Wikipedia

Frans-Polinesië: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
k Robot: standardisering van verwysingsjablone en invoeging van argiefskakels. Ondersteun: shorturl.at/klqM2
k Robot: standardiseer verwysingsjablone en voeg argiefskakels in.
Lyn 24:
|oppervlak_rang = 173<sup>ste</sup>
|oppervlak_grootte =
|oppervlak = 4&nbsp;167<ref name=area>{{cite web |url=http://www.ispf.pf/Libraries/RP1996/R1.sflb.ashx |title=R1- Population sans doubles comptes, des subdivisions, communes et communes associées de Polynésie française, de 1971 à 1996 |publisher=ISPF |access-date=1 September 2014 |language=fr |archive-url=https://web.archive.org/web/20121114000509/http://www.ispf.pf/Libraries/RP1996/r1.sflb.ashx |archive-date=14 November 2012 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref>
|oppervlakmi² = 1&nbsp;609
|persent_water = 12
Lyn 30:
|bevolking_skatting_jaar =
|bevolking_rang = 177<sup>ste</sup>
|bevolking_sensus = 285&nbsp;735<ref name=UN2016>{{cite web |url=http://esa.un.org/unpd/wpp/DVD/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2015_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.XLS |title=Total Population - Both Sexes |work=World Population Prospects, the 2015 Revision |publisher=United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division, Population Estimates and Projections Section |date=Julie 2015 |access-date=1 Junie 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170315185833/https://esa.un.org/unpd/wpp/DVD/Files/1_Indicators%20%28Standard%29/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2015_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.XLS |archive-date=15 Maart 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
|bevolking_sensus_jaar = 2016
|bevolkingsdigtheid = 76
Lyn 40:
|BBP_PPP_per_kapita =
|BBP_PPP_per_kapita_rang =
|BBP = $7,14&nbsp;miljard<ref name=GDP>{{cite web |url=http://www.ispf.pf/Libraries/Publi_PF_Bilans_et_Etudes/PF_bilan_04_2013_cptes_eco_2008.sflb.ashx |title=COMPTES ÉCONOMIQUES 2008 – Polynésie française |publisher=ISPF |access-date=1 September 2014 |language=fr |archive-url=https://web.archive.org/web/20131113172656/http://www.ispf.pf/Libraries/Publi_PF_Bilans_et_Etudes/PF_bilan_04_2013_cptes_eco_2008.sflb.ashx |archive-date=13 November 2013 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref>
|BBP_rang =
|BBP_jaar = 2008
Lyn 79:
Ná die [[Groot Polinesiese Migrasie]] het [[Europa|Europese]] ontdekkingsreisigers Frans-Polinesië op verskeie geleenthede besoek. Handelaars en walvisvangers het ook die eilande aangedoen. Frankryk het die gebied in 1842 oorgeneem en ’n Franse [[protektoraat]] gestig met die naam Franse Nedersettings in Oseanië (''Établissements français d'Océanie, EFO)''.
 
In 1946 het dit ’n oorsese gebied geword en het Polinesiërs [[stemreg]] gekry. In 1957 is die ''EFO'' hernoem tot Frans-Polinesië. Sedert 28 Maart 2003 is dit ’n oorsese kollektiwiteit van die Franse Republiek en in 2004 het dit administratiewe outonomiteit gekry.<ref>{{cite web |url=http://www.collectivites-locales.gouv.fr/statuts-nouvelle-caledonie-et-polynesie#statut_pol_fcse |title=Les statuts de la Nouvelle-Calédonie et de la Polynésie |publisher= |access-date=17 Desember 2015 |language=fr |archive-url=https://web.archive.org/web/20200508152258/https://www.collectivites-locales.gouv.fr/statuts-nouvelle-caledonie-et-polynesie |archive-date=8 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
 
{| class="wikitable"
Lyn 97:
== Geskiedenis ==
[[Lêer:Floreal-Bora-Bora.jpg|duimnael|links|Die Franse [[fregat]] ''Floréal'' in November 2002 in die [[Bora Bora]]-lagune.]]
Frans-Polinesië is een van die laaste plekke op aarde wat bewoon geraak het. Wetenskaplikes glo die [[Groot Polinesiese Migrasie]] het omstreeks [[1500 v.C.|1500&nbsp;v.C.]] plaasgevind toe [[Austronesiese tale|Austronesiërs]] eilande in die suidelike Stille Oseaan gaan soek het deur [[ster]]re vir [[navigasie]] te gebruik. Die eerste eilande wat bewoon was, is die Marquesaseilande, omstreeks [[200 v.C.|200&nbsp;v.C.]] Daarna het die Polinesiërs suidweswaarts migreer en die Geselskapseilande omstreeks [[300|300&nbsp;n.C.]] betrek.<ref name=KMLA1797>{{cite web |url=http://www.zum.de/whkmla/region/pacific/frpolynpre1797.html |title=History of Polynesia, before 1797 |first=Alexander |last=Ganse |access-date=20 Oktober 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180727115236/http://www.zum.de/whkmla/region/pacific/frpolynpre1797.html |archive-date=27 Julie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
 
