Vlag van Puerto Rico: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Robot: standardiseer verwysingsjablone en voeg argiefskakels in. |
|||
Lyn 43:
Juan de Mata Terreforte, ’n verbande veteraan van “El Grito de Lares” en vise-president van die Puerto Ricaanse Rewolusionêre Komitee in New York Stad, het die vlag van Lares aanvaar as die vlag van Puerto Rico tot 1892 toe die huidige ontwerp, geskoei op die [[vlag van Kuba]] deur die komitee onthul en aanvaar is.<ref name="Enciclopedia de Puerto Rico" /> Die nuwe vlag is vir die eerste maal op 24 Maart 1897 in Puerto Rico vertoon gedurende die Staatsgreep van Yauco. Die gebruik en vertoon van die Puerto Ricaanse vlag is verbied en die enigste vlae wat in Puerto Rico vertoon mog word was die [[vlag van Spanje]] (1492 tot 1898) en die [[vlag van die Verenigde State]] (1898 tot 1952).
In 1952 het die Gemenebes van Puerto Rico dieselfde vlagontwerp as wat in 1892 deur die Rewolusionêre Komitee onthul is, aanvaar as die amptelike vaandel sonder dat die kleurskakerings gespesifiseer is. Die kleur van die driehoek van die vlag wat gebruik is deur die administrasie van Luis Muñoz Marín was donkerblou soos gebruik is in die vlag van die Verenigde State, in plaas van die oorspronklike ligter blou. Dít het ’n politieke kontroversie veroorsaak.<ref name=flagspot>
== Eerste vlae wat in Puerto Rico gebruik is ==
[[Lêer:Flag of Christopher Columbus.svg|duimnael|links|Kapteinsvaandel van Columbus se skepe]]
Die bekendstelling van ’n vlag in Puerto Rico dateer terug na die tyd toe [[Christophorus Columbus]] aangeland het met die vlag wat deur die Spaanse Kroon aan hom toegeken is om die eiland op te eis. Columbus het die eiland in die naam van Spanje “San Juan Bautista” genoem het. Columbus het op 12 Oktober 1492 in sy dagboek aangeteken dat hy die Koninklike Vlag gebruik het en dat sy kapteins twee vlae gebruik het wat in alle skepe deur die Admiraal as vaandel gevoer is, elk met ’n groen kruis in die middel en ’n ‘F’ en ‘Y’ , ook in groen, met ’n goue kroon vir [[Ferdinand II van Aragon]] en [[Isabella I van Castilië]].<ref>
Toe die Spaanse magte hulle op die eiland gevestig het, het hulle begin met militêre fortifikasies soos La Fortaleza, Kasteel San Filipe del Morro, Kasteel de San Christóbal en Fort de San Gerónimo. Die Spaanse weermag het die Boergondiese Kruis-vlag ontwerp en dit as hulle vaandel aanvaar. Hierdie vlag is oral vertoon waar daar ’n Spaanse militêre instelling was.<ref>
== Die eerste vlag van Puerto Rico ==
[[Lêer:LARESFLAG2.jpg|duimnael|’n Foto van die Lares-rewolusionêre vlag van 1868, ook bekend as die “Eerste Puerto Ricaanse Vlag”.]]
