Paul Kruger: Verskil tussen weergawes

'''Stephanus Johannes Paulus Kruger''' (plaas [[Bulhoek]], distrik [[Steynsburg]], [[10 Oktober]] [[1825]] – [[14 Julie]] [[1904]], [[Montreux|Clarens]], [[Switserland]]), ook bekend as "Oom Paul", is gebore in die [[Kaapkolonie]] uit 'n familie van [[Pruise|Pruisiese]] afkoms. Hy was 'n prominente [[Boere]] weerstandsleier teen die [[Verenigde Koninkryk|Britse]] bewind en het later, op [[30 Desember]] [[1883]], die laaste president van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]] geword. Hy is vier keer tot president verkies, die laaste keer in 1898. Sy volgehoue pogings om die [[Oranje-Vrystaat]] en ZAR te verenig, het misluk. Tydens die daaropvolgende [[ Transvaalse Burgeroorlog|burgeroorlog]] het hy Van Rensburg gesteun en [[Potchefstroom]] verower. Na die mislukking van president Burgers se uiters ambisieuse program, word hy een van die steunpilare van die nasionale weerstand teen die Britse anneksasie.

In 1835 het Casper en sy broer Gert die [[Kaapkolonie]] verlaat en na die [[Caledonvallei]] getrek. ʼn Jaar later het hulle hulle by die noordwaartse trek van Andries Hendrik Potgieter uit die Tarka aangesluit. Hulle was dus nie meer trekboere nie, maar [[Voortrekkers]]. Naby die teenswoordige [[Heilbron]] het die 11 -jarige Paul sy "assegaaidoop" ondergaan by die [[Slag van Vegkop]] (Oktober 1836). waar die [[Matebeles]] van [[Silkaats]] die Trekkers probeer uitwis het.

Hy het saam met die ander jong seuns en die vroue gehelp om die voorlaaiers te laai. Vroeg in 1838, aan die Natalse kant van die [[Drakensberge]] waarheen die Krugers saam met die Potgieters getrek het, moes Paul die laer help verdedig teen die aanvalle van die [[Zoeloes]], wat na die moord op Retief op die Trekkers toegeslaan het. Na die [[Slag van Italeni]] (April 1838) het die Krugers saam met Potgieter oor die Drakensberge teruggetrek en noord van die [[Vaalrivier]] deel gehad aan die stigting van Potchefstroom.

Die 13-jarige Paul het van daar af deelgeneem aan ʼn ekspedisie teen Silkaats by [[Silkaatsnek]] en by die geleentheid sy eerste renoster geskiet. Op die ekspedisie het hy ook vertroud geraak met die streek anderkant die Magaliesberge, in die omgewing van die huidige [[Rustenburg]]. Op 16-jarige leeftyd was Paul Kruger, as vryburger, daarop geregtig am 'n plaas vir hom uit te soek.

Hy het hom aan die voet van die [[Magaliesberg|Magaliesberge]]e, op die plaas Waterkloof, gevestig en is in 1842 met [[Maria du Plessis]] getroud. Hy moes altyd 20 uur te perd aflê om vir haar op haar ouers se plaas langs die [[Renosterrivier]] in die [[Vrystaat]] te gaan kuier. In 1845 het hy saam met Potgieter verhuis na [[Ohrigstad]], waar sy vrou en hut eerstelingbaba in 1846 oorlede is. In 1847, nadat hy na die Magaliesberge teruggekeer het, is hy getroud met [[Gezina Susanna Frederika Wilhelmina du Plessis]] (1831-1901), 'n niggie van sy eerste vrou. Sestien kinders is uit die huwelik gebore (9 seuns en 7 dogters), van wie sommige vroeg oorlede is.

Paul Kruger het reeds in 1846 as 'n waarnemende veldkornet aan Potgieter se ekspedisie teen die Bapedi-hoof [[Sekwati]] deelgeneem. In 1851 het hy veldkornet van sy distrik geword. Sy pligte het nie net militêre organisasie en leiding ingesluit nie, maar ook kleiner regsprekende en administratiewe aangeleenthede. Hy het ook 'n belangstelling in die politiek begin toon. In 1850 het hy byvoorbeeld 'n versoekskrif aan die Volksraad opgestel en laat onderteken waarin daar beswaar gemaak is teen die aanstelling van 'n militêre owerste in vredestyd. In die twis wat tussen Potgieter en [[Andries Pretorius]] ontstaan het, het Kruger Pretorius se kant gekies omdat hy geglo het dat slegs Pretorius eenheid in Transvaal kon bewerkstellig.

