Seks: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Kategorie:Voorbladartikels bygevoeg (HotCat.js) |
k Robot: standardiseer verwysingsjablone en voeg argiefskakels in. |
||
Lyn 8:
Seks vervul ’n aantal verskillende funksies: Dit bevredig die seksdrang (libido), bewerkstellig [[voortplanting]] en speel ook ’n sentrale rol in liefdesverhoudings, waar dit 'n belangrike vorm van sosiale interaksie verteenwoordig en gevoelens van teerheid, geneentheid en [[liefde]] tot uitdrukking bring.
In die engste sin beteken seks die [[penetrasie]] van die vroulike [[vagina]] met die manlike [[penis]]. Dit is ook bekend as "vaginale seks".<ref name="Weiten, 2008">{{cite book|title=Psychology Applied to Modern Life: Adjustment in the 21st Century|isbn = 978-0495553397|publisher=Cengage Learning|year=2008|pages=422–423|accessdate=5 Januarie 2012 |url=https://books.google.com/books?id=Y6QRJb40C84C&pg=PA422&lpg=PA422|author1=Wayne Weiten |author2=Margaret A. Lloyd |author3=Dana S. Dunn |author4=Elizabeth Yost Hammer }}</ref><ref name="Alters">{{cite book| author =Sandra Alters| author2 =Wendy Schiff| title = Essential Concepts for Healthy Living | publisher = Jones & Bartlett| year = 2012 | pages = 180–181 | accessdate = 31 Augustus 2013|isbn = 978-1449630621 | url=https://books.google.com/books?id=VegUiVbruBMC&pg=PA180}}</ref> Ander vorme van seks waarby penetrasie betrokke is, sluit in [[anale seks]] (penetrasie van die [[anus]] met die penis), [[orale seks]] (penetrasie van die mond met die penis of orale penetrasie van die vagina), [[vingerseks]] (penetrasie met die vingers) en penetrasie met behulp van ’n [[dildo]].<ref name="health.discovery.com">{{cite web |
Verskeie wette bestaan in talle lande teen sekere seksdade, soos [[bloedskande]], seks met [[minderjarige]]s, [[prostitusie]], [[bestialiteit]], [[sodomie]], [[Homoseksualiteit|homoseksuele]] seks, en voor- en buitehuwelikse seks. [[Godsdiens]]sienings speel ook ’n rol in persoonlike besluite oor seksuele aktiwiteit, soos besluite oor [[maagdelikheid]].<ref name="Intimate">{{Cite book|author1=Bryan Strong |author2=Christine DeVault |author3=Theodore F. Cohen |title=The Marriage and Family Experience: Intimate Relationship in a Changing Society| publisher = Cengage Learning|year = 2010|accessdate=8 Oktober 2011 |page = 186| isbn = 978-0-534-62425-5|url=https://books.google.com/?id=qjvoSOMB5JMC&pg=PA186}}</ref> Hoewel sienings van seksualiteit baie verskil van godsdiens tot godsdiens, is daar sekere dade wat algemeen veroordeel word, soos [[owerspel]].
