Helga Uys: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
Haar dood is reeds in die openingsparagraaf genoem
Lyn 1:
'''Helga Maria Uys''' (née '''Bassel''') ([[2 Julie]] [[1908]] – [[26 Mei]] [[1969]])<ref>https://www.geni.com/people/Helga-Uys/6000000018331566170 Opgespoor en besoek op 25 Mei 2020</ref> was 'n Duits-gebore konsertpianis en klavieronderwyseres van [[Joods]]e afkoms.<ref name="piano">https://www.nytimes.com/2004/03/25/arts/piano-returns-to-berlin-releasing-family-secret.html Opgespoor en besoek op 25 Mei 2020</ref><ref name="wcape">https://wcapeshuls.wordpress.com/2014/06/13/darling/ Opgespoor en besoek op 25 Mei 2020</ref> Sy was getroud met Hannes Uys en hulle het twee kinders gehad, die bekende konsertpianis Tessa Uys, en die bekroonde [[satire|satirikus]], verhoogkunstenaar en [[skrywer]] [[Pieter-Dirk Uys]]. Sy het in 1969 op 60-jarige ouderdom [[selfmoord|haar eie lewe geneem]].<ref name="piano" /><ref name="Juedinnen">https://www.aviva-berlin.de/aviva/content_Juedisches%20Leben_Juedinnen.php?id=5354 Opgespoor en besoek op 25 Mei 2020</ref>
 
== Lewe ==
Uys is in 1908 in 'n Joodse gesin gebore as Helga Maria Bassel, die dogter van 'n kantor in 'n Weense sinagoge. Sy het hierdie feit haar hele lewe lank vir haar gesin weerhou. Sy het in [[Berlyn]] die [[klavier]] bestudeer, en was in die dertigerjare van die [[20ste eeu]] 'n konsertpianis in Duitsland. Haar nie-Joodse verloofde, Franz Michels, 'n professor in geologie en 'n komponis - is deur die Nazi-owerhede onder druk geplaas om die verlowing te verbreek.<ref name="piano" />
 
In 1935 is sy deur die ''Reichskulturkammer'' ('n Nazi kulturele owerheid wat in 1933 opgerig is om Joodse kunstenaars te verdryf) uit die ''Reichsmusikkammer'', 'n belangrike professionele liggaam, geskors, en in pleks daarvan aangewys as 'n lid van die ''Reich Assosiasie van Nie-Ariese Christene''.<ref>https://www.aviva-berlin.de/aviva/content_Juedisches%20Leben_Juedinnen.php?id name=5354 Opgespoor en besoek op 25 Mei 2020<"Juedinnen"/ref> Alhoewel die Nazi-owerhede nie 'n verduideliking vir hul besluit verskaf het nie, het Uys se dogter gesê dat daaropvolgende navorsing deur Aubrey Pomerance, die hoof argivaris by die Joodse Museum in Berlyn, vasgestel het dat Uys onder Nazi-regulasies as "volledig Joods" geklassifiseer is, en dus in haar beroep onderdruk moes word en nie anders as ander Jode behandel kon word nie, al het sy haar in 1933 tot die [[Christendom]] bekeer.<ref>https://wcapeshuls.wordpress.com/2014/06/13/darling/ Opgespoor en besoek op 25 Mei 2020<name="wcape"/ref> In 1936, toe 'n vriend van haar voormalige verloofde 'n wenk gegee het daar nog erger vervolging te wagte kon wees, het sy en haar broer Gerhard met Franz se hulp na Suid-Afrika gevlug, waar sy met haar musikale loopbaan kon voortgaan. Sy kon daarin slaag om haar Blüthnerklavier, die klavier waarop sy haar dogter Tessa ('n Konsertpianis wat in [[Londen]] woon) geleer het, saam te neem (die klavier is in 1913 deur Blüthner, die beroemde klaviervervaardiger in Leipzig, gebou). Dit is in 1930 in Berlyn tweedehands deur Uys gekoop.<ref name="piano" />
 
