Algoabaai: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lyn 30:
 
Algoabaai is ook 'n vroeëre naam van [[Port Elizabeth]].<ref name="HAT Taal-en-feitegids">HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8</ref> Die woord "baai" is ook ingesluit in die teenswoordige naam van die [[Nelson Mandelabaai Metropolitaanse Munisipaliteit]] wat in 2001 rondom Algoabaai tot stand gekom het.
 
== Die Britse setlaars van 1820 ==
[[Napoleon Bonaparte]] van [[Frankryk]] is finaal verslaan in die [[Slag by Waterloo]] in 1815. Vir [[Groot-Brittanje|Brittanje]], die oorwinnaar, het dit ook ernstige sosio-ekonomiese probleme beteken. Die land was in die greep van ʼn diep ekonomiese resessie, ʼn belangrike faktor in die tonemende politieke onrus wat gedreig het om die land te oorweldig.
 
In hierdie omstandighede het die Britse regering geredelik gehoor gegee aan die pleidooie van Kaapse goewerneur lord [[Charles Somerset]] vir immigrante om die oostelike grensgebiede te bewerk, bevolk en help verdedig. Op 12 Julie 1819 het die regering £50 000 bewillig vir ʼn skema wat soveel mense moontlik na Suid-Afrika sou neem. Die eerste van 21 skepe het aan die einde van daardie jaar vertrek.
 
Oor die volgende paar maande het sowat 4 000 mans, vroue en kinders, in 60 ‘partye’ verdeel, na die groot onbekende vertrek. Na ʼn dag of twee in die tydelike kamp in Algoabaai, is hierdie nuwelinge op hul eie koste per ossewa na hyul toegekende ‘plase’ in die distrik Albanië of die Zuurveld vervoer. Dit was daardie deel van die [[Oos-Kaap]] wat deur die [[Boesmansrivier (dubbelsinnig)|Boesmans]]- en [[Groot-Visrivier]] en [[Grahamstad]] begrens word. In die eerste vyf grensoorloë teen die [[Xhosas]] tot 1819 is die wit boere grotendeels uit hierdie hele gebied verdryf.
 
Met hulle aankoms op hul nuwe grond, is hulle en hul besittings op die kaal veld afgelaai. Hul eerste woning was ʼn tent, geleen deur die regering. Hulle het dadelik begin ploeg en saai. Groentetuine het gedy maar die eerste vier koringoeste was ʼn volslae mislukking. Teen daardie tyd het hulle op die harde manier geleer dat hulle die matige en voorspelbare Engelse klimaat vir ʼn vreemde land verruil het waar die enigste sekerheid was dat ʼn paar goeie seisoene gevolg sou word deur ʼn droogte wat geen genade aan mens, dier of gewas sou betoon nie. Intussen was daar ook sprinkane en wilde diere. En van 1834 tot 1878 moes hulle in nog vier grensoorloë hulself en hl plase teen die Xhosas verdedig.
 
Vir baie was die beproewinge net te veel. Hulle het uitgewyk na dorpe soos Grahamstad en Port Elizabeth waar hulle die neringe en ambagte hervat het waarvoor hulle tuis opgelei was. Sodoende het hulle die gronslag gelê vir die tegniese vaardighede waarvoor die Oos-Kaap later beroemd geword het. Die wat op die plase uitgehou het, het weer die basis vir die gesonde omvattende landboubedryf van die gebied gelê deur stelselmatig by dei geskikste vee en gewasse uit te kom. Een voorbeeld is die pynappelbedryf, wat sy ontstaan in ʼn barbierswinkel in Grahamstad gehad het.
 
Hul erfenis is nie tot die fisieke beperk nie. Hulle het ʼn besonderse soort moed en deursettingsvermoë, ʼn onwrikbare geloof, ʼn sin vir regverdigheid en ʼn sterk opvoedkundige tradisie aan Suid-Afrika bemaak. Waarskynlik die grootste enkele prestasie van die ‘klas van 1820’ was dat hulle die begrip van ʼn vrye pers ingevoer en jaloers daaroor gewaak het. Dit was die setlaar-digter [[Thomas Pringle]] en [[John Fairbairn]] wat geweier het om hul koerant, die ''South African Commercial Advertiser'', aan sensuur deur lord Charles Somerset te onderwerp. Sodoende het hulle die stewige grondslag van persvryheid gelê wat vandag nog geld.
 
Na die Britte het die Duitsers gekom. In 1858 en 1859 is sowat 5 000 in Brits [[Kaffrarië]] gevestig.
 
== Sien ook ==
Line 47 ⟶ 62:
{{Verwysings}}
 
== Bronne ==
<br />
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|Algoa Bay}}