Kontak met die eerste Eurpeërs het in 1521 plaasgevind toe die ontdekkingsreisiger [[Ferdinand Magellaan]], in diens van die [[Spanje|Spaanse kroon]], Puka Puka in die [[Tuamotu-argipel]] gesien het. In 1772 het die [[Nederland]]er [[Jacob Roggeveen]] op [[Bora Bora]] in die Geselskapseilande afgekom.
Lyn 108:
Koning [[Pomare II]] moes in 1803 na [[Moorea]] vlug; hy en sy onderdane is in 1812 gekersten. Franse [[Katolieke]] sendelinge het in 1834 op Tahiti begin aankom; hul verbanning in 1836 het daartoe gelei dat Frankryk in 1838 kanonneerbote daarheen gestuur het. In 1842 is Tahiti en [[Tahuata]] tot ’n Franse protektoraat verklaar om Katolieke sendelinge in staat te stel om onverhinderd te werk. Die hoofstad, Papeete, is in 1843 gestig. In 1880 het Frankryk Tahiti geannekseer en die status verander van ’n protektoraat na ’n kolonie.
 
Die verskillende eilandgroepe is eers in 1889 verenig met die vestiging van ’n Franse protektoraat.<ref name=KMLA1889>{{cite web |url=http://www.zum.de/whkmla/region/pacific/frpolyn17971889.html |title=History of French Polynesia, 1797 to 1889 |first=Alexander |last=Ganse |access-date=20 Oktober 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180831002404/http://www.zum.de/whkmla/region/pacific/frpolyn17971889.html |archive-date=31 Augustus 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In die 1880s het Frankryk beslag gelê op die Tuamotu-argipel, wat voorheen aan die [[Pomare-dinastie]] behoort het, sonder om dit amptelik te annekseer. Nadat dit Tahuata in 1842 ’n protektoraat gemaak het, het hulle al die Marquesaseilande as Frans beskou. In 1885 het Frankryk ’n goewerneur en algemene raad aangestel en so die administrasie vir ’n kolonie gevestig. Die eilande [[Rimatara]] en [[Rurutu]] het in 1888 vergeefs Britse beskerming gevra, en is dus in 1889 deur Frankryk geannekseer. Die gebied se eerste amptelike naam was Nedersettings in Oseanië, en in 1903 is dit verander na Franse Nedersettings in Oseanië.<ref name=KMLA1918>{{cite web |url=http://www.zum.de/whkmla/region/pacific/frpolyn18891918.html |title=History of French Polynesia, 1889 to 1918 |first=Alexander |last=Ganse |access-date=20 Oktober 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190917234455/http://www.zum.de/whkmla/region/pacific/frpolyn18891918.html |archive-date=17 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
 
In 1946 het Polinesiërs Franse burgerskap gekry en die eilande se status is verander na oorsese gebiede; in 1957 is die naam verander na Frans-Polinesië.
 
In 1962 het Frankryk se vorige kerntoetsterrein, [[Algerië]], onafhanklik geword en die Moruroa-atol in die Tuamotu-argipel is gekies as die nuwe toetsterrein; toetse is van 1974 af daar uitgevoer.<ref name=KMLA1977>{{cite web |url=http://www.zum.de/whkmla/region/pacific/frpolyn193977.html |title=History of Polynesia, 1939 to 1977 |first=Alexander |last=Ganse |access-date=20 Oktober 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180830210228/http://www.zum.de/whkmla/region/pacific/frpolyn193977.html |archive-date=30 Augustus 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In 1977 is gedeeltelike interne outonomie aan Frans-Polinesië toegeken, en in 1984 is die outonomie uitgebrei. Frans-Polinesië het in 2003 ’n volle oorsese kollektiewe gebied van Frankryk geword.<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fp.html Frans-Polinesië] by die [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ CIA World Factbook]. URL besoek op 25 September 2012.</ref>
 
In September 1995 het Frankryk wydverspreide besware laat opklink toe hy kerntoetse by die Fangataufa-atol hervat ná ’n moratorium van drie jaar. Die laaste toets was op 27 Januarie 1996. Op 29 Januarie 1996 het Frankryk aangekondig hy sal nie meer kernwapens toets nie.<ref name=NYT>{{cite news|work=The New York Times |title=France Ending Nuclear Tests That Caused Broad Protests|first=Craig R|last=Whitney|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE4D71639F933A05752C0A960958260&sec=&spon=&pagewanted=all|date=30 Januarie 1996|accessdate=20 Oktober 2007}}</ref>
Lyn 132:
Volgens die 2012-sensus was die bevolking 268&nbsp;270, van wie 68,5% op Tahiti gewoon het.<ref name=pop2012 /> Die stedelike gebied van Papeete het 133&nbsp;627 inwoners gehad.
 