As veldkornet was hy deel van die krygsraad wat aan Pretorius opdrag gegee het om met die Britte te onderhandel oor die erkenning van Transvaal se onafhanklikheid. In Januarie 1852 het hy Pretorius vergesel na die ontmoeting by die [[Sandrivier]], waar die [[Sandrivierkonvensie|Sandrivier-konvensie]] tussen Brittanje en die Trekker-republiek onderteken is. In 1853, die jaar waarin sy vader oorlede is, het Paul Kruger byna self gesterf toe hy tydens 'n skermutseling met die Tswanas van Setshele onder die vuur van sy eie makkers gekom het. 'n Jaar later, as kommandant van Rustenburg, het hy hom vanweë sy dapperheid onderskei in die veld tog teen [[Mankopane]] en Mokopane (Makapaan) toe hy in die omgewing van die teenswoordige Potgietersrus die lyk van die gesneuwelde kommandant-generaal [[Piet Potgieter]] voor die bek van Makapaan se grot weggedra het.

In Transvaal is hy "die dapperste onder die dapperes" genoem en selfs buite die landsgrense het hy 'n reputasie as 'n ervare en onverskrokke militêre leier opgebou. In 1855 is Kruger aangestel as lid van die Volksraadkommissie wat onder leiding van die Nederlander [[Jacobus Stuart]] 'n grondwet vir Transvaal moes opstel. Die grond- wet is in Januarie 1857 voltooi en op 6 Januarie 1857, met die hysing van die Vierkleur op [[Potchefstroom]], het die Zuid-Afrikaansche Republiek amptelik tot stand gekom.

Die grondwet het voorsiening gemaak vir 'n wetgewende gesag ([[Volksraad]]) wat deur die volk verkies is, 'n uitvoerende raad onder voorsitterskap van 'n staatspresident en waarin die kommandant-generaal ook sitting gehad het, en 'n onafhanklike regsplegende gesag. Die staatspresident is vir 'n periode van 5 jaar gekies en die kommandant-generaal aanvanklik vir 'n onbepaalde tydperk. [[Marthinus Wessel Pretorius]], seun van Andries Pretorius, is as eerste president gekies en [[Stephanus Schoeman]] as die eerste kommandant-generaal. Stephanus Schoeman, leier van die Trekkers wat hul le in die omgewing van die [[Soutpansberg|Soutpansberge]]e gevestig het, was aanvanklik gekant teen die grondwet, maar is later deur die taktvolle bemiddeling van Kruger, wat tydens 'n siekbed van Pretorius met vol mag opgetree het, oorreed om sowel die grondwet as sy amp te aanvaar. Die distrik [[Lydenburg]] het hom egter onafhanklik verklaar van Potchefstroom en het hom eers in 1860 by die ZAR aangesluit.

Die onenigheid het gespruit uit 'n kerktwis wat ontstaan het toe die [[Nederduitsch Hervormde Kerk]] tot enigste erkende kerk in die ZAR verklaar is en Lydenburg versoek het om by die Sinode van die Kaap se Nederduitse Gereformeerde Kerk ingelyf te word. Kruger was self nie tevrede met die pas gestigte Nederduitsch Hervormde Kerk nie en was in Januarie 1859 een van die ondertekenaars van 'n brief wat aan die Algemene Kerkvergadering gerig is en waarin die stigting van die [[Vrye Gereformeerde Kerk]] aangekondig is. Die predikant wat hulle uit Nederland laat kom het, was ds. [[Dirk Postma|Dirk Postma.]]. In 1858 het die Vrystaters Kruger se hulp ingeroep in hul stryd teen [[Mosjesj]]. Kruger het die Basoetohoof in sy bergvesting ontmoet en op 18 Junie 1858 'n ooreenkoms met hom gesluit.

