Darwinisme: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k Reverted 1 edit by 105.232.72.194 (talk) to last revision by KabouterBot. (SWMT)
Etiket: Ongedaanmaking
k Robot: standardisering van verwysingsjablone en invoeging van argiefskakels. Ondersteun: shorturl.at/klqM2
Lyn 1:
[[Lêer:Charles Darwin by Julia Margaret Cameron 2.jpg|duimnael|[[Charles Darwin]] in 1868]]
'''Darwinisme '''is 'n teorie van biologiese evolusie wat deur die Engelse natuurkundige, Charles Darwin, en andere ontwikkel is, wat bepaal dat alle [[spesie]]s uit organismes ontstaan en ontwikkel is deur die [[natuurlike seleksie]] van klein, geërfde variante wat die indiwidu se vermoëns om mee te ding, te oorleef, en voort te plant, verhoog. Dit word ook die Darwinse teorie genoem, en het oorspronklik die breë konsepte van die transmutasie van spesies ingesluit wat algemeen aanvaar is in Darwin se boek, ''On the Origin of Species'', in 1859. Dit het die konsepte ingesluit wat Darwin se teorieë vooruitgeloop, maar agterna verwys het na die spesifieke konsepte van natuurlike seleksie van die Weismann versperring, of in genetika van die sentrale dogma van molekulêre biologie.<ref name="antidarwinian">{{Citecite web |url=http://www.talkorigins.org/faqs/anti-darwin.html |title=So You Want to be an Anti-Darwinian: Varieties of Opposition to Darwinism |last=Wilkins |first=John |date=21 DecemberDesember 1998 |website=[[TalkOrigins Archive]] |publisher=The TalkOrigins Foundation, Inc. |location=Houston, TX |accessdateaccess-date=19 Junie 2008 |language=en |archive-06url=https://web.archive.org/web/20200203213313/http://www.talkorigins.org/faqs/anti-19darwin.html |archive-date=3 Februarie 2020 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref> Hoewel die term normaalweg streng na die biologiese evolusie verwys, is dit deur [[Kreasionisme]] bewillig om na die oorsprong van lewe ([[Abiogenese]]) te verwys, en dit is selfs by die konsepte van die kosmiese evolusie toegepas, hoewel nie een hiervan enige verbintenisse met Darwin se werk het nie. Dit word dus beskou as die siening en aanvaarding van Darwin en sy voorgangers se werk, in die plek van ander teorieë, insluitende goddelike ontwerp en buiteaardse oorsprong.<ref name="EOflunks">{{Cite web|url=http://expelledexposed.drupalgardens.com/contest/on-what-evolution-explains|title=…on what evolution explains|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|website=Expelled Exposed|publisher=[[National Center for Science Education]]|location=Oakland, CA|accessdate=2015-11-15}}</ref><ref name="GalacticDarwinism">{{Cite press release|last1=Le Fèvre|first1=Olivier|last2=Marinoni|first2=Christian|date=6 December 2006|title=Do Galaxies Follow Darwinian Evolution?|url=https://www.eso.org/public/news/eso0645/|location=Marseille, France|publisher=[[European Southern Observatory]]|id=eso0645|accessdate=2015-11-15}}</ref>
 