Die onafhanklikheidsbeweging in Puerto Rico het momentum gekry met die bevrydingsukses van [[Simón Bolívar]] en José de San Martín in Suid-Amerika. In 1868 het [[Ramón Emeretio Betances]], ’n plaaslike onafhenklikheidsleier, vir Mariana Bracetti gevra om ’n rewolusionêre vlag te brei wat geskoei was op die [[vlag van die Dominikaanse Republiek]]. Die materiaal vir die vlag is voorsien deur Edugivis Beauchkamp Sterling wat vroeër deur Betances as tesourier van die rewolusie aangestel is.<ref name="B">
In 1873, na die abdikasie van Amadeus, Hertog van Aosta, as koning (1870–1873) en met Spanje se omskakeling van koninkryk na republiek, het die Spaanse regering ’n nuwe koloniale vlag vir Puerto Rico uitgevaardig. Die nuwe vlag, wat tot 1873 gebruik is, was soortgelyk aan die [[vlag van Spanje]] met die wapenskild van Puerto Rico in die middel. Met die herstel van die Spaanse koninkryk in 1873 is Spanje se vlag weer in Puerto Rico gebruik. Dit het tot 1898 geduur toe die eiland die eiendom van die Verenigde State geword het onder die terme van die [[Vrede van Parys (1898)]] in die nadraai van die [[Spaans-Amerikaanse Oorlog]].<ref>{{en}} {{cite book |title=Populêre Uitdrukking en Nasionale Identiteit in Puerto Rico: Die Stryd om Self, Gemeenskap en Nasie |first=Lillian |last=Guerra |pages=200 |publisher=University Press of Florida |edition=1ste uitg. |date=30 Junie 1998 |ISBN=0-8130-1594-4 |language=Engels }}</ref>
Lyn 60:
=== Oorsprong ===
[[Lêer:Junta Revolucionaria.jpg|duimnael|links|Puerto Ricaanse Rewolusionêre Komitee<br />(staande L-R) Manuel Besosa, Aurelio Méndez Martínez en Sotero Figueroa (sittend L-R) Juan de M. Terreforte, D. Jose Julio Henna en Roberto H. Todd]]
Juan de Matta Terreforte, ’n leier van die Grito de Lares-opstand wat aan die sy van Manuel Rojas geveeg het, is na New York Stad verban. Hier het hy by die [[Rewolusionêre Komitee van Puerto Rico]] aangesluit en is hy aangestel as vice-president.<ref name="Enciclopedia de Puerto Rico">
Volgens sommige bronne het Francisco Gonzalo Marín in 1895 ’n prototipe vir aanvaarding van die Rewolusionêre Komitee in New York Stad voorgelê. Sedertdien word Marín deur sommige beskou as die ontwerper van die vlag.<ref>{{en}} {{cite book |title=Oorloë van Latyns-Amerika Volume I: Die Caudillo-tydperk, 1791–1899 |first=Robert L. |last=Scheina |pages=359 |publisher=Potomac Books Inc. |edition=1ste uitg |date=Januarie 2003 |isbn=1-57488-449-2 }}</ref> Daar is ’n brief, geskryf deur Terreforte, waarin aan Marín krediet gegee word vir die ontwerp. Die oorspronklike inhoud van die brief in Spaans lui soos volg:
Lyn 68:
[[Lêer:Intentona de Yauco.jpg|duimnael|Vlag wat deur Fidel Vélez en sy manskappe vertoon is gedurende die “Intentona de Yauco”-opstand]]
In ’n geskrewe brief deur Mima Besosa, die dogter van Manuel Besosa van die Rewolusionêre Komitee, word genoem dat sy die vlag gemaak het. Dit het gelei tot die idee dat haar vader die ontwerper kon wees. In haar brief het sy die vlag beskryf as bestaande uit vyf horisontale bane afwisselend in rooi en wit waarvan drie bane rooi en twee wit wass. Aan die linkerkant van die vlag is ’n ligblou driehoek met ’n vyfpuntige ster in. Die drie rooi bane stel die bloed van die heldhaftige krygers voor, die twee wit bane stel oorwinning en vrede na die verkryging van onafhanklikheid voor. Die wit ster stel Puerto Rico voor en die blou stel die lug en die water wat die eiland omring, voor. Die driehoek stel die drie takke van die regering voor.<ref name="welcome">
Hoewel die plaaslike koerant “El Imparcial” op 17 Jaunarie 1948 genoem het dat Vélez Alvarado die vader van die Puerto Ricaanse vlag is<ref>{{es}} “Muere Antonio Vélez Alvarado, Prócer Que Creó Bandera Patria’, El Imparcial, 17 Januarie 1948, bl. “B”</ref> sal dit nooi duidelik wees wie werklik die vlag ontwerp het nie. Wat egter wel bekend is, is dat die Puerto Ricaanse Rewolusionêre Komitee op 22 Desember 1895 die ontwerp van die huidige vlag amptelik aanvaar het. In 1897 het Antonio Mattei Lluberas die Rewolusionêre Komitee in New York besoek om ’n opstand in Yauco te beplan. Hy het na Puerto Rico teruggekeer met ’n Puerto Ricaanse vlag<ref name="MHPR">{{es}} {{cite book |title=Militêre geskiedenis van Puerto Rico |last=Negroni| first=Hector Andres|pages=307 |publisher=Sociedad Estatal Quinto Centenario |year=1992|isbn=84-7844-138-7 }}</ref> en op 24 Maart 1897 het ’n groep mans onder leiding van Fidel Vélez die Puerto Ricaanse vlag gevoer en die barakke van die Spaanse Burgermag in Yauco aangeval gedurende die opstand teen die Spaanse besetting. Hierdie slag het bekend geword as die Poging tot die Staatsgreep van Yauco. Die opstand wat die tweede en laaste groot aanslag teen die Spanjaarde op die eiland was, was die eerste keer waartydens die Puerto Ricaanse vlag op Puerto Ricaanse grondgebied gebruik is.<ref>
=== Die Puerto Ricaanse vlag word verbied ===
[[Lêer:Jayuya1950.gif|duimnael|Die Puerto Ricaanse vlag word deur ’n soldaat verwyder na die Jayuya-opstand van 1950.]]