Daarna het hy teruggekeer na Transvaal, waar hy verskeie ekspedisies teen opstandige inboorlingstamme onderneem het. Tussen 1860 en 1864 het Kruger ʼn belangrike rol in die [[Transvaalse Burgeroorlog]] gespeel. Die onenigheid was te wyte aan Pretorius se besluit in 1860 om ook die presidentskap van die Vrystaat te aanvaar. Kruger het saam met die Volksraad kant gekies teen Schoeman en die Pretorius-volgelinge. In 1862 het hy Schoeman met 'n kommando uit Pretoria verdryf en Potchefstroom beset. Nadat hy in 1863 tot kommandant-generaal verkies was, kon hy met meer gesag optree en op 5 Januarie 1864 het sy "staatsleër" slaags geraak met die "volksleër" van kommandant [[J.W. Viljoen]] van Marico. Die burgeroorlog is beëindig deur die bemiddeling van Pretorius, wat later in die jaar weer tot president van die ZAR verkies is. Kruger is ook as kommandant-generaal herkies. Onrus onder die inboorlinge het voortgeduur, veral in die [[Soutpansberg|Soutpansberge]]e en [[Lydenburg]], en aan die einde van 1864 moes Kruger saam met Pretorius na die oosgrens reis om nuwe grensreëlings met die Zoeloe-opperhoof Panda te tref. In die daaropvolgende jaar het hy die Transvaalse kommando persoonlik aangevoer wat saam met die Vrystaters teen die Basoeto's geveg het. Kort daarna het hy sy been in 'n karongeluk gebreek en kon hy nie ʼn ekspedisie teen inboorlinge in die Soutpansberge lei nie. Die ekspedisie het misluk en in 1867 het Kruger self 'n kommando na die Soutpansberge gelei. Weens die onwilligheid van baie Boere om op kommando te gaan en 'n tekort aan ammunisie was Kruger verplig om die aftog te blaas en die gebied te ontruim. Latere pogings om die gebied te herower, het misluk en Kruger is jare daarna nog verwyt vir die verlies van die distrik Soutpansberg. Hy het egter daarin geslaag om Mankopane in 1869 opnuut te onderwerp. Weens sy langdurige afwesigheid kon Kruger sy boerdery nie na wense behartig nie en reeds in 1860 was hy in 'n finansiële moeilikheid waaruit hy eers jare tater gekom het. As vergoeding vir sy diens aan die staat het hy etlike plase ontvang, wat egter nie veel werd was nie. Sy onbeskroomde optrede tydens die burgeroorlog en sy lidmaatskap van die [[Gereformeerde kerk Johannesburg|Gereformeerde Kerk]] het hom by baie Transvalers ongewild gemaak.

Die Keate-uitspraak, waarvolgens die [[ZAR]] ʼn deel van die diamantvelde verloor het (1871), het veroorsaak dat Kruger sy steun aan Pretorius terug- getrek het. By die bedanking van Pretorius was Kruger se eie steun by die volk egter nie groot genoeg om homself as kandidaat vir die presidentskap beskikbaar te stel nie. Daarom het hy die kandidatuur van pres. [[J.H. Brand]] van die Vrystaat gesteun. Brand het hom egter nie beskikbaar gestel nie, maar in sy plek ds. [[T.F. Burgers]] van die Kaapkolonie aanbeveel. Daarop het Kruger gepoog om sy vriend [[William Robinson]] benoem te kry. Hy was gekant teen Burgers, wat ʼn predikant in die Ned. Geref. Kerk was en bekend was vir sy liberalisme ten opsigte van godsdiens en die onderwys.  Burgers is in 1872 tot president verkies en Kruger het hom al hoe meer aan die openbare lewe onttrek, hoewel hy as kommandant-generaal nog lid van die [[Uitvoerende Raad]] en derhalwe deel van die regering was. Hy was veral gekant teen Burgers se onderwysbeleid, wat hy as liberaal en wêrelds bestempel het.

In Mei 1873 het hy sy amp neergelê en ʼn kort rukkie later is die pos van Kommandant-generaal in vredestyd deur die [[Volksraad]] afgeskaf. Kruger het al sy aandag aan sy nuwe plaas, [[Boekenhoutfontein]], noordwes van Rustenburg, gewy. Dit was die eerste keer in byna 30 jaar dat hy nie 'n openbare amp beklee het nie en sy teleurstelling met die Burgers-administrasie het hom om per laat besluit om die ZAR as leier van die [[Dorslandtrek]] te verlaat.