Lyn 58:
Miljoene sperma kom in elke ejakulasie voor om die kans van bevrugting te vergroot, maar net een hoef ’n [[eiersel]] te bereik vir bevrugting om plaas te vind. Wanneer ’n vrugbare eiersel in die eierleier teenwoordig is, versmelt die manlike gameet met die eiersel vir bevrugting en die vorming van ’n nuwe [[embrio]]. Wanneer ’n bevrugte eiersel die baarmoeder bereik, heg dit vas aan die slymvlies aan die wand daarvan en [[swangerskap]] begin.<ref name="Evan Jones"/><ref name="Starr3">{{cite book| author = Cecie Starr|author2= Beverly McMillan|title = Human Biology| publisher = Cengage Learning | year = 2015 | page = 339| accessdate = 27 Desember 2017 |isbn = 978-1305445949| url =https://books.google.com/books?id=lS5-BAAAQBAJ&pg=PT339}}</ref>
Die kans op swangerskap is die grootste tussen sowat vyf dae voor en een tot drie dae ná [[ovulasie]].<ref>Pages.242,374 in: {{cite book|title=Taking Charge of Your Fertility|url=https://archive.org/details/takingchargeofyo00toni|url-access=registration|last=Weschler|first=Toni|publisher=HarperCollins|year=2002|isbn=978-0-06-093764-5|edition=Revised|location=New York|pages=[https://archive.org/details/takingchargeofyo00toni/page/359 359–361]}}</ref> Om die moontlikheid van swangerskap te verhoog word seksuele omgang elke een tot twee dae aanbeveel,<ref>{{cite web |url=https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/getting-pregnant/in-depth/how-to-get-pregnant/art-20047611 |title=How to get pregnant |website=Mayo Clinic |date=2 November 2016 |access-
Wanneer ’n [[spermskenker]] seks met ’n vrou het wat nie sy maat is nie met die blote doel om haar swanger te maak staan dit bekend as natuurlike inseminasie, in teenstelling met [[kunsmatige inseminasie]]. Laasgenoemde is ’n metode om swangerskap te bewerkstellig op kunsmatige of halfkunsmatige maniere.<ref name="Bobick and Balaban">{{cite book|author1=James Bobick |author2=Naomi Balaban |title=The Handy Anatomy Answer Book|isbn=978-1578593286|publisher=Visible Ink Press|year=2008|pages=306–307|accessdate=21 Augustus 2013|url=https://books.google.com/books?id=LBI2Sg2yYMoC&pg=PA305}}</ref> Vir kunsmatige bevrugting kan spermskenkers hulle sperma skenk deur ’n [[spermbank]], en die inseminasie word gedoen met die uitsluitlike doel om die vrou te bevrug; in dié mate is dit die mediese ekwivalent van seksuele omgang.<ref name="Sharma">{{cite book|author=R.K. Sharma|title=Concise Textbook Of Forensic Medicine & Toxicology|isbn=978-8131211458|publisher=Elsevier India|year=2007|pages=113–116|accessdate=13 Oktober 2013|url=https://books.google.com/books?id=_zAwlKX_zNwC&pg=PA113}}</ref><ref name="O'Toole">{{cite book|author=Mosby, Marie T. O'Toole|title=Mosby's Medical Dictionary|isbn=978-0323112581|publisher=Elsevier Health Sciences|year=2013|page=138|accessdate=13 Oktober 2013|url=https://books.google.com/books?id=aW0zkZl0JgQC&pg=PA138}}</ref>
Lyn 67:
Daar is verskeie maniere waarop veilige seks deur hetero- en homoseksuele paartjies beoefen kan word, insluitende niepenetrerende seks,<ref name="Kumar">{{Cite book|author=Bhushan Kumar|author2=Somesh Gupta|title=Sexually Transmitted Infections| publisher = Elsevier Health Sciences|year = 2014|isbn = 978-8131229781}}</ref><ref name="Durham">{{cite book|title=The Person With HIV/AIDS: Nursing Perspectives|edition=3de|isbn = 978-8122300048|publisher=Springer Publishing Company|year=2000|page=103|accessdate=29 Januarie 2012|url=https://books.google.com/?id=WSCQ4L8kSXsC&pg=PA103|author1=Jerry D. Durham |author2=Felissa R. Lashley }}</ref> en heteroseksuele paartjies kan orale en anale seks gebruik as ’n manier van geboortebeperking.