Posstelsel: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Lyn 3:
Die '''posstelsel''' is ontwikkel vir die fisiese vervoer van poskaarte, briewe en pakkies. <ref>In Australia, Canada, and the U.S., the term "mail" is commonly used for the postal system and for the letters, postcards, and parcels it carries; in New Zealand, "post" is more common for the postal system and "mail" for the material delivered; in the UK, "post" prevails in both senses. However, the British, American, Australian, and Canadian national postal services are called, respectively, the "[[Royal Mail]]", the "[[United States Postal Service]]", "[[Australia Post]]", and "[[Canada Post]]"; in addition, such fixed phrases as "[[post office]]" or "[[Advertising mail|junk mail]]" are found throughout the English-speaking world.</ref> 'n Posdiens kan privaat of openbaar wees, hoewel baie regerings beperkings op private stelsels plaas. Sedert die middel van die 19de eeu is nasionale posstelsels meestal as 'n monopolie van die regering gevestig, met 'n vooruitbetaalde fooi vir elke artikel. Bewys van betaling is gewoonlik in die vorm van 'n geplakte [[posseël]]..
Posowerhede vervul dikwels ook ander funksies, buiten die vervoer van briewe. In sommige lande hou 'n pos-, [[Telegrafie|telegraaf]]- en [[telefoon]]<nowiki/>diens toesig oor die posstelsel. Sekere lande se posstelsels maak voorsiening vir spaarrekeninge en hanteer aansoeke vir paspoorte .
Die [[Wêreldposunie|Universal Postal Union]] (UPU), wat in 1874 gestig is, sluit 192 lidlande in en stel die reëls vir internasionale posuitruilings vas.
Lyn 20:
=== Persië (Iran) ===
Die eerste geloofwaardige aanspraak op die ontwikkeling van 'n regte posstelsel kom uit Antieke [[Persië]], maar die plek van uitvinding bly onseker. Die bes gedokumenteerde aanspraak ( Xenophon ) skryf die uitvinding toe aan die Persiese koning [[Kores die Grote|Cyrus die Grote]] (550 vC), wat die opdrag gegee het dat elke provinsie in sy koninkryk ontvangs en aflewering van pos aan elkeen van sy burgers sou reël. Hy het ook met buurlande onderhandel om dieselfde te doen en het paaie gebou vanaf die stad Post in Wes-Iran tot by die stad Hakha in die Ooste. Ander skrywers voer aan dit was sy opvolger [[Dareios I van Persië|Darius I van Persië]] (521 vC), terwyl nog ande bronne beweer dat 'n Assiriese posstelsel baie vroeër reeds bestaan het, met krediet aan [[Hammoerabi|Hammurabi]] (1700 vC) en [[Sargon II]] (722 vC). Dit is egter moontlik dat pos nie die primêre missie van hierdie posdiens was nie. Die rol van die stelsel as 'n voertuig om intelligensie te versameling is goed gedokumenteer, en die diens is (later) ''angariae'' genoem, 'n term wat mettertyd 'n belastingstelsel sou aandui. Die [[Ou Testament]] ([[Toevoegings tot die boek van Ester|Ester]], VIII) maak melding van hierdie stelsel: [[Ahasveros]], die koning van [[Mede|Medië]], het koeriers gebruik om sy besluite te kommunikeer.
Die [[Achaemenidiese Ryk|Persiese]] stelsel het met stasies (Chapar-Khaneh) gewerk, waarvandaan die boodskapper (Chapar genoem) na die volgende pos sou ry, waarna hy 'n vars perd sou kry vir maksimum dienslewering en afleweringspoed. [[Herodotos|Herodotus]] het die stelsel op hierdie manier beskryf: '''Daar word gesê dat soveel dae as wat daar in die reis is, soveel mans en perde staan daar wat langs die pad, elke perd en man in die interval van 'n dagreis; en geen sneeu of reën of hitte of duisternis het hulle belemmer om hul vasgestelde koers met spoed te voltooi nie''. <ref>Herodotus, Herodotus, trans. A.D. Godley, vol. 4, book 8, verse 98, pp. 96–97 (1924).</ref> Die vers verskyn prominent in Engels op die James Farley Poskantoor in New York: ''Neither snow nor rain nor heat nor gloom of night stays these couriers from the swift completion of their appointed rounds'' .
Lyn 26:
=== Indië ===
[[Lêer:Red_Scinde_Dawk_stamp.jpg|regs|duimnael| Die gebruik van die kleefstempel Scinde Dawk om die vooruitbetaling van posgeld aan te dui, het op 1 Julie 1852 in die Scinde / Sindh- distrik begin, <ref>{{Cite web|url=http://www.firstissues.org/ficc/details/scinde_1.shtml|title=First Issues Collectors Club of stamps and philatelic material|archive-url=https://archive.is/20120904135544/http://www.firstissues.org/ficc/details/scinde_1.shtml|archive-date=2012-09-04|access-date=2007-07-28}} First Issues Collectors Club (retrieved 25 September)</ref> as deel van 'n omvattende hervorming van die distrik se posstelsel. ]]
Die ekonomiese groei en politieke stabiliteit in die tyd van die
In Suid-Indië het die Wodeyar-dinastie (1399–1947) van die Koninkryk Mysore posdienste gebruik vir spioenasiedoeleindes en sodoende kennis verkry oor sake wat oor groot afstande plaasgevind het. <ref>Aiyangar 2004: 302</ref>
| |||