In 1877 was dit al duidelik dat Burgers nie die komende verkiesing sou wen nie. Kruger het reeds voldoende steun verwerf om homself verkiesbaar te stel. Die verkiesing het egter nooit plaasgevind nie, want in April 1877 is die ZAR sonder slag of stoot deur Brittanje geannekseer en Burgers het die land verlaat. Kort voor die anneksasie, op 8 Maart 1877, is Kruger deur die Volksraad in die nuwe amp van Visepresident aangestel. Na Burgers se vertrek het die leiding in Transvaal op sy skouers geval en een van die laaste besluite van die Uitvoerende Raad was om hom te versoek om die Britse anneksasie in [[Londen]] te probeer ongedaan maak. Kruger het in Mei 1877 na Londen vertrek, vergesel van die Staatsprokureur, dr. [[E.J.P. Jorissen]], en die Staatsekretaris, [[Eduard Bok]].

Op ʼn daaropvolgende reis oor die Europese vasteland het die deputasie onder meer besoek afgelê in Frankryk, waar Kruger 'n lug ballonvaart oor Parys meegemaak het. In Transvaal het Kruger moeite ondervind om die burgers daarvan te oortuig dat hulle hul onafhanklikheid deuronderhandeling moet terugkry. Op 'n groot volksvergadering by [[Wonderfontein]] in Desember 1879 is die beginsel van onderhandeling verwerp en die besluit geneem om die Volksraad byeen te roep.

Dit was 'n openlike uitdaging van die Britse administrasie in Pretoria. Kruger het nogtans die vrede probeer bewaar deur die Britse hoë kommissaris, sir [[Bartle Frere]], te versoek om Transvaal se saak in Londen te stel. Toe dit geen vrugte afwerp nie, het hy in 1880 saam met Joubert deur die Kaapkolonie gereis om die Afrikaners te oorreed om nie die Britse plan vir 'n Suid-Afrikaanse federasie te steun nie. Met die reis het hulle groot welslae behaal. Hulle het nie net simpatie vir Transvaal se saak by die Kaapse Afrikaners gewek nie, maar ook deur hul optrede daartoe bygedra dat die Afrikanerleiers die voorgestelde federasie in die Kaapse parlement afgekeur het. In 1880 het [[Benjamin Disraeli]] se Konserwatiewe regering in Londen plek gemaak vir 'n Liberale regering onder leiding van [[William Gladstone]].

In Transvaal het die hoop opnuut opgevlam op 'n onderhandelde teruggawe van onafhanklikheid. Gladstone was egter slegs bereid om plaaslike selfbestuur toe te staan. Dit was vir almal, insluitende Kruger, duidelik dat die Boere die wapen teen [[Groot-Brittanje|Brittanje]] sou moes opneem. Op 'n volksvergadering op 16 Desember 1880 by [[Paardekraal-volksvergadering|Paardekraal]] is die Volksraad in ere herstel en deur die burgers tot die enigste wetgewende gesag van Transvaal verklaar. Kruger is weer tot Vise-president gekies en die regering is opgedra aan 'n Driemanskap bestaande uit Kruger, [[Piet Joubert]] en [[Marthinus Wessel Pretorius|M.W. Pretorius]].

Voordat die Boere die beslissende [[Slag van Majuba|Slag van Amajuba]] (Februarie 1881) gewen het, het Kruger in 'n briefwisseling met die Britse militêre owerheid aangebied om die vyandighede te staak indien Brittanje bereid sou wees om ʼn onpartydige kommissie van ondersoek aan te stel. Hy het besef dat Transvaal op die duur nie teen die. Britse militêre mag opgewasse sou wees nie en wou deur diplomasie ʼn aan knopingspunt vir vredesonderhandelinge vind. Kruger se briewe was die grondslag vir die vredesonderhandelinge wat in Maart 1881 begin het. Die Britte wou egter die vernedering van Amajuba wreek en dit het al Kruger se diplomatieke vernuf geverg om hulle daarvan te laat afsien.

In 1882 het die Volksraad besluit dat die Driemanskap afgeskaf en deur 'n Staatspresident vervang moes word. In die daaropvolgende verkiesing het Kruger teen Piet Joubert te staan gekom. As gevolg van sy leiding in die Eerste Vryheidsoorlog het Kruger se gewildheid so sterk toegeneem dat hy 3 keer meer stemme as Joubert ontvang het. Op 9 Mei 1883 is hy as Staatspresident ingehuldig.

