Somerset-Oos: Verskil tussen weergawes

 

== Geskiedenis ==

 

Lord [[Charles Somerset]] (1767–1831), goewerneur van die [[Kaapkolonie]] van [[1814]] tot [[1826]], wou die voorstel van goewerneur sir [[John Cradock]] en [[Du Pré Alexander, graaf van Caledon|goewerneur Caledon]] uitvoer dat ’n nedersetting aan die indertydse oosgrens gevestig moes word en aanvoorwerk gedoen vir ’n plan om ’n proefplaas in die omgewing op te rig. Die Amerikaanse plantkundige dr. Mackrill het opdrag gekry om ’n geskikte plaas te kry en is aangesê om op drie plekke te kyk: die [[Gamtoosvallei]], die Swartkopsvallei en Bosberg, wat hy dan ook gekies het. Die plaas is in 1815 tot stand gebring met die doel om veeteelt in die [[Kaapkolonie]] te verbeter en om vars produkte aan soldate aan die grens te lewer. Dié plaas is Somerset Farm genoem.

 

 

Somerset-Oos het in Februarie [[1884]] munisipale status verkry (volgens 'n ander bron Februarie 1837<ref>[http://ia700407.us.archive.org/17/items/DictionaryOfSouthernAfricanPlaceNames/SaPlaceNames.pd ''Dictionary of Southern African Place names''.] URL besoek op 26 Julie 2013.</ref>). Die dorp was dikwels betrokke in die [[Kaapse grensoorloë]]. Vandag is dit 'n sentrum vir wol- en ander boerderybedrywighede.

== Opvoeding ==

=== Bellevue Seminary ===

Teen 1880 het Somerset-Oos twee klein privaat skole vir meisies gehad terwyl seuns onderrig ontvang het aan die [[Gill-kollege]], opgerig in 1869. Ds. [[Jan Hendrik Hofmeyr (predikant)|J.H. Hofmeyr]] het die kerkraad oorreed om 'n meisieskool te bou en te finansier en vir dié doel is 'n stuk grond in Pauletstraat aangekoop. Die hoeksteen is op [[19 Julie]] [[1881]] gelê en die gebou ontwerp deur die Duits gebore argitek [[Carl Otto Hager]], wat ook die dorp se NG kerk ontwerp het wat vandag nog gebruik word. Die eerste prinsipale van die Bellevue Seminarie vir Meisies was Jan Wright van Aberdeen in Skotland. Sy het later ds. Hofmeyr se broer ds. Arend Hofmeyr van [[Hanover]] se tweede vrou geword. Die skool het in 1925 'n hoërskool geword en in 1965 met Gill-kollege saamgesmelt onder laasgenoemde se naam. Deesdae huisves die gebou, 'n provinsiale erfenisterrein, die Umzi Wethu Opleidingsakademie vir Kwesbare Jeugdiges.

 

=== Gill-kollege ===

Somerset-Oos is die tuiste van een van die roemrykste skole in die [[Oos-Kaap]],<ref>[http://www.fairlady.com/hot-stories/afro-optimist/our-top-government-high-schools-in-south-africa Die tydskrif ''Fairlady'' wys Gill aan as een van die top-50 staatshoërskole in die land.] URL besoek op 5 Junie 2013</ref> die tweetalige, gemengde [[Gill-kollege]] (gestig in 1867), asook die gelyknamige laerskool.

 

 

=== Gedenkskool William Oates ===

Die William Oates-skool aan die voet van die Bosberg is genoem na eerw. William Oats, oorspronklik 'n Wesleyaanse predikant en 'n Suid-Afrikaner wat sy opleiding in [[Grahamstad]] en op Somerset-Oos en aan Lovedale op [[Alice]] gekry het. Eerw. Oates het uit die Hope Church, die Kongregasionalistiese kerk vir bruin lidmate bedank, maar in 1868 weer tot die amp toegetree. Hy het in 1880 die predikant van die Hollandssprekende Kongregasionalistiese kerk vir bruin mense op Somerset-Oos geword en in die amp aangebly tot en met sy dood in 1927.

