Arktiese Sirkel: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
→‎Klimaat: Skakel
k Robot: standardisering van verwysingsjablone en invoeging van argiefskakels. Ondersteun: shorturl.at/klqM2
Lyn 4:
Die '''Arktiese Sirkel''' is die noordelikste van die vyf groot abstrakte [[breedtegraad]]sirkels soos aangedui op kaarte van die [[Aarde]]. Dit is die noordelikste punt waar die middagson net sigbaar is met die noordelike [[wintersonstilstand]] en die suidelikste punt waar die middernagson net sigbaar is met die noordelike [[Sonstilstand|somersonstilstand]]. Die gebied noord van hierdie sirkel is bekend as [[Arktika]] of die Noordpoolstreek, en die gebied net suid van die sirkel as die Noordelike Gematigde Sone. Noord van die Arktiese Sirkel is die [[son]] minstens een keer per jaar 24 aaneenlopende ure bo die horison (en dus sigbaar om middernag) en minstens een keer per jaar 24 aaneenlopende ure onder die horison (en dus nie in die dag sigbaar nie). Dit geld ook vir die ekwivalente poolsirkel in die [[Suidelike Halfrond]], die [[Antarktiese Sirkel]].
 
Die Arktiese Sirkel het nie 'n vaste posisie nie; van 9 November 2017 loop dit 66°33'46.9" noord van die [[ewenaar]].<ref>{{cite web |url=http://www.neoprogrammics.com/obliquity_of_the_ecliptic/ |title=Obliquity of the Ecliptic (Eps Mean) |publisher=Neoprogrammics.com |date= |accessdateaccess-date=13 Mei 2014 |language=en |archive-05url=https://web.archive.org/web/20200224205604/http://www.neoprogrammics.com/obliquity_of_the_ecliptic/ |archive-13date=24 Februarie 2020 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref> Sy breedtegraad hang af van die Aarde se [[ashelling]], wat wissel binne 'n marge van 2° oor 'n tydperk van 40&nbsp;000 jaar as gevolg van getykragte wat deur die [[maan]] se wentelbaan veroorsaak word.<ref>{{cite journal|last=Berger|first=A.L.|date=1976|title=Obliquity and Precession for the Last 5000000 Years|journal=Astronomy and Astrophysics|volume=51|issue=|pages=127–135|bibcode=1976A&A....51..127B}}</ref> Gevolglik dryf die Arktiese Sirkel tans noordwaarts teen 'n spoed van ongeveer 15&nbsp;m per jaar.
 
== Etimologie ==
Lyn 11:
== Menslike bewoning ==
[[Lêer:World_map_with_arctic_circle.svg|duimnael|Silindriese projeksie wat die Arktiese Sirkel in rooi vertoon]]
Slegs vier miljoen mense woon noord van die Arktiese Sirkel as gevolg van die strawwe klimaat; nietemin, sommige gebiede word al duisende jare deur [[inheemse volke]] bewoon wat vandag 10% van die streek se bevolking uitmaak.<ref>{{cite web |url=http://www.athropolis.com/arctic-facts/fact-arctic-pop.htm |title=Arctic Population |website=www.athropolis.com |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191023003829/http://www.athropolis.com:80/arctic-facts/fact-arctic-pop.htm |archive-date=23 Oktober 2019 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref> Duisende jare gelede het golwe mense van Oos-[[Siberië]] oor die [[Beringstraat]] na Noord-Amerika migreer en hulle daar gevestig. Baie later, in die historiese tydperk, is daar in sommige Arktiese gebiede migrasie deur die Europeërs en ander immigrante.
 
Die grootste gemeenskappe noord van die Arktiese Sirkel is in [[Rusland]] en [[Noorweë]] geleë: [[Moermansk]] (bevolking 307&nbsp;257), Norilsk (175&nbsp;365), [[Tromsø]] (71&nbsp;295) en Vorkuta (59&nbsp;231). [[Rovaniemi]] (61&nbsp;329) in [[Finland]] is die grootste nedersetting in die onmiddellike omgewing van die Arktiese Sirkel en lê 6&nbsp;km suid daarvan.