Een van Kruger se eerste take as president van die Transvaal-Staat (soos die ZAR na 1881 bekend gestaan het) was om die Britse regering te oorreed om die Pretoriakonvensie te hersien. Om die rede het hy aan die einde van 1883 saam met genl. [[N.J. Smit]] en ds. [[S.J. du Toit]] na Brittanje vertrek. Onderhandelinge met die Britse minister van buitelandse sake, [[lord Derby]], het uitgeloop op die ondertekening van die Londense Konvensie op 27 Julie 1884. Ingevolge die konvensie sou Transvaal volkome onafhanklik wees en weer as die Zuid-Afrikaansche Republiek bekend staan.

Verdrae wat die ZAR met buitelandse moondhede behalwe die Vrystaat aangaan, moes egter deur Brittanje goedgekeur word. Die deputasie het ook in Nederland en Duitsland besoek afgelê. In Duitsland het Kruger 'n keiserlike eetmaal bygewoon waar hy aan [[Wilhelm I van Duitsland|Wilhelm I]] voorgestel is en ook ʼn gesprek met die beroemde [[Otto von Bismarck]] gevoer het. Bismarck het later met groot lof van die Transvaalse leier gepraat. In Nederland het Kruger samesprekings gevoer met ʼn spoorwegmaatskappy aan wie hy 'n konsessie vir die bou van ʼn spoorlyn tussen Pretoria en Delagoabaai toegestaan het.

Die bou van 'n spoorlyn na 'n nie-Britse hawe was een van Kruger se grootste ideale waarvoor hy alles in die stryd gewerp het. Hy het geglo dat staatkundige selfstandigheid slegs deur ekonomiese selfstandigheid bereik kon word. Sy pogings om die ZAR ekonomies van die Britse gebiede in Suid-Afrika te isoleer, die Delagoabaai-spoorlyn te beskerm en die grense van die republiek wes- en ooswaarts uit te brei, het egter op die een diplomatieke neerlaag na die ander uitgeloop.

Kruger se eerste neerlaag teen Brittanje was aan Transvaal se wesgrens, waar 2 onafhanklike republiekies, Stellaland en Goosen, in 1884 gestig is. Die republieke is gestig deur vrywilligers wat aan botsings tussen inboorlingstamme in Betsjoeanaland deelgeneem en grond as vergoeding ontvang het. Volgens die [[Londense Konvensie]] sou [[Betsjoeanaland|Betsjsoeanaland]] (Botswana) ʼn Britse protektoraat wees. Die grense was egter nog nie vasgestel nie en Kruger het hom laat oorreed om ʼn Transvaalse protektoraat oor die 2 republieke af te kondig in die hoop dat hulle later by die ZAR ingelyf sou word.

Dit het 'n storm van protes aan Britse kant, veral in die Kaapse parlement, veroorsaak. Daar is gevrees dat die ZAR deur weswaarts uit te brei, kontak sou maak met die Duitse kolonie in Suidwes-Afrika (Namibië) en die Britse "pad na die noorde" sodoende sou afsny. ʼn Britse ekspedisie onder leiding van sir [[Charles Warren]] het die 2 republieke en die omliggende gebied onder direkte Britse beheer geplaas en die Britse protektoraat oor die res van Betsjoeanaland herbevestig (1885).

Die ontdekking van goud in 1886 aan die [[Witwatersrand]] het aan Transvaal ʼn ekonomiese welvaart besorg wat die stigting van die Nederlandsche Zuid-Afrikaansche Spoorweg Maatschappij (NZASM) moontlik gemaak het. Die maatskappy het egter gesukkel om op dreef te kom en daar is eers in 1889 met bouwerk aan die spoorlyn oor Transvaalse grondgebied begin. Die spoorlyn tussen Delagoabaai en die grens was toe reeds voltooi. Die goudvelde het aan Kruger en sy regering egter ook talle probleme besorg, waaronder 'n binnelandse [[Uitlandervraagstuk]] en 'n verskerping van Britse imperialisme.