Later, tydens 'n konsert in die [[Kaapstad]]se stadsaal, het sy Hannes Uys,<ref>Gebore as Johannes Dirk Jacobus op [[9 Desember]] [[1906]] in die [[Paarl]]. Hy was 'n Calvinistiese [[Afrikaner]] van die 4de generasie en van Nederlandse en Belgiese [[Franse Hugenote|Hugenote]] afkoms.</ref>'n rekenmeester en musikant wat die [[orrel]] in die NG Kerk gespeel het, ontmoet. Sy het in 1943 op 36-jarige ouderdom met hom getrou.<ref>https://www.nytimes.com/2004/03/25/arts/piano-returns-to-berlin-releasing-family-secret.html Opgespoor en besoek op 25 Mei 2020</ref> Hulle het twee kinders gehad, die konsertpianis Tessa Uys,<ref>Gebore in 1948, net nadat haar ouers in die tweeverdieping-grasdakhuis in [[Pinelands]] ingetrek het waar Uys se klavier gestaan het voor dit in Februarie 2004 afgebreek is vir die terugtog Duitsland toe</ref> en die [[satire|satirikus]], verhoogkunstenaar en [[skrywer]] [[Pieter-Dirk Uys]].<ref>Gebore in 1945</ref>Die kinders is as Afrikaner Christene grootgemaak in die Calvinistiese tradisie van die NG Kerk.<ref>https://www.aviva-berlin.de/aviva/content_Juedisches%20Leben_Juedinnen.php?id name=5354 Opgespoor en besoek op 25 Mei 2020<"Juedinnen"/ref> Hul moeder het hulle aangemoedig om hul [[Afrikaner]]skap eerder as die [[Judaïsme]] te omhels.<ref name="piano" />
 
Haar dogter Tessa Uys roep in herinnering dat sy eenmaal aan haar moeder gesê het: "Ek wens ek het net 'n bietjie Joodse bloed in my are gehad, soos twee Joodse meisies wat ek ken." Haar moeder het egter gesê: "Jy het nie Joodse bloed nodig nie. Jy het Afrikanerbloed." Haar dogter meen dat sy dit gesê het om haar te beskerm ná wat sy self in Duitsland deurgemaak het. Uys se seun ([[Pieter-Dirk Uys|Pieter-Dirk]]) hou daarvan om in sy toneelstukke te sê dat die ontdekking van Joodse wortels in 'n Afrikanerfamilie "beteken dat hy en sy suster albei van verkose volke afkomstig is", maar die kwessie van hul moeder se geloof is nooit tuis bespreek nie.<ref name="piano" />
 
Voor haar selfmoord in [[1969]] het Helga nooit met haar kinders oor haar droefgeestige en tragiese verlede gepraat nie. Omdat sy weinig oor haar Joodse verlede met haar kinders gepraat het was dit eers in 2003, nadat haar dogter Tessa by die Joodse museum in Berlyn deur haar moeder se dokumente gegaan het, dat sy met behulp van Aubrey Pomerance, hoof van die argiewe, uitgevind het dat haar moeder ten volle Joods was. Na onderhandelinge met Pomerance het Tessa tot die gevolgtrekking dat haar moeder se klavier na [[Berlyn]] moet terugkeer ten einde die sirkel te voltooi. Uys se Blüthner-klavier is die laaste keer in Februarie 2004 in die familiehuis in Kaapstad gespeel. Die volgende dag is die vleuelklavier teruggeneem na Blüthner se kantore in Leipzig vir restourasiewerk, voordat dit permanent in die Joodse museum in Berlyn ten toon gestel is.<ref>https://www.aviva-berlin.de/aviva/content_Juedisches%20Leben_Juedinnen.php?id name=5354 Opgespoor en besoek op 25 Mei 2020<"Juedinnen"/ref>
 
== Dood ==
Uys het op 26 Mei 1969 [[selfmoord|haar eie lewe geneem]]
 
== Verwysings ==