<ref name="Crooks">{{cite book | title = Our Sexuality | publisher = Cengage Learning | year = 2010 | pages = 286–289 | accessdate = 30 Augustus 2012 |isbn = 978-0495812944| url = https://books.google.com/?id=MpRnPtmdRVwC&pg=PA286&lpg=PA286 |author1=Robert Crooks |author2=Karla Baur }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors=Feldmann J, Middleman AB | title = Adolescent sexuality and sexual behavior | journal = Current Opinion in Obstetrics and Gynecology | volume = 14 | issue = 5 | pages = 489–493 | year = 2002 | pmid = 12401976 | url = http://journals.lww.com/co-obgyn/Abstract/2002/10000/Adolescent_sexuality_and_sexual_behavior.8.aspx | doi=10.1097/00001703-200210000-00008}}</ref> Swangerskap kan egter steeds met anale en ander vorme van seks voorkom as die penis naby die vagina kom en die sperma naby die ingang tot die vagina beland; daar is ook die risiko van bevrugting al is die penis nie naby die vagina nie, want sperma kan na die opening van die vagina oorgedra word deurdat die vagina in aanraking kom met vingers of ander niegenitale liggaamsdele wat in kontak met semen was.<ref>{{cite book|last=Thomas|first=R. Murray|title=Sex and the American teenager seeing through the myths and confronting the issues|year=2009|publisher=Rowman & Littlefield Education|location=Lanham, Md.|isbn=9781607090182|page=81|url=https://books.google.com/books?id=gM9EFgsJHyoC&pg=PA81|accessdate=21 Oktober 2015}}</ref><ref>{{cite book|last=Edlin|first=Gordon|title=Health & Wellness.|year=2012|publisher=Jones & Bartlett Learning|isbn=9781449636470|page=213|url=https://books.google.com/books?id=csGk6j5rlN0C&pg=PA213|accessdate=21 Oktober 2015}}</ref>
[[Kondoom|Kondome]] kan ook gebruik word as ’n vorm van veilige seks en geboortebeperking. Dit word algemeen aanbeveel vir die voorkoming van seksueel oordraagbare siektes.<ref name="Who"/><ref name="Mercer">{{cite journal |vauthors=Chin HB, Sipe TA, Elder R, Mercer SL, Chattopadhyay SK, Jacob V, Wethington HR, Kirby D, Elliston DB, Griffith M, Chuke SO, Briss SC, Ericksen I, Galbraith JS, Herbst JH, Johnson RL, Kraft JM, Noar SM, Romero LM, Santelli J | title = The Effectiveness of Group-Based Comprehensive Risk-Reduction and Abstinence Education Interventions to Prevent or Reduce the Risk of Adolescent Pregnancy, Human Immunodeficiency Virus, and Sexually Transmitted Infections | journal = American Journal of Preventive Medicine | volume = 42 | issue = 3 | pages = 272–294 | year = 2012 | pmid = 22341164 | pmc = | doi = 10.1016/j.amepre.2011.11.006 | url = http://www.ajpmonline.org/article/S0749-3797(11)00906-8/abstract }}</ref> Volgens verslae van die Amerikaanse Nasionale Gesondheidsinstitute en die WGO verlaag die korrekte en volgehoue gebruik van latekskondome die risiko van die oordrag van [[MIV]]/[[vigs]] met sowat 85-99% in verhouding met wanneer seks sonder beskerming beoefen word.<ref>{{cite conference|author=National Institute of Allergy and Infectious Diseases |author2=National Institutes of Health, Department of Health and Human Services |title=Workshop Summary: Scientific Evidence on Condom Effectiveness for Sexually Transmitted Disease (STD) Prevention |pages=13–15 |date=20 Julie 2001 |location=Hyatt Dulles Airport, Herndon, Virginië |url=http://www3.niaid.nih.gov/about/organization/dmid/PDF/condomReport.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100307132024/http://www3.niaid.nih.gov/about/organization/dmid/PDF/condomReport.pdf |archivedate=7 Maart 2010 |format=PDF |accessdate=20 Maart 2009 |df= }}</ref><ref name="WHO condoms">{{cite web |title=Effectiveness of male latex condoms in protecting against pregnancy and sexually transmitted infections |publisher=World Health Organization |year=2000 |
