Planete anderkant Neptunus: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Nuwe artikel, nog besig |
Besig |
||
Lyn 9:
Gebaseer op die ooreenkomste tussen die wentelbane van ’n groep onlangs ontdekte verafgeleë [[trans-Neptunus-voorwerp]]e het sterrekundiges in 2014 ’n [[hipotese]] ontwikkel oor die bestaan van ’n [[superaarde]], met ’n massa van 2 tot 15 keer dié van die [[Aarde]] en met ’n moontlike groot [[baanhelling]], by sowat 1 500 AE.<ref name="nature letter">{{Cite journal| doi = 10.1038/nature13156| title = A Sedna-like body with a perihelion of 80 astronomical units| url = http://home.dtm.ciw.edu/users/sheppard/pub/TrujilloSheppard2014.pdf| archive-url = https://web.archive.org/web/20141216183818/http://home.dtm.ciw.edu/users/sheppard/pub/TrujilloSheppard2014.pdf| archive-date = 2014-12-16| url-status = dead| journal = Nature| volume = 507| issue = 7493| pages = 471–474| date = 2014| last1 = Trujillo| first1 = C. A.| last2 = Sheppard| first2 = S. S.| bibcode = 2014Natur.507..471T| pmid = 24670765| access-date = 2016-01-25| df = }}</ref> In 2016 het verdere werk getoon hierdie onbekende planeet het moontlik ’n [[Eksentrisiteit (sterrekunde)|eksentrieke]] wentelbaan met ’n groot helling wat nie nader as 200 AE en nie verder as sowat 1 200 AE van die Son af lê nie. Die wentelbaan lyn waarskynlik nie op met dié van die saamtrossende verafgeleë trans-Neptunus-voorwerpe nie.<ref name="AJ121-2-22">{{cite journal|title=Evidence for a distant giant planet in the Solar system|first1=Konstantin|last1=Batygin|first2=Michael E.|last2=Brown|date=20 Januarie 2016|journal=The Astronomical Journal|volume=151|number=2|doi=10.3847/0004-6256/151/2/22|pages=22|arxiv = 1601.05438 |bibcode = 2016AJ....151...22B }}</ref> Omdat die IAU Pluto nie meer as ’n planeet beskou nie, het dié hipotetiese voorwerp die naam [[Planeet Nege]] gekry.<ref>{{cite news|url=http://www.newyorker.com/tech/elements/discovering-planet-nine|title=Discovering Planet Nine|work=The New Yorker|first=Alan|last=Burdick|date=20 Januarie 2016|access-date=20 Januarie 2016}}</ref>
==Vroeë spekulasies==
[[Beeld:Jacques Babinet.jpg|thumb|180px|Jacques Babinet, ’n vroeë ondersteuner van die idee van ’n planeet anderkant Neptunus.]]
In die 1840's het die [[Frankryk|Franse]] [[wiskundige]] Urbain Le Verrier [[klassieke meganika]] gebruik om versteurings in Uranus se wentelbaan te ontleed en voorgestel dit word veroorsaak deur die swaartekrag van ’n nog onontdekte planeet. Le Verrier het die posisie van die nuwe planeet voorspel en sy berekenings na die [[Duitsland|Duitse]] sterrekundige Johann Gottfried Galle gestuur. Op 23 September 1846, die aand nadat hy die brief ontvang het, het Galle en sy student Heinrich d'Arrest Neptunus ontdek, op presies die plek waar Le Verrier voorspel het.<ref>Croswell (1997), p. 43</ref> Daar was egter ’n paar ongerymdhede in die reuseplaneet se wentelbaan. Daar is aanvaar dit beteken nog ’n planeet bestaan ander Neptunus.
Nog voor Neptunus se ontdekking het sommige sterrekundiges gespekuleer dat een planeet nie genoeg was om Uranus se afwyking te verduidelik nie. Op 17 November 1834 het die [[Brittanje|Britse]] amateursterrekundige eerwaarde Thomas John Hussey vir George Biddell Airy, die Britse koninklike sterrekundige, vertel van ’n gesprek wat hy met die Franse sterrekundige Alexis Bouvard gehad het. Hussey het gesê hy het aan Bouvard voorgestel dat die ongewone beweging van Uranus dalk vanweë die swaartekraginvloed van ’n nog onontdekte planeet is, en dat Bouvard geantwoord het hy het ook daaraan gedink en dat hy met Peter Andreas Hansen, direkteur van die Seeberg-sterrewag in [[Gotha]], daaroor gekorrespondeer het. Hansen het egter gemeen ’n enkele liggaam kan nie die beweging van Uranus verduidelik nie. Hy het voorgestel daar is twee planete anderkant Uranus.<ref name=grosser>{{cite journal | title=The Search For A Planet Beyond Neptune | author=Morton Grosser | journal=Isis | volume=55 | issue=2 | date=1964 | pages=163–183 | doi=10.1086/349825 | jstor=228182}}</ref>
In 1848 het Jacques Babinet beswaar aangeteken teen Le Verrier se berekenings en beweer Neptunus se waargenome massa is kleiner en sy wentelbaan groter as wat Le Verrier aanvanklik voorgestel het. Hy het uit Le Verrier se berekings uitgewerk dat ’n planeet van rofweg 12 aardmassas, wat hy "Hyperion" genoem het, anderkant Neptunus lê.<ref name=grosser/> Le Verrier het sy idee agter afgeskiet.<ref name=grosser/>
In 1879 het Camille Flammarion opgemerk die [[komete]] 1862 III en 1889 III het ’n [[Apside|afelium]] (verste afstand van die Son af) van onderskeidelik 47 en 49 AE, en hy het voorgestel dat hulle die wentelradius van ’n onbekende planeet aandui wat hulle in ’n elliptiese wentelbaan getrek het.<ref name=grosser/> George Forbes het van dié berekenings afgelei dat daar twee planete anderkant Neptunus moet lê. Gebaseer op die feit dat vier komete ’n afelium van sowat 100 AE het en nog ses ’n afelium van sowat 300 AE, het hy die wentelelemente van twee hipotetiese trans-Neptunus-planete bereken. Dit het baie ooreengestem met berekenings deur ’n ander sterrekundige, David Peck Todd, en baie het geglo dit moet dus waar wees.<ref name=grosser/> Skeptici het egter gemeen die komete se wentelbane is nog te onseker om betekenisvolle afleidings te maak.<ref name=grosser/> Sommige beskou Forbes se hipotese as ’n voorloper van die idee van Planeet Nege.<ref>{{cite journal|title=Constraints on Planet Nine's Orbit and Sky Position within a Framework of Mean Motion Resonances|journal=The Astronomical Journal|volume=153|issue=3|pages=91|year=2017|last1=Millholland|first1=Sarah|last2=Laughlin|first2=Gregory|doi=10.3847/1538-3881/153/3/91|arxiv=1612.07774|bibcode=2017AJ....153...91M}}</ref>
==Verwysings==
| |||