Die Engelse bioloog, [[Thomas Henry Huxley]], het in April 1860 die uitdrukking, Darwinisme, geskep.<ref name="westminster">{{Cite journal|last=Huxley|first=T.H.|authorlink=Thomas Henry Huxley|date=April 1860|title=ART. VIII.—Darwin on the Origin of Species|url=http://darwin-online.org.uk/content/frameset?viewtype=side&itemID=A32&pageseq=29|journal=[[Westminster Review]]|type=Book review|location=London|publisher=Baldwin, Cradock, and Joy|volume=17|pages=541–570|accessdate=2008-06-19|quote=What if the orbit of Darwinism should be a little too circular?}}</ref> Dit is gebruik om die evolusionêre konsepte in die algemeen te beskryf, insluitende die ouer konsepte wat deur die Engelse filosoof, [[Herbert Spencer]], gepubliseer is. Talle van die voorstanders van Darwinisme van daardie tyd, insluitende Huxley, het hul bedenkinge gehad oor die betekenis van [[Natuurlike seleksie]], en Darwin self het geloofwaardigheid hieraan gebied wat later bekend geword het as Lamarckisme. Die streng neo-Darwinisme van die Duitse evolusionêre bioloog, August Weisman, het maar weinig ondersteuners in die laat 19de eeu gehad. Rondom die tyd vanaf die 1880's tot 1920, wat soms as die "verduistering van Darwinisme" beskryf is, het wetenskaplikes met verskeie alternatiewe evolusionêre meganismes vorendag gekom wat totaal onaanvaarbaar was. Die ontwikkeling van die moderne evolusionêre sinteses vanaf die 1930's tot die 1950's, wat die natuuurkike seleksie met bevolkings-genetika en die [[Wette van Mendel]] ingesluit het, het Darwinisme in 'n opgedateerde vorm laat herleef.<ref name="b222">{{Harvard aanhaling geen hakkies nie|Bowler|2003|pp=179, 222–225, 338–339, 347}}</ref>
 
Hoewel die term Darwinisme bly voortbestaan onder die algemene publiek, as daar na die moderne evolusie- teorie verwys word, het al hoe meer wetenskapskrywers soos Olivia Judson en Eugenie Scott geargumenteer dat dit 'n onvanpaste verwysing na die moderne evolusie-teorie is.<ref name="Scott Branch 09">{{Cite journal||last1=Scott|first1=Eugenie C.|authorlink1=Eugenie Scott|last2=Branch|first2=Glenn|authorlink2=Glenn Branch|date=16 January 2009|title=Don't Call it 'Darwinism'|journal=Evolution: Education and Outreach|publisher=[[Springer Science+Business Media]]|location=New York|volume=2|issue=1|pages=90–94|doi=10.1007/s12052-008-0111-2|issn=1936-6426}}</ref><ref>{{Citecite news |last=Judson |first=Olivia |authorlink=Olivia Judson |date=15 JulyJulie 2008 |title=Let's Get Rid of Darwinism |url=http://judson.blogs.nytimes.com/2008/07/15/lets-get-rid-of-darwinism/ |newspaper=[[The New York Times]] |location=New York |publisher=[[The New York Times Company]] |issn=0362-4331 |accessdateaccess-date=16 November 2015 |language=en |archive-11url=https://web.archive.org/web/20171105044340/https://judson.blogs.nytimes.com/2008/07/15/lets-16get-rid-of-darwinism/ |archive-date=5 November 2017 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref> Darwin het byvoorbeeld nie die werk van die [[Morawië|Morawiese]] wetenskaplike en Augustynse monnik, [[Gregor Mendel]], geken nie,<ref>{{Cite journal|last=Sclater|first=Andrew|date=June 2006|title=The extent of Charles Darwin's knowledge of Mendel|journal=[[Journal of Biosciences]]|publisher=[[Indian Academy of Sciences]] / Springer India|location=Bangalore, India|volume=31|issue=2|pages=191–193|doi=10.1007/BF02703910|issn=0250-5991|pmid=16809850|accessdate=2009-01-03}}</ref> en het dus net 'n vae en onakkurate kennis van oorerwing gehad. Hy het natuurlik ook geen benul van latere teoretiese ontwikkelings gehad nie, en netsoos die geval met Mendel, byvoorbeeld niks geweet van genetiese drywing.<ref name="GeneticDrift">{{Citecite web |url=http://www.talkorigins.org/faqs/genetic-drift.html |title=Random Genetic Drift |last=Moran |first=Laurence |date=22 JanuaryJanuarie 1993 |website=TalkOrigins Archive |publisher=The TalkOrigins Foundation, Inc. |location=Houston, TX |accessdateaccess-date=27 Junie 2008 |language=en |archive-06url=https://web.archive.org/web/20191026074546/http://www.talkorigins.org:80/faqs/genetic-27drift.html |archive-date=26 Oktober 2019 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref><ref name="whatis">{{Citecite web |url=http://www.talkorigins.org/faqs/darwinism.html |title=What is Darwinism? |last=Hanes |first=Joel |website=TalkOrigins Archive |publisher=The TalkOrigins Foundation, Inc. |location=Houston, TX |accessdateaccess-date=19 Junie 2008 |language=en |archive-06url=https://web.archive.org/web/20200203212840/http://www.talkorigins.org/faqs/darwinism.html |archive-19date=3 Februarie 2020 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref> Kreasioniste het dikwels in [[Amerika]] die term Darwinisme as 'n ongunstige uitdrukking gebruik met verwysing na veronderstellings soos wetenskaplike materialisme, maar in die [[Verenigde Koninkryk]] het die term geen negatiewe konnotasie gehad nie, en is vrylik as 'n snelskrif gebruik vir die hantering van die evolusie-teorie, en in besonder, met evolusie van natuurlike seleksie.<ref name="Scott Branch 09">{{Cite journal||last1=Scott|first1=Eugenie C.|authorlink1=Eugenie Scott|last2=Branch|first2=Glenn|authorlink2=Glenn Branch|date=16 January 2009|title=Don't Call it 'Darwinism'|journal=Evolution: Education and Outreach|publisher=[[Springer Science+Business Media]]|location=New York|volume=2|issue=1|pages=90–94|doi=10.1007/s12052-008-0111-2|issn=1936-6426}}</ref>
 