 

== Somerset-Oos-museum ==

 

Dié doel het die gebou 105 jaar lank vervul toe vier predikante agtereenvolgens hier gewoon het: [[George Morgan]] (tot 1841), [[John Pears]] (tot 1866), Jan-Hendrik Hofmeyr (tot 1908) en sy seun John Murray. Hierna is die huis aan laasgenoemde se seun dr. Jan-Hendrik Hofmeyr verkoop. In 1971 het die indertydse eienaar, K.S. Birch, die huis as ’n museum beskikbaar gestel en in 1972 het dit ’n provinsiale museum geword. Enkele maande daarna is die

 

== Walter Battiss-kunsmuseum ==

 

Die verdiepinghuis is in die vroeë jare van die dorp se bestaan as ’n offisiersmenasie opgerig en het lank gelede aan die gesin Battiss behoort wat dit van 1914 tot 1917 as privaat hotel bedryf het. Geldnood het hulle gedwing om die onderneming te laat vaar en so verhuis hulle na [[Koffiefontein]] in die [[Vrystaat]] toe die latere kunstenaar 11 jaar oud was. Die gebou is ’n straatblok vanaf die Somerset-Oos-museum in die mees geskiedkundige straat op die dorp geleë. Dit huisves nou die grootste versameling van Battiss se werk in Afrika en is in 1999 ten volle opgeknap nadat ernstige agteruitgang aan die gebou aan die lig gekom het.

 

=== Kongregasionalistiese kerk ===

Die verklaarde nasionale gedenkwaardigheid in Pauletstraat is opgerig uit die erflating van Dorothy Evans, die weduwee van ds. [[John Evans]], van 1818 tot aan sy dood in 1823 die eerste leraar van die [[NG gemeente Cradock]] en een van die vroegste [[Skotse predikante in die NG Kerk|Skotse predikante]] wat in die 19de eeu die tekort aan leraars in die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk]] moes kom aanvul. Kort ná haar man se dood het mev. Evans verhuis na die dorp Somerset wat in 1825 gestig is. Hier het sy gewoon tot haar dood in 1842 toe sy agter die teenswoordige dorpsmuseum begrawe is.

 

 

=== NG gemeente ===

''Vir volledige artikel, sien [[NG gemeente Somerset-Oos]]''

 

 

=== Anglikaanse kerk ===

Tydens sy reise deur die Oostelike Provinsie in 1848 het Kaapstad se biskop Gray, wie se vrou, [[Sophia Gray|Sophia]], tallose Anglikaanse klipkerke in Suid-Afrika ontwerp het, besoek aan Somerset gebring. Die tekort aan predikant het hom ontstel, want op sy reis van sowat 1&nbsp;500&nbsp;km deur die destydse [[Kaapkolonie]] het hy net een van sy kerk se predikante teëgekom. Hy het toe gereël dat 20 Anglikaanse predikante uit Engeland emigreer en omdat hy geglo het dat daar genoegsame Engelse setlaars in die kolonie was, het hy ook onderneem om die gebied van 'n geskikte rektor te voorsien.

 

 

=== Afrikaanse Protestantse Kerk ===

Die plaaslike gemeente van die Afrikaanse Protestantse Kerk is een van die oudste in dié kerkverband en is reeds op [[3 September]] [[1987]] gestig. Omdat daar in 2013 slegs 49 belydende en nege dooplidmate in die gemeente was, het hulle 'n bedieningsooreenkoms met die gemeente Port Elizabeth wie se ds. L.D. Greyling ook vir Somerset-Oos verantwoordelik is. Die AP kerkgebou is geleë by Pauletstaat 67.<ref>[http://apkerk.co.za/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=26&Itemid=306 Gemeentebesonderhede op die webtuiste van die APK.] URL besoek op 2 September 2013.</ref>

 

Lêer:Somerset-Oos ou gebou.jpg

Lêer:Somerset-Oos museum.jpg

Lêer:Somerset-Oos landdroskantoor.JPG

Lêer:Somerset-Oos landdroskantoor 2.jpg

Lêer:Somerset-Oos kothuis.jpg

Lêer:Somerset-Oos Korrektiewe dienste.jpg

Lêer:Somerset-Oos kafee.jpg

Lêer:Somerset-Oos huis 14.jpg