Khoikhoi: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
Herstel oorgeskrewe teks en bronne. Moet asseblief nie bo-oor ander mense se goed skryf nie! As jy teks verander dan moet jy dit verbeter. Mens moet nie goeie inhoud verwyder net omdat jy ander inligting wil byvoeg nie. Etiket: 2017-bronwysiging |
||
Lyn 9:
|verwante= [[Boesman]], [[Griekwas_(stam)|Griekwas]], [[Namas]]
}}
Die '''Khoikhoi''' (die ''regte mense'' of ''mense onder mense'') of '''Khoi''' is 'n historiese onderdeel van die [[Khoisan]] etniese groep van suid-westelike [[Afrika]] wat nou verwant is aan die [[Boesman]]s. Khoikhoi word soms '''KhoeKhoe''' gespel. Die Khoikhoi is tevore '''''Hottentotte''''' genoem maar die term word nou as neerhalend beskou. Ten tye van die aankoms van [[Europa|Europese]] setlaars in [[1652]] het die Khoikhoi reeds vir ongeveer 30 000 jaar in [[Suider-Afrika]] gewoon. Die naam "Hottentot" is waarskynlik deur die [[Nederland]]ers aan hulle gegee weens die baie klikgeluide (suigklanke) in hulle taal, terwyl "Khoikhoi" ("manne van manne") die benaming is wat hulle hulleself genoem het.
Die meeste geelbruin inheemse bewoners van die Kaap het in die 17de en 18de eeu gesamentlik bekend gestaan as “Hottentotte”, hoewel hulle in kleiner groepe of stamme, elk met ʼn kenmerkende naam, verdeel was. Die algemene benaming Hottentot het reeds in [[Jan van Riebeeck|Jan Van Riebeeck]] se tyd dokumentasiestatus verwerf. Eers in die 19de eeu is die benaming “mense van kleur” as alternatief gebruik deur o.a. die Britse goewerneur [[Richard Bourke]].
Line 15 ⟶ 17:
Die term “Khoesan” ([[Khoisan]]) is ʼn nuutskepping van die 20ste eeu. Dit poog om die gemeenskaplike kenmerke van die [[Boesman|Boesmans]] en Khoekhoen te omvat, maar daar is ook geldige redes om die unieke identiteit van albei groepe afsonderlik te erken. Anders as die Khoekhoen het die Boesmans slegs in klein gesinsgroepies geleef, sonder ʼn gemeenskaplike gesagstruktuur soos ʼn opperhoof of stamkaptein. Hulle was klein van postuur en het ʼn nomadiese leefwyse gevoer om die jagveld en beskikbare veldkosse ten beste te benut.
Die Khoekhoen het tradisioneel in familiegroepe gewoon in matjieshutte bestaande uit raamwerke van houtlatte wat oorgetrek is met gevlegte matjies. Dié boumateriaal is op pakbeeste van een kampterrein na ʼn ander vervoer. Skeletoorblyfsels van gedomestikeerde (mak gemaakte) skape wat sowat 2 000 jaar oud is en in Laat Steentydafsettings in rotsskuilings aan die Kaapse kus gevind is, word verbind met vroeë Khoekhoenjagters. Dié jagters was toe reeds nomadiese herders van kleinvee en het mettertyd ook beeste bekom, waarskynlik van Bantusprekende Ystertydboere. Khoekhoengroepe was tot en met die aanbreek van die koloniale tyd betreklik welvarende veeboere. ʼn Khoekhoengemeenskap wat vandag nog ʼn tradisionele pastorale lewenswyse handhaaf, is die seminomadiese Nama van die Richtersveld.
[[Beeld:Sameul Daniell - Kora-Khokhoi preparing to move - 1805.jpg|duimnael|250px|'n Akwatint uit 1805: Korah-Khoikhoi besig om hulle hutte af te breek om na nuwe weivelde te trek.]] == Godsdiens ==
Hulle het 'n god genaamd ''Tsui-Goub'' genoem aanbid. Hulle het geglo dat hy uit die ooste gekom het, uit sy geesteswêreld die wolke maak en die reën laat uitsak, die beesstapels laat vermeerder en weiding vir die beeste verskaf. Hulle het aan die nadoodse voortbestaan van die siel geglo. Hul grafte is eweneens na die ooste georiënteer, vanwaar hulle geglo het ''Tsui-Goub'' gekom het.
Hulle het die [[hottentotsgot]] as 'n gelukbringer vereer. Sommige stamme het die een [[testikel]] van seuns verwyder met [[puberteit]], omdat daar geglo is dat dit die voortbring van tweelinge sou verhoed.
== Nederlandse vestiging ==
Line 83 ⟶ 92:
Die laaste Khoekhoengemeenskap wat tussen 1850 en 1900 nog grotendeels onafhanklik was, was die [[Namas]] van [[Namakwaland]] en die [[Richtersveld]]. Indringing deur wit boere het meegebring dat talle Namamense hul toevlug tot sendingstasies op plekke soos [[Leliefontein]], [[Komaggas|Kommagas]], [[Steinkopf]] en Richtersveld geneem het.
Die Khoikhoi aan die [[Kaapkolonie|Kaap]] se taal was [[Korannataal]] (ook bekend as Griekwa), wat uitgesterf het. Hulle laaste hoofman was [[Dawid Stuurman]], wat in [[1819]] na [[Nieu-Suid-Wallis]] in [[Australië]] verban is en in [[1830]] daar oorlede is.
== Bronne ==▼
Giliomee, H. & Mbenga, B. (reds). 2007. ''Nuwe geskiedenis van Suid-Afrika''. Tafelberg: Kaapstad▼
▲== Bronne ==
Pretorius, F (red). 2012. ''Geskiedenis van Suid-Afrika: Van voortye tot vandag''. Tafelberg: Kaapstad▼
* History and Geography of South Africa. F Beswick, Darter Brothers and Walton, [[Kaapstad]], [[1899]]
* [http://www.mieliestronk.com/khoisan.html Artikel op mieliestronk]
▲* Giliomee, H. & Mbenga, B. (reds). 2007. ''Nuwe geskiedenis van Suid-Afrika''. Tafelberg: Kaapstad
▲* Pretorius, F (red). 2012. ''Geskiedenis van Suid-Afrika: Van voortye tot vandag''. Tafelberg: Kaapstad
== Eksterne skakels ==
| |||