Met die 2007-sensus is 87,3% van mense wat in Frans-Polinesië gewoon het daar gebore, 9,3% in metropolitaanse Frankryk, 1,4% in oorsese Frankryk buite Frans-Polinesië en 2% in ander lande.<ref>{{cite web |url=http://www.ispf.pf/ispf/EnqRep/Recensement/Recens2007/Themes/Migrations.aspx |title=Recensement 2007 – Migrations : Chiffres clés |author=Institut Statistique de Polynésie Française (ISPF) |access-date=15 November 2008 |language=fr |archive-url=https://web.archive.org/web/20090908021413/http://www.ispf.pf:80/ispf/EnqRep/Recensement/Recens2007/Themes/Migrations.aspx |archive-date=8 September 2009 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref>
 
Met die 1988-sensus, die laaste keer dat mense oor hul etnisiteit uitgevra is, was 66,5% van die bevolking etnies ongemengde Polinesiërs, 7,1% etnies gemengde Polinesiërs, 11,9% Europees (meestal Frans), 9,3% van gemengde Franse en Polinesiese herkoms en 4,7% [[Oos-Asië|Oos-Asiaties]] (meestal [[China|Chinees]]).<ref name="ethnicities">Mees onlangse etniese sensus, in 1988. {{cite web |url=http://documents.irevues.inist.fr/bitstream/2042/14394/1/HERMES_2002_32-33_367.pdf |title=Frontières ethniques et redéfinition du cadre politique à Tahiti |format=PDF |accessdate=31 Mei 2011}}</ref>
Lyn 147:
| align=center| 84&nbsp;551 || align=center| 119&nbsp;168 || align=center| 137&nbsp;382 || align=center| 166&nbsp;753 || align=center| 188&nbsp;814 || align=center| 219&nbsp;521 || align=center| 245&nbsp;516 || align=center| 259&nbsp;596 || align=center| 268&nbsp;270 || align=center | 285&nbsp;735<ref name=UN2016/>
|-
| colspan="14" style="text-align:center;"| <small>Amptelike syfers van vorige sensusse.<ref name=pop2012>{{cite web |url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom&page=recensement/populegalescom/popcomseupolynesie.htm |title=Population des communes de Polynésie française |publisher=INSEE |access-date=1 September 2014 |language=fr |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919080644/http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom&page=recensement/populegalescom/2007/popcomseupolynesie.htm |title=Population des communes de Polynésie française au RP 2007 |publisher=INSEE |access-date=13 Oktober 2013 |language=fr |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919080644/http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom |archive-date=19 September 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ispf.pf/Libraries/RP2002/retro1.sflb.ashx |title=Population statistique des communes et communes associées aux recensements de 1971 à 2002 |publisher=ISPF |access-date=13 Oktober 2013 |language=vi |archive-url=https://web.archive.org/web/20121218221151/http://www.ispf.pf/Libraries/RP2002/retro1.sflb.ashx |archive-date=18 Desember 2012 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><ref>[http://www.persee.fr/showPage.do?zoom=0&urn=pop_0032-4663_1972_num_27_4_15221&pageId=pop_0032-4663_1972_num_27_4_T1_0704_0000 Censuses from 1907 to 1962 in Population, 1972, #4–5, pp. 705–706, published by INED]</ref>
|}
 
=== Tale ===
[[Frans]] is die enigste ampstaal in Frans-Polinesië,<ref>[http://polynesie.rfo.fr/infos/actualites/langues-le-tahitien-reste-interdit-a-lassemblee-de-polynesie_37394.html Le tahitien reste interdit à l'assemblée de Polynésie], RFO, 6 Oktober 2010</ref> hoewel [[Tahitiaans]] en ander Polinesiese tale volgens ’n wet van 1996 "gepraat mag word". Op die vraag met die 2007-sensus watter taal die meeste tuis gepraat word, het 68,5% van die mense van 15 en ouer geantwoord Frans; 24,2% Tahitiaans; 2,6% Marquesaans; 1,5% Tuamotuaans; 1,3% een van die Australiese tale; 1% ’n Chinese dialek; en 0,9% ’n ander taal.<ref name=languages>{{cite web |url=http://www.ispf.pf/Libraries/RP2007/6_Langues_v2003.sflb.ashx |title=Recensement 2007 – Langues : Chiffres clés |author=Institut Statistique de Polynésie Française (ISPF) |access-date=13 Oktober 2013 |language=fr |archive-url=https://web.archive.org/web/20121113194513/http://www.ispf.pf/Libraries/RP2007/6_Langues_v2003.sflb.ashx |archive-date=13 November 2012 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref>
 
Altesaam 94,7% van mense van 15 of ouer kon Frans praat, lees en skryf, terwyl net 2% geen kennis van die taal gehad het nie.<ref name=languages /> Altesaam 86,4% het die een of ander kennis van ’n Polinesiese taal gehad, terwyl 13,6% geen kennis gehad het nie.<ref name=languages />
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/Frans-Polinesië"