Van 1898 tot 1952, na die anneksasie van Puerto Rico op 10 Desember 1898 deur die Verenigde State, was dit ’n misdryf om die Puerto Ricaanse vlag in die openbaar te vertoon. Die enigste vlag wat wettig op die eiland vertoon mog word was die [[vlag van die Verenigde State]].<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.latinamericanstudies.org/jayuya-revolt.htm |title=Foto’s van die Jayuya-opstand |publisher=Latyns-Amerikaanse Studies |accessdate=25 Februarie 2009 }}</ref> Die Puerto Ricaanse vlag is egter dikwels gebruik in politieke vergaderings van die pro-onafhanklikheidsparty, die Liberale Party van Puerto Rico, en in verset deur die Puerto Ricaanse Nasionalistiese Party. In 1932 het die Nasionalistiese Party die vlag as sy embleem gebruik gedurende verkiesings en in hul optogte. Die Puerto Ricaanse wetgewer met die destydse president van die Puerto Ricaanse Senaat, Luis Muñoz Marín, aan die stuur het op 21 Mei 1948 wetgewing bekend as Wet 53 deurgevoer waardeur dit onwettig verklaar is om die Puerto Ricaanse vlag te vertoon, ’n patriotiese Puerto Ricaanse lied te sing en oor onafhanklikheid van die eiland te praat. Op 10 Junie 1948 is Jesús T. Piñero aangewys as Goewerneur van Puerto Rico en het hy die wetsontwerp onderteken wat bekend gestaan het as die “Ley de la Mordaza” (Muilbandwet).<ref>
=== Aanvaarding van die Puerto Ricaanse vlag ===
[[Lêer:Bandera PR.JPG|duimnael|links|’n Wapperende Puerto Ricaanse vlag]]
In 1952 het goerwerneur Luis Muñoz Marín en sy administrasie die Puerto Ricaanse vlag aanvaar wat in 1892 ontwerp is en dit as die amptelike vlag van Puerto Rico afgekondig. Die amptelike aanvaarding van die vlag is deur sommige geïnterpreteer as 'n slenter deur Muñoz Marín om die onafhanklikheidsbeweging in sy eie party te neutraliseer.<ref name=PR>{{en}} {{cite book |title=Puerto Rico: Kultuur, politiek en identiteit |first=Nancy |last=Morris |publisher=Praeger/Greenwood |year=1995 |ISBN=0-275-95452-8 |pages=51 }}</ref> Daar was ’n paar verskille tussen die oorspronklike vlag van 1892 en die een van 1952 en die betekenis van die kleure is amptelik verander. Die wit bane het gestaan vir die republikeinse staatsvorm eerder as die oorwinning en vrede wat Puerto Rico veronderstel was om te verkry het na onafhanklikheid.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.martinespada.net/Puerto%20Rican%20Flag.htm |title=Vlag van Puerto Rico |first=Martín |last=Espada |publisher=University of Massachusetts Amherst |accessdate=25 Februarie 2009 }} {{dooie skakel}}</ref> Die blou van die driehoek in die oorspronklike vlag is varander na ’n donkerder kleur om te lyk soos die [[vlag van die Verenigde State]] en om afstand te skep met die rewolusionêre wortels van die vlag. Vir Pedro Albizu Campos, die nasionalistiese leier, was die regeringsverteenwoordiging van die vlag ’n ontheiliging,<ref>{{en}} {{cite book |title=Luis Muñoz Marín: Puerto Rico se Demokratiese Rewolusie |publisher=Editorial UPR |year=2006 |ISBN=0-8477-0158-1 |pages=90 }}</ref> terwyl die [[Puerto Ricaanse Onafhanklikheidsparty]] die regering daarvan beskuldig het dat hy die “geliefde simbole beskadig” het.<ref name=PR /> In 1995 het die regering weer begin om die ligblou weergawe te gebruik.<ref>
