Fundamentele wisselwerking: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k Robot: standardisering van verwysingsjablone en invoeging van argiefskakels. Ondersteun: shorturl.at/klqM2
k Robot: standardiseer verwysingsjablone en voeg argiefskakels in.
Lyn 19:
| id =
| isbn = 2863320548
}}</ref><ref name="Weisstein">{{cite web |last=Weisstein |first=Eric W. |title=Fifth Force |work=World of Science |publisher=Wolfram Research |date=2007 |url=http://scienceworld.wolfram.com/physics/FifthForce.html |format= |doi= |access-date=14 September 2017 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190531205847/http://scienceworld.wolfram.com/physics/FifthForce.html |archive-date=31 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref name="Franklin">{{cite book
| last1 = Franklin
| first1 = Allan
Lyn 41:
Binne die Standaardmodel word die sterk wisselwerking oorgedra deur ’n deeltjie met die naam [[gluon]] en is dit verantwoordelik vir die binding van [[kwark]]e om [[hadron]]e soos [[proton]]e en [[neutron]]e te vorm. As ’n nawerking skep dit die [[kernkrag]] wat laasgenoemde deeltjies bind om [[atoomkern]]s te vorm. Die swak wisselwerking word oorgedra deur deeltjies bekend as [[W- en Z-bosone]]. Dit werk ook in op die kerns van [[atome]] en bemiddel [[radioaktiewe verval]]. Die elektromagnetiese krag, wat deur [[foton]]e oorgedra word, skep [[Elektriese veld|elektriese]] en [[magneetveld]]e wat verantwoordelik is vir die aantrekking tussen wentelende [[elektron]]e en atoomkerns, en dit hou atome bymekaar. Dit is ook verantwoordelik vir [[chemiese binding]] en [[elektromagnetiese golf|elektromagnetiese golwe]], insluitende [[sigbare lig]], en vorm die grondslag vir elektriese tegnologie. Hoewel die elektromagnetiese krag baie sterker as swaartekrag is, is dit geneig om homself in groot voorwerpe uit te kanselleer. Oor die grootste afstande (op die skaal van [[planete]] en [[sterrestelsel]]s) is swaartekrag dus geneig om die oorheersende krag te wees.
 
Al vier fundamentele kragte is vermoedelik verwant en by hoë energieë op ’n minuskule lengte, die [[Plancklengte]],<ref>{{cite news |url=http://www.symmetrymagazine.org/article/the-planck-scale |title=The Planck scale |work=symmetry magazine |access-date=30 Oktober 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200401223326/https://www.symmetrymagazine.org/article/the-planck-scale |archive-date=1 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> in ’n enkele krag verenig. [[Deeltjieversneller]]s kan egter nie die enorme energieë opwek wat nodig is om dit eksperimenteel te ondersoek nie. Pogings om ’n algemene teoretiese raamwerk op te stel wat die verhouding tussen die kragte sal verduidelik, is vandag moontlik die grootste mikpunt van teoretiese fisici. Die swak en die elektromagnetiese krag is reeds verenig met die [[elektroswak teorie]] van Sheldon Glashow<ref>{{cite web |url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1979/glashow/auto-biography/ |title=The Nobel Prize in Physics 1979 |website=NobelPrize.org |access-date=30 Oktober 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20181023000015/https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1979/glashow/auto-biography/ |archive-date=23 Oktober 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>, Abdus Salam<ref>{{cite web |url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1979/salam/biographical/ |title=The Nobel Prize in Physics 1979 |website=NobelPrize.org |access-date=30 Oktober 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200304064217/https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1979/salam/biographical/ |archive-date=4 Maart 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en Steven Weinberg,<ref>{{cite web |url=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1979/weinberg/auto-biography/ |title=The Nobel Prize in Physics 1979 |website=NobelPrize.org |access-date=30 Oktober 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20181031020026/https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1979/weinberg/auto-biography/ |archive-date=31 Oktober 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en daarvoor het hulle in 1979 die [[Nobelprys vir fisika]] gewen. Die kombinasie van die sterk krag met dié twee kragte (die "teorie van die groot vereniging") is goed onderweg, hoewel daar nog geen eksperimentele bewys voor is nie. Die kombinasie van swaartekrag en die ander wisselwerkings (die [[teorie van alles]]), is egter nog steeds problematies omdat swaartekrag deur die algemene relatiwiteitsteorie beskryf word en die ander kragte deur die kwantumteorie, en hulle is moeilik verenigbaar.
 
{| style="margin: 1em auto 1em auto;" class="wikitable floatcenter"
|+ '''Die vier fundamentele wisselwerkings van die natuur'''<ref>{{cite web |url=http://www.pha.jhu.edu/~dfehling/particle.gif |title=Standard Model of Particles and Interactions |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date= |website=jhu.edu |publisher=Johns Hopkins University |access-date=18 Augustus 2016 |quote=.gif |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20161021050116/http://www.pha.jhu.edu/~dfehling/particle.gif |archive-date=21 Oktober 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
! style="" rowspan="2" | Eienskap/wisselwerking
! style="background-color:#8080BF" rowspan="2" |Swaartekrag