== Die ontwikkeling van Darwinisme ==
Lyn 20:
Darwinisme word egter ook binne die wetenskaplike gemeenskap neutraal gebruik om die moderne evolusionêre sinteses, wat soms neo-Darwinisme genoem word, van Darwin se vroegste opvattinge te onderskei.
 
In politieke gesprekke in Amerika is die term merendeels deur sy vyande gebruik. "Dit is 'n retoriese instrument om evolusie soos een of ander geloof te laat lyk, soos Maoisme," het die Harvard bioloog, E.O. Wilson gesê. Hy het bygevoeg: "Wetenskaplikes noem dit nie Darwinisme nie."<ref>{{Cite news|last=Adler|first=Jerry|date=28 November 2005|title=Charles Darwin: Evolution of a Scientist|url=http://www.newsweek.com/evolution-scientist-113733|work=[[Newsweek]]|location=New York|publisher=Newsweek LLC|volume=146|issue=22|page=50–58|issn=0028-9604|accessdate=2015-11-16}}</ref> In die Verenigde Koninkryk behou die term dikwels sy positiewe sin as 'n verwysing na natuurlike seleksie, en die Britse etoloog en evolusionêre bioloog, Richard Dawkins, skryf in sy versameling essays, A Devil's Chaplain, wat in 2003 gepubliseer is, dat hy, as 'n wetenskaplike, 'n Darwinist is.<ref>{{Citecite web |url=http://www.beliefnet.com/News/Science-Religion/2003/12/Religion-For-Dummies.aspx |title=Religion: For Dummies |last=Sheahen |first=Laura |website=[[Beliefnet]] |publisher=BN Media, LLC |location=Norfolk, VA |accessdateaccess-date=16 November 2015 |language=en |archive-11url=https://web.archive.org/web/20191009124113/https://www.beliefnet.com/news/science-16religion/2003/12/religion-for-dummies.aspx |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref>
 
In sy boek, Darwinian Fairytales van 1995 skryf die Australiese filosoof, David Stone,<ref>{{Harvard aanhaling geen hakkies nie|Stove|1995}}</ref> hy gebruik die term Darwinisme in 'n ander gees as die gemelde voorbeelde. Hy beskryf homself as nie-gelowig en dat hy die konsep van natuurlike seleksie as 'n goed aanvaarde feit aanvaar, maar Stone het tog die, wat hy beskryf het as foutiewe konsepte wat deur sommige "ultra-Darwiniste" voorgehou word, aangeval. Stove voer aan deur swak, of valse, ad hoc redenasies te gebruik, het die ultra-Darwiniste die evolusionêre konsepte gebruik om waardelose verduidelikings op te haal. Hy het byvoorbeeld geredeneer dat die sosio-biologiese verduideliking van altruïsme as 'n evolusionêre funksie op so 'n wyse aangebied is dat die argument in effek immuun teen enige kritiek is.