Filippus sterf, het 'n ernstige opstand in die Griekse stad Thebe uitgebreek en die beroemde redenaar Demosthenes het die Ateners aangemoedig om teen Masedonië te rebelleer. Alexander het die orde herstel en 'n voorbeeld van Thebe· gemaak. Die stad is vernietig en die Thebane is doodgemaak of as slawe verkoop. Hierna het geen Griekse stad dit weer gewaag om teen Alexander in opstand te kom nie.

Die jong koning was nou gereed om die Persiese Ryk, wat deur Darius III geregeer is, aan te val. In die lente van 334 v.C. steek hy die Hellespont (die Dardanelle) met 'n leër van 30  000 voetsoldate en 5  000 ruiters oor en val Asië binne. Die Perse kon 'n miljoen man of meer in die veld stoot, maar hul leërs was nie opgelei nie en, belangriker, hulle het nie 'n leier soos die Masedoniërs gehad nie. Alexander was 'n meester in die [[Militêre strategie|kuns van oorlogvoering]]. Hy was 'n charismatiese leier, en onder sy bevel was die Masedoniërs onoorwinlik. Die eerste geveg, dié by die rivier Granicus, was 'n groot en roemryke sege vir Alexander. Die jong veldheer het die aanval gelei deur met sy groot perd Bucephalus (van die Grieks ''boukephalus:'' oskop) deur die rivier te swem. 'n Tweede slag by Issus in 333 v.C. het op 'n volslae vernedering van die Persiese magte uit­geloop. Koning Darius het gevlug en sy gesin agtergelaat. Alexander het hulle goed behandel en versorg.

Alexander moes eers die Persiese seemag vernietig voordat dit vir hom veilig sou wees om verder in AsieAsië op te ruk. Hy beleër die groot seehawe Tirus, wat na sewe maande oorgee. Daarna oorrompel hy Gasa, Simson sedie stad van Simson.

Hierna het hy Egipte, wat tweehonderd jaar lank onder Persiese bewind gestaan het, binnegeval. Baie Egiptenare het hornhom as hul redder van die Perse verwelkom. Aan die mond van die Nyl lê hy die stad Alexandrië aan, wat later beroemd sou word as 'n sentrum van geleerdheid met 'n wonderlike biblioteek en 'n seehawe. Hy het ook 'n ekspedisie na Ethiopië gestuur om die oorsprong van die Nyl te soek. Hy self besoek die woestyntempels van Zeus-Ammon, waar die priesters hornhom as die seun van die god Zeus verwelkom het.

Die volgende jaar, 331 v.C., het Alexander sy verowering van Persië voortgesit. Darius het intussen 'n groot mag van meer as 'n miljoen man, sommige met stryd­waens met sense aan die wiele, op die been gebring. Alexander se totale mag het maar uit sowat seweduisend ruiters en veertigduisend voetsoldate bestaan. Op 1 Oktober 331 v.C. het die beslissende slag by Gangamela, naby Arbele in die huidige Irak, plaasgevind. Die Perse was nie bestand teen die Masedoniërs se verwoede stormloop nie en Darius het weer gevlug en sy troepe sonder leier agtergelaat. Hy is later gevind en deur sy eie offisiere vermoor.

Tydens sy eerste inval in Klein-Asië het Alexander die stad Gordium besoek, waar die strydwa van die antieke koning Gordius aan hom gewys is. Volgens oorlewering sou die persoon wat die knoop wat die wa vasbind, losmaak, die wêreld regeer. Alexander het die knoop met een hou van sy swaard middeldeur gekopgekap. (Dit wasis die oorsprong van die uitdrukking "om die Gordiaanse knoop deur te haak".) Die legende is dan ook inderdaad bewaarheid, want Alexander was nou heerser van Masedonië, Griekeland, Egipte, Persië en Asië -– die helfte van die bekende wêreld.

Nog ses jaar lank marsjeer sy leërmagte voort. Die afstande wat Alexander afgelê het, is merkwaardig, veral as in aanmerking geneem word dat daar feitlik geen kaarte bestaan het nie.

Alexander se welslae en geluk is egter bederf. Hy het begin om sy oudste en mees getroue Griekse vriende van verraad te verdink. In 'n bui van woede het hy Clitus, wat sy lewe in 'n geveg gered het, vermoor, en ander ou strydmak­kers het hy laat opsluit net omdat hulle geweier het om voor hom., die koning, te buig.

Nadat hy die Indiese koning Porus verslaan het, wil hy tot by die [[Ganges]]rivier opruk, maar sy soldate het geweier om verder te trek. hulle het 17  600 km ver gemarsjeer en was agt jaar tevorelank bynie dietuis huisnie.

Alexander se sjarme en oorredingsvermoë het nie hierdie keer daarin geslaag om sy leërmagte te laat beweeg nie, en die lang tog huis toe het begin. Die Masedoniërs het nooit 'n veldslag verloor nie en hulle was nooit aan Alexander ontrou nie, maar baie van hulle het van uitputting en dors omgekom tydens hulle tog deur die verskriklike woestyne van Baloetsjistan en Persië. Hoewel hy nog 'n jong man met 'n helder verstand en baie verbeeldingskrag was, het Alexander se gesondheid ingegee. Hy het verdere invalle in Arabië beplan en wou ook die kus van die Persiese Golf verken, maar in 323 v.C. het hy malaria gekry. Terwyl hy op sy sterfbed gelê het, het sy soldate met gebroke harte in gelid verbygemarsjeer. Daar word vertel dat dit gelyk het asof hy elke man herken het.

* {{en}} [http://whc.unesco.org/sites/780.htm The Archaeological Site of Vergina]