=== Simbool van trots, verset en protes ===
Lyn 88:
Met verskeie geleenthede is die vlag ook al gebruik as ’n simbool van verset en protes. In die aanval op die Verenigde State se Huis van Verteenwoordigers in 1954 in protes teen Amerika se regering van die eiland, het Lolita Lebrón, die nasionalistiese leier geskree “¡Viva Puerto Rico Libre!” (“Lank lewe ’n vrye Puerto Rico!”) en die vlag van Puerto Rico ontvou.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.hollandsentinel.com/stories/022904/fea_022904040.shtml |archiveurl=http://web.archive.org/web/20050322053617/http://www.hollandsentinel.com/stories/022904/fea_022904040.shtml |title=Niemand het aanval op Kongres in 1954 verwag |author=Associated Press |work=Holland Sentinel |date=29 Februarie 2004 |archivedate=22 Maart 2005 |accessdate=19 September 2008 }} {{dooie skakel}}</ref> Op 5 November 2000 het Tito Kayak en vyf ander aktiviste van [[Vieques]] op die boonste vlak van die Vryheidstandbeeld in New York uitgestap en ’n Puerto Ricaanse vlag in die kroon van die standbeeld geplant in protes teen die gebruik van die eiland Vieques deur die [[Amerikaanse Vloot]] as ’n bombarderingsoefenbaan.<ref>{{en}} {{cite book |title=Vieques: ’n fotografies geïllustreerde gids tot die eiland, sy geskiedenis en sy kultuur |first=Gerald |last=Singer |pages=183 |publisher=Sombrero Publishing Company |ISBN=0-9641220-4-9 }}</ref>
Op 15 Maart 2009 was daar verskeie Puerto Ricaanse vlae aanboord van die [[Ruimtependeltuig Discovery|''Discovery'']] gedurende sy vlug na die [[ruimte]]. Joseph M. Acabá, die eerste ruimtevaarder van Puerto Ricaanse afkoms en wat aangewys is tot die bemanning van STS-119 as ’n Sending Spesialispedagoog, het ’n Puerto Ricaanse vlag aan hom gedra as ’n simbool van sy Puerto Ricaanse herkoms.<ref name="NASA">
Die is ook die onderwerp van die liedjie “Que Bonita Bandera” (“Wat ’n pragtige vlag”) wat in 1968 geskryf is en gewild geword het deur die Puerto Ricaanse sanger Florencio “Ramito” Morales Ramos. Acabá het versoek dat die bemanning op 19 Maart 2009 (die vyfde dag), gedurende die ruimtevlug, wakker gemaak word met hierdie lied soos gesing deur Jose Gonzalez en Banda Criolla.<ref>
== Ontwerp ==
Lyn 97:
== Politieke vlae van Puerto Rico ==
[[Lêer:Raimundo Díaz Pacheco.jpg|duimnael|Kadette van die Republiek, onder beheer van Raimundo Díaz Pacheco, met die Nasionalistiese en Puerto Ricaanse vlae]]
Deur Puerto Rico se politieke geskiedenis het verskeie partye vlae wat hul ideale verteenwoordig ontwerp en gevoer. Politieke vlae in Puerto Rico word gewoonlik vertoon in openbare byeenkomste, vergaderings of optogte in die vertoning van politieke krag en eenheid. Die Puerto Ricaanse Nasionalistiese Party se vlag het ’n wit Calatrava-kruis, ook bekend as die Krukkekruis, in die middel op ’n swart agtergrond. Die Kruis van Calatrava is vir die eerste keer gebruik deur die kruisvaarders van Calatrava en later ook deur die Franse rewolusioniste. Die swart agtergrond stel die rouklag van die Puerto Ricaanse Nasie in koloniale gevangenskap voor.<ref name="FBI">
<center><gallery align="center" widths="130">
| |||