Besluite en opsies aangaande geboortebeperking kan deur kulturele, genderrol-, [[folklore]]- en godsdienstige oorwegings beïnvloed word.<ref name="Hales2">{{cite book | title = An Invitation to Health: Choosing to Change| publisher = Cengage Learning| year = 2010 | pages = 301–302| accessdate = 30 Maart 2013 |isbn = 978-0538736558| url = https://books.google.com/books?id=yPa0LZXizO4C&pg=PA301 | author = Dianne Hales}}</ref> In die oorwegend [[Rooms-Katolieke Kerk|Katolieke]] lande [[Ierland]], [[Italië]] en die [[Filippyne]] word klem gelê op vrugbaarheidsbewustheid en die [[ritmemetode]], terwyl ander geboortebeperkingsmetodes afgekeur word.<ref name="Hales">{{Cite book|author=Dianne Hales|title=An Invitation to Health Brief 2010–2011| publisher = Cengage Learning|year = 2008|accessdate=29 Augustus 2013|pages =269–271| isbn = 978-0495391920|url=https://books.google.com/books?id=oP91HVIMPRIC&pg=PA269}}</ref> Wêreldwyd is [[sterilisasie]] ’n algemener manier van geboortebeperking,<ref name="Hales"/> terwyl die gebruik van die [[intra-uteriene apparaat]] (IUA) ’n algemene vorm van omkeerbare geboortebeperking is.<ref name="Hales"/><ref name=Winner2012>{{cite journal |vauthors=Winner B, Peipert JF, Zhao Q, Buckel C, Madden T, Allsworth JE, Secura GM | title = Effectiveness of long-acting reversible contraception | journal = N. Engl. J. Med. | volume = 366 | issue = 21 | pages = 1998–2007 | year = 2012 | pmid = 22621627 | doi = 10.1056/NEJMoa1110855 }}</ref>
Lyn 97:
===Risiko's===
Seksueel oordraagbare infeksies (SOI's) is [[bakterie|bakterieë]], [[virus]]se of [[parasiet]]e wat deur seksuele kontak versprei word, veral deur onveilige vaginale, anale en orale seks.<ref name="Hoeger">{{cite book|vauthors=Hoeger W, HS, FA, HC|title=Principles and Labs for Fitness and Wellness| publisher = Cengage Learning | year = 2016 | pages = 538–540|isbn = 133709997X| url =https://www.google.com/books/edition/Principles_and_Labs_for_Fitness_and_Well/wdq5DQAAQBAJ?hl=PA538}}</ref><ref name=Women2017>{{
In Amerika is daar elke jaar 19 miljoen nuwe gevalle van seksueel oordraagbare infeksies,<ref>{{cite web |title=STD Trends in the United States: 2010 National Data for Gonorrhea, Chlamydia, and Syphilis |url=https://www.cdc.gov/std/stats10/trends.htm |publisher=Centers for Disease Control and Prevention |
MIV is een van die grootste redes van sterftes in die wêreld; in 2010 het na raming sowat 30 miljoen mense gesterf sedert die begin van die epidemie. Van die 2,7 miljoen nuwe MIV-infeksies wat in 2010 wêreldwyd voorgekom het, was 1,9 miljoen (70%) in [[Afrika]]. Die WGO het ook berig dat die "geskatte 1,2 miljoen Afrikane wat in 2010 aan MIV-verwante siektes gesterf het, 69% van die 1,8 miljoen sterftes wêreldwyd weens die infeksie uitgemaak het".<ref name=WHO-HIV>{{cite web |title=HIV/AIDS |url=http://www.who.int/gho/hiv/en/index.html |publisher=World Health Organization |
In 2005 het die WGO geraam 123 miljoen vroue wêreldwyd raak elke jaar swanger, en sowat 87 miloen van hierdie swangerskappe, of 70,7%, is onbeplan. Sowat 46 miljoen swangerskappe eindig jaarliks in ’n aborsie.<ref>{{cite web |title=Not Every Pregnancy is Welcome |url=http://www.who.int/whr/2005/chapter3/en/index3.html |work=The world health report 2005 – make every mother and child count |publisher=World Health Organization |
Oormatige seksuele aktiwiteit op ’n gereelde (daaglikse) basis kan tot ’n verslawing aan seks lei.<ref name="ΔFosB reward">{{cite journal |vauthors=Blum K, Werner T, Carnes S, Carnes P, Bowirrat A, Giordano J, Oscar-Berman M, Gold M | title = Sex, drugs, and rock 'n' roll: hypothesizing common mesolimbic activation as a function of reward gene polymorphisms | journal = Journal of Psychoactive Drugs | volume = 44 | issue = 1 | pages = 38–55 | year = 2012 | pmid = 22641964 | pmc = 4040958 | doi = 10.1080/02791072.2012.662112}}</ref><ref name="Natural and drug addictions">{{cite journal | author = Olsen CM | title = Natural rewards, neuroplasticity, and non-drug addictions | journal = Neuropharmacology | volume = 61 | issue = 7 | pages = 1109–1122 |date=Desember 2011 | pmid = 21459101 | pmc = 3139704 | doi = 10.1016/j.neuropharm.2011.03.010 | url = }}</ref> Seksuele verslawing, of hiperseksualiteit, word dikwels beskou as ’n impulsbeheersteuring of gedragsverslawing.
| |||