|
'''Die koeël is deur die kerk''' het ek iewers in [[Anton Prinsloo]] se ''Spreekwoorde en waar hulle vandaan kom'' gekry.
Ek glo daarin om by Adam te begin (iets wat my moeder grensloos irriteer, maar waaruitwaarin ek tog soveel behae puthet), en daardie teksvers kry jy in die Bybel, Numeri 35, vers 6 en veral vanaf 9 e.v. Ek glo ons Joodse vriend sal ons veel beter oor die Israeliete se pioniersbestaan in Kanaän kan toelig (hoewel daar 'n spreekwoord in Afrikaans is wat as perfekte allitererende vertaling van "trouble in paradise" dien, naamlik "kak in Kanaän"), maar ek gaan 'n wilde raaiskoot waag dat in die land van die "Wilde Weste" mense meer geneig is om vigilant/waaksaam op te tree, en die reg in eie hande te neem. In Europa waar jy 'n buurtwag en 24/7 sigbare polisiëring het, is jy nie "veronderstel" om onveilig te voel nie (en juis daarom vind die burgers maklike toegang tot wapens onnodig of selfs 'n rede tot kommer). Bly jy egter myle ver van beskawing, soos in Finland en Rusland, waar wolwe en bere 'n alledaagse gesig is, waar die polisie met helikopters aangevlieg moet word vir 'n moordondersoek, dan is 'n wapenvrye land 'n luukse: jy is heeltemal op jouself aangewese - jy is ''de facto'' die polisie op jou eie werf. Niemand gaan jou beskerm nie. Tensy jy in Kanada bly en vir die bere en wolwe suutjiespoeperig "ekskuus, jammer, verskoon my" sê om by die voordeur uit te kom. Vervang nou "bere en wolwe" met "verdagte persone" en dan begin dit werklik krap. Voeg nog daarby "ons kan ons nie op die polisie verlaat nie"/"die polisie is kop in een mus met die skelms" - dan het jy absolute vigilante optrede soos ek op my eie dorp beleef het: ek staan een oggend op en daar hang 'n rookkolom oor die dorp; die polisie het so lank gesloer en klagtes doodgedruk (want moenie dink die polisie se gesinne word nie ook bedreig nie) dat die dorpenaars self die dwelmbaas se huis afgebrand het: 'n waarskuwing aan diegene wat dit ooit sou waag om hul pote op die dorp te sit. Natuurlik is die brandstigters in hegtenis geneem, maar ons almal weet die dorp is hierdie helde simpatiek gesind - hulle het die wortel van die kwaad uitgeroei - vinniger en doeltreffender as enige belastinggeld kon.
Maar, soos ons by Keiser Justinianus sien, bou beskawings op hul gewoontereg voort [of op hul vorige regerings se wetboek] en eers daarna word die wette uiteindelik gekodifiseer. Voordat die Mosaïese Wette op kliptafels uitgekap is, het die Israeliete geweet om te steel, te moor, te lieg, ens. was verkeerd (nog lank voor hul aankoms in Egipte, met Jakob en Josef). Dit is sommer vanaf moederskoot geleer. [Maar dan, weer, soos ons eie prokureur/skrywer Langenhoven gesê het - as naasteliefde daar was sou daar nie so baie wette in die eerste plek gewees het nie]. Maar nou het jy Israeliete wat, met die (gedeeltelike) wegbreek uit die Egiptiese wetgewing, hulle in 'n nuwe land bevind; 'n skoon, nuwe lei. Ek wil amper sê: die wetboek was eenvoudig, en nog lank nie so burokraties dat gepeupelreg onnodig sou wees nie.
|