Die ekonomiese swaartepunt in Suid-Afrika het van die Kaap na die [[Witwatersrand]] verskuif en gepaard daarmee het die ZAR ook die brandpunt van die Suid-Afrikaanse politiek geword. Die koorsagtige haas waarmee spoorweë uit Natal en die [[Kaapkolonie]] verleng is om die Britse hawens met die Witwatersrand te verbind, is op Transvaal se grense gestuit. Kruger wou die Delagoabaai spoorlyn beskerm en het eers in 1891, toe die voltooiing van die spoorlyn in die vooruitsig gestel is, met die Kaapse regering ʼn ooreenkoms aangegaan waarvolgens die NZASM die Kaapse spoorlyn van Vereeniging af na Johannesburg sou voltooi. In 1892 is [[Johannesburg]] per spoor met Kaapstad verbind en teen 1895 ook met [[Port Elizabeth]] en [[Durban]]. Die spoorlyn na Delagoabaai is aan die einde van 1894 in gebruik geneem en in Julie 1895 deur Kruger amptelik geopen. Hy het self per trein na die Portugese hawe gereis en daar aan boord gegaan van ʼn Duitse skip, waar hy 'n telegram van gelukwensing van die Duitse keiser, [[Wilhelm II van Duitsland|Wilhelm II]], ontvang het.

Met die presidentsverkiesing van 1888 het Kruger weer eens 'n oorweldigende meerderheid behaal, maar in die verkiesing van 1893 het hy slegs 'n skrale 845 stemme meer as sy naaste teenstander, [[Piet Joubert]], ontvang. Hy is daarvan beskuldig dat hy die Volksraad nie gereeld geraadpleeg het nie en dikwels outokraties opgetree het. Veral sy onversetlike houding ten opsigte van die spoorwegkwessie het hom veel kritiek op die hals gehaal. Sy prestige is verder geknou deur 'n tweede groot diplomatieke neerlaag wat hy teen Brittanje gely het.

Die ekonomiese veranderinge in Suid-Afrika het veral by die Kaapkolonie die begeerte laat ontstaan om 'n algemene tolverbond te stig waartoe al die gebiede moes behoort. Dit sou mededinging voorkom en terselfdertyd eenheid in Suid-Afrika bevorder. Kruger was onwillig om aan so 'n tolverbond deel te hê omdat hy gevrees het dat dit die ZAA se onafhanklikheid sou aantas.

Teen 1890 was Kruger egter bereid om oor 'n tolverbond samesprekings te voer, mits die Britse owerheid Transvaal sou toelaat om ooswaarts na [[Kosibaai]] uit te brei. In 1889 het Kruger al Transvaal se aansprake op uitbreiding anderkant die [[Limpopo (rivier)|Limpoporivier]] prysgegee in die vertroue dat ooswaartse uitbreiding in ruil daarvoor toegestaan sou word. Dit was 'n groot flater, want die [[Londense Konvensie]] het geen beperking op noordwaartse uitbreiding geplaas nie, maar wel bepaal dat ooswaartse uitbreiding slegs met Britse goedkeuring kon geskied.

Nog 'n diplomatieke neerlaag wat Kruger gely het, het gespruit uit die tarieweoorlog wat teen 1895 tussen die verskillende spoorweë ontstaan het. Die Kaapse spoorweë het op een helfte van Johannesburg se goederevervoer aangedring, terwyl Kruger slegs een derde wou toestaan en die Delagoabaailyn met die res wou bevoordeel. 'n Konferensie om die saak te besleg, het misluk en as teenmaatreël het die Kaapkolonie die tariewe op sy spoorlyn aansienlik verlaag ten einde dit aanlokliker te maak.

In antwoord daarop het Kruger die tariewe tussen [[Vereeniging]] en Johannesburg so hoog gestel dat vervoer langs die spoorweg nie winsgewend sou wees nie. Die oplossing vir die Kaapkolonie was om die goedere by Viljoensdrift af te laai en per ossewa na Johannesburg te vervoer. Daarop het Kruger in September 1895 die driwwe in die [[Vaalrivier]] gesluit vir die vervoer van goedere uit die buiteland. Brittanje het op grond van die Londense Konvensie beswaar gemaak teen die sluiting van die driwwe en vir 'n rukkie het dit gelyk of die geskil op 'n oorlog sou afstuur.

Uiteindelik moes Kruger in November 1895 onder druk toegee en die driwwe is weer oopgestel. Sy optrede het veel gedoen om sy beeld in Johannesburg, die Kaapkolonie (ook by die Afrikaners) en Brittanje te skaad en het die samewerking tussen Cecil Rhodes en die Britse regering vergemaklik. Kruger moes ook baie kritiek verduur vanweë sy beleid om Nederlanders in hoë poste in die staatsdiens aan te stel. Weens 'n tekort aan opgeleide amptenare in die Transvalers se eie geledere het hy egter geen ander keuse gehad as om met sy sogenaamde Nederlander-beleid voort te gaan nie. Sy pogings om met behulp van Nederlandse leerkragte 'n universiteit in Pretoria te stig, het geen vrugte afgewerp nie.

