Suidpunt
Aangesluit op 21 Augustus 2009
Content deleted Content added
→Taalhulp: aw |
→Taalhulp: "die koeël is deur die kerk" [begin van antwoorde] |
||
Lyn 120:
::*"Die Springbokke kan hom pirser". Enkele sekondes gelede weer op RSG gehoor. Ek verstaan wat hy sê, maar ek kry nie die laaste woord nie.
::*Kyk maar by die onlangse [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad]], jy sal twee nuwe voorbladsterre bykry. As ek nuwes bykry, is dit net billik as ander mense ook beloon word. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]] [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:40, 24 Julie 2020 (UTC)
'''Die koeël is deur die kerk''' het ek iewers in Anton Prinsloo se ''Spreekwoorde en waar hulle vandaan kom'' gekry.
Ek glo daarin om by Adam te begin (iets wat my moeder grensloos irriteer, maar waaruit ek tog soveel behae put), en daardie teksvers kry jy in die Bybel, Numeri 35, vers 6 en veral vanaf 9 e.v. Ek glo ons Joodse vriend sal ons veel beter oor die Israeliete se pioniersbestaan in Kanaän kan toelig (hoewel daar 'n spreekwoord in Afrikaans is wat as perfekte allitererende vertaling van "trouble in paradise" dien, naamlik "kak in Kanaän"), maar ek gaan 'n wilde raaiskoot waag dat in die land van die "Wilde Weste" mense meer geneig is om vigilant/waaksaam op te tree, en die reg in eie hande te neem. In Europa waar jy 'n buurtwag en 24/7 sigbare polisiëring het, is jy nie "veronderstel" om onveilig te voel nie (en juis daarom vind die burgers maklike toegang tot wapens onnodig of selfs 'n rede tot kommer). Bly jy egter myle ver van beskawing, soos in Finland en Rusland, waar wolwe en bere 'n alledaagse gesig is, waar die polisie met helikopters aangevlieg moet word vir 'n moordondersoek, dan is 'n wapenvrye land 'n luukse: jy is heeltemal op jouself aangewese - jy is ''de facto'' die polisie op jou eie werf. Niemand gaan jou beskerm nie. Tensy jy in Kanada bly en vir die bere en wolwe suutjiespoeperig "ekskuus, jammer, verskoon my" sê om by die voordeur uit te kom. Vervang nou "bere en wolwe" met "verdagte persone" en dan begin dit werklik krap. Voeg nog daarby "ons kan ons nie op die polisie verlaat nie"/"die polisie is kop in een mus met die skelms" - dan het jy absolute vigilante optrede soos ek op my eie dorp beleef het: ek staan een oggend op en daar hang 'n rookkolom oor die dorp; die polisie het so lank gesloer en klagtes doodgedruk (want moenie dink die polisie se gesinne word nie ook bedreig nie) dat die dorpenaars self die dwelmbaas se huis afgebrand het: 'n waarskuwing aan diegene wat dit ooit sou waag om hul pote op die dorp te sit. Natuurlik is die brandstigters in hegtenis geneem, maar ons almal weet die dorp is hierdie helde simpatiek gesind - hulle het die wortel van die kwaad uitgeroei - vinniger en doeltreffender as enige belastinggeld kon.
Maar, soos ons by Keiser Justinianus sien, bou beskawings op hul gewoontereg voort [of op hul vorige regerings se wetboek] en eers daarna word die wette uiteindelik gekodifiseer. Voordat die Mosaïese Wette op kliptafels uitgekap is, het die Israeliete geweet om te steel, te moor, te lieg, ens. was verkeerd (nog lank voor hul aankoms in Egipte, met Jakob en Josef). Dit is sommer vanaf moederskoot geleer. [Maar dan, weer, soos ons eie prokureur/skrywer Langenhoven gesê het - as naasteliefde daar was sou daar nie so baie wette in die eerste plek gewees het nie]. Maar nou het jy Israeliete wat, met die (gedeeltelike) wegbreek uit die Egiptiese wetgewing, hulle in 'n nuwe land bevind; 'n skoon, nuwe lei. Ek wil amper sê: die wetboek was eenvoudig, en nog lank nie so burokraties dat gepeupelreg onnodig sou wees nie.
As ek onopsetlik manslag sou pleeg, is ek vandag veronderstel om deur die polisie in hegtenis geneem te word, my getuienis skriftelik af te lê en formeel aangekla te word met die afwagtende verhoordatum ens. Maar tydens die ondersoek sal daar ook gekyk word of daar nie iemand versuim het om te verhoed dat ek die ongeluk sou maak nie (byvoorbeeld 'n meganikus byderhand wat weet knoppie X = 'n gewisse dood vir Slagoffer Y). Of, 'n munisipale werker het nie 'n waarskuwingteken voor 'n sinkgat gesit nie, en al die insittendes van die voertuig, buiten ek, die bestuurder, is dood. So, dit is veronderstel om 'n ellelange hofgeding af te gee waar 'n regverdige oordeel [veronderstel is om] gevel te word.
Ook is dit so dat hoe ouer 'n land is, hoe erger word die doolhof van wette (met die uitsondering dat beskawings so erg kan verval dat jy met 'n boendoehof sit).
Nou die Middeleeue [wat hoofsaaklik teruggekeer het na gewoontereg en kerkreg (en dus die Bybel), weg van die "heidense" Romeinse reg en die gevolglike burokratiese loop] het soortgelyke "Vrystede" beskikbaar gestel aan diegene wat manslag gepleeg het, onder meer die kerk self. Natuurlik het gewoontemisdadigers ook gerieflik die hasepad kerk toe gekies.
En nou kan ek, met al bogenoemde agtergrond en konteks, met smaak Prinsloo aanhaal (bl. 176-177):
{{cquote|
Vroeër eeue kon vlugtelinge, misdadigers en skuldenaars hulle toevlug neem tot sekere plekke wat as veilige hawens verklaar was. In antieke tye reeds het die Hebreërs stede gehad waar mense wat midade sonder voorbedagte rade gepleeg het, kon gaan skuil. In Egipte het die tempels van Osiris en Amon hierdie status geniet, en in Griekeland alle tempels. Die reg om in Christelike abdye en kerke toevlug te vind, is die eerte keer reeds in die 4de eeu n.C. by wet erken. Dié reg is dikwels geskend, en is later herroep (byvoorbeeld in 1723 in Engeland). Die spreekwoord het dus gesê: As iemand in 'n kerk skuil en daar trek skielik 'n koeël deur die kerk, het die vlugteling geweet dat sy agtervolgers nie eens die wettigheid (en heiligheid) van die plek respekteer nie, en dat hy niks meer aan sy saak kon doen nie.
}}
| |||