Sy konsessiebeleid, veral die konsessie aan die NZASM, is deur die Uitlanders skerp veroordeel en het hom ook die kritiek van die Transvaalse opposisiegroep, gelei deur Piet Joubert, op die hals gehaal.  In die presidentsverkiesing van 1893 het die Uitlanders steun aan Joubert verleen en in die pers heftige persoonlike aanvalle op Kruger gedoen. Kruger se hantering van die Uitlandervraagstuk het hom as persoon ongewild gemaak by die Uitlanders en hy moes by meer as een geleentheid beledigings in die openbaar verduur. Hulle het hom persoonlik verantwoordelik gehou vir die wetgewing wat ten opsigte van hulle uitgevaardig is. Kruger het die Uitlanderbevolking as onassimileerbaar beskou en reeds in 1889 begin met wetgewing waarvolgens uitlanders eers na 'n verblyftydperk van 14 jaar volle burgerregte kon verkry.

Die Jamesoninval (1895/96). wat bedoel was om Kruger en sy regering omver te werp, het die teenoorgestelde uitwerking gehad en aan hom grater prestige en gewildheid besorg as wat hy vroeër gehad het. Sy optrede tydens en na die inval, sy begenadiging van die ter dood veroordeelde leiers en die uitlewering van Jameson vir verhoor in Londen het van groot staatmanskap getuig en het selfs die bewondering van sy vyande afgedwing.

Sy gewildheid het toegeneem, nie net in Transvaal nie, maar ook in die Vrystaat en selfs in die Kaapkolonie. Die solidariteitsgevoel wat by Afrikaners oral in Suid-Afrika teenoor Britse imperialisme ontstaan het, het om die figuur van Kruger gesentreer. Die [[Jameson-inval]] en die Britse betrokkenheid daarby het Kruger tot die beset gebring dat die ZAR sy onafhanklikheid moontlik met die wapen sou moes verdedig. In die daaropvolgende paar jaar het hy daadwerklike maatreëls getref am die ZAR slaggereed te maak. Wapens is uit [[Frankryk]] en Duitsland ingevoer en forte is by Pretoria en Johannesburg opgerig. In hierdie beleid het hy die steun geniet van die Vrystaat, met wie die ZAR in 1898 'n aanvals- en verdedigingsverdrag gesluit het.

Kruger het ook sy eertydse staatsekretaris, dr. [[W.J. Leyds]], as buitengewone gesant na Europa gestuur om daar vir die Republiek se saak steun te probeer werf. Aan die ander kant het die mislukte Jameson-inval daartoe bygedra dat die Britse imperialistiese aanslag op die ZAR verskerp is. Rhodes moes vanweë sy betrokkenheid by die inval sy politieke loopbaan laat vaar, maar sy ideaal is voortgesit deur die Britse minister van buitelandse sake, lord [[Joseph Chamberlain]], en die nuwe Britse hoë kommissaris, lord [[Alfred Milner]], wat in 1897 na Suid-Afrika gekom het. Milner het net soos sy voorgangers die Uitlandervraagstuk gebruik om hom in die ZAR se binnelandse aangeleenthede in te meng en het 'n veldtog gevoer teen wat hy as "Krugerisme" bestempel het.

Die "outokratiese" beeld van Kruger wat aan die Uitlanders en die buiteland voorgehou is, het verder veld gewen as gevolg van die stryd tussen Kruger en die Hooggeregshof van die ZAR in 1897. Hoofregter [[J.J. Kotzé|J.G. Kotze]], wat in die verkiesing van 1893 Kruger se opponent was, het in Januarie 1897 in 'n hofbeslissing sekere wette aan die grondwet getoets en hulle ongeldig verklaar. Sy eis dat die Hooggeregshof die reg moes hê om die Volksraad se wetgewing te toets, is deur Kruger verwerp en beantwoord met wetgewing wat die Staatspresident daartoe in staat gestel het om regters wat die Volksraad se wette bevraagteken, te ontslaan.

Die geskil is eers in Februarie 1898 beëindig toe Kotze deur Kruger ontslaan is. Gerugsteun deur die Tweede Uitlanderbeweging, wat in 1898 onder leiding van die South African League op dreef gekom het, het Milner met 'n volskaalse beswadderingsveldtog teen Kruger begin, veral nadat Kruger met ʼn oorweldigende meerderheid as president herkies is. Hy het by Chamberlain op Britse inmenging aangedring. Intussen het Kruger in 'n toespraak op Heidelberg homself bereid verklaar om die verblyftydperk vir stemregkwalifikasie van 14 tot 9 jaar te verminder. Die Uitlanders het egter nog steeds op 5 jaar aangedring en die onderhandelinge wat Kruger op eie inisiatief aangeknoop het, het misluk.

Met pres. Steyn van die Vrystaat as bemiddelaar het Kruger en Milner mekaar in Mei/Junie 1899 in Bloemfontein ontmoet om die stemregkwessie te bespreek. Kruger was bereid om die verblyftydperk op 7 jaar vas te stel, maar Milner het steeds op 5 jaar aangedring. Vir Kruger sowel as Steyn was dit duidelik dat Milner steeds net met groter eise voor die dag sou kom en nuwe geskilpunte sou soek. Die dooie punt waarop die konferensie uitgeloop het, het hulle daarvan oortuig dat Brittanje op oorlog afstuur en net genoeg tyd wou wen om Britse troepe in Suid-Afrika aan wal te bring.

Omdat hy teen hierdie tyd reeds ouer as 74 jaar was, sy gesondheid swak was, en hy nie meer self in die veld kon gaan nie, het hy verskeie besoeke aan die kommando's gebring en in Pretoria aangebly tot 29 Mei 1900, 'n paar dae voordat dit deur die Britte beset is. Op advies van die Staatsprokureur, [[J.C. Smuts]], en die Staatsekretaris, [[F.W. Reitz]], het Kruger aan die einde van September 1899 besluit om 'n ultimatum aan Brittanje te rig voordat verdere Britse troepe in Suid-Afrika opdaag.

Op 22 November het Kruger 'n oorweldigende ontvangs by [[Marseille]] geniet. Hy is oral in Frankryk deur die publiek toegejuig en deur die Franse president, Emile Loubet, amptelik onthaal. Vanweë die politieke situasie in [[Europa]] was [[Frankryk]] egter nie bereid om enige hulp aan die 2 republieke te verleen nie. [[Duitsland]] was ook nie geneë om hom Britse gramskap op die hals te haal nie en terwyl hy reeds na [[Berlyn]] op pad was, het Kruger ʼn boodskap ontvang dat die keiser hom nie te woord kon staan nie.

Hy, het deur [[België]] na Nederland gereis, waar hy eers in [[Den Haag]] mediese behandeling ontvang het voordat hy hom in die [[Hotel des Pays Bas]] in [[Hilversum]] gevestig het, waar hy die tyding van sy vrou se dood ontvang het. In Desember 1901 het hy 'n huis in [[Utrecht]] betrek, waar hy die nuus van die [[Verdrag van Vereeniging|Vrede van Vereeniging]] ontvang het en waar genls. [[Louis Botha]], [[Koos de la Rey]] en [[Christiaan de Wet]] hom in 1902 besoek het. In die winter van 1902/03 het hy na die warmer klimaat van die [[Franse Riviera]] verhuis en in [[Menton]] gewoon, totdat hy in Mei 1903 na Hilversum teruggekeer het.

Daarna het hy weer in dieselfde huis in [[Menton]] gewoon, totdat hy in Mei 1904 op aanbeveling van sy lyfarts na [[Switserland]] verhuis het. In die [[Villa des Prierrers]] in [[Clarens]], naby [[Montreux]] aan die meer van [[Genève]], het hy op 29 Junie 1904 sy beroemde Laaste Boodskap onderteken. In die vroeë oggendure van 14 Julie 1904 is hy aan longontsteking en verkalking van die are oorlede. Tydens sy ballingskap was Kruger vergesel van enkele familielede, onder wie sy oudste dogter en haar man, mnr. [[F.C. Eloff]]. Sy stoflike oorskot is aan die einde van 1904 deur die Nederlandse skip ''De'' ''Batavier VI'' vanuit [[Rotterdam]] vervoer na [[Kaapstad]], waar dit in die [[Sinodesaat]] van die [[Hugenotegebou]] en in die [[Groote Kerk]